ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΕΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΣΩΝ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Μετά τη δημοσίευση του άρθρου μου "Αυτά που δεν μας δίδαξαν Νο 1" στο οποίο ανεφέρθηκα στα αίτια των κατά της Ελλάδος εκστρατειών της Περσικής αυτοκρατορίας και στην Μάχη του Μαραθώνα",συνεχίζω με το Νο 2,στο οποίο θα εξιστορήσω τα της τρίτης εκστρατείας των Περσών κατά της χώρας μας και θα αναφερθώ ιδίως σε γεγονότα τα οποία ουδέποτε μας δίδαξαν στα σχολεία,παρόλο που αναφέρονται στα βιβλία των ιστορικών της εποχής εκείνης.
Πιό συγκεκριμένα θα αναφερθώ στην τρίτη εκστρατεία των Περσών κατά της Ελλάδας,στις προετοιμασίες των αντιπάλων και στην προέλαση των Περσών μέχρι τις Θερμοπύλες.
ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΜΑΡΑΘΩΝΑ
Στην Ελλάδα,η απίστευτη επιτυχία στον Μαραθώνα θεωρήθηκε από τους πολλούς απόλυτη και το αποτέλεσμα της σύγκρουσης τελεσίδικο.Ελάχιστοι μόνο είχαν τη διαύγεια να διακρίνουν τι επρόκειτο να επακολουθήσει.
Την άνοιξη του 489 π.Χ ο θριαμβευτής του Μαραθώνα,στρατηγός Μιλτιάδης επικεφαλής εβδομήντα πλοίων και των ανάλογων στρατιωτών ξεκίνησε με κατεύθυνση την Πάρο. Η επιχείρηση κατά της Πάρου γέννησε πολλά ερωτηματικά σχετικά με τη σκοπιμότητα της. Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι ο Μιλτιάδης έπεισε τους Αθηναίους να του παραχωρήσουν στρατό και στόλο χωρίς να τους ενημερώσει για το που θα χρησιμοποιούσε τις δυνάμεις αυτές.Φυσικά η άποψη αυτή δεν είναι δυνατό να γίνει πιστευτή, αφού ακόμα και για τον αθηναϊκό δήμο θα ήταν παράλογο να αποπλεύσει ένας στρατηγός με τόσα πλοία και άνδρες προς άγνωστη κατεύθυνση.Και άλλοι νεότεροι ιστορικοί όμως,θεώρησαν την εκστρατεία της Πάρου ως προσωπική εκστρατεία του Μιλτιάδη. Και η άποψη αυτή πρέπεινα απέχει από την πραγματικότητα. Το πιθανότερο είναι ότι η εκστρατεία του Μιλτιάδη στις Κυκλάδες αποσκοπούσε είτε στην κατάργηση τυραννικών, περσόφιλων καθεστώτων είτε στη δημιουργία μιας αθηναϊκής "ζώνης ασφαλείας"στο κεντρικό Αιγαίο. Οι επιχειρήσεις άλλωστε δεν διεξήχθησαν αποκλειστικά στην Πάρο.Οι ιστορικοί Κορνήλιος Νέπος και Έφορος αναφέρουν ότι οι Αθηναίοι κατέλαβαν ορισμένα κυκλαδίτικα νησιά χωρίς όμως να τα ονομάζουν. Ωστόσο στην Πάρο οι Αθηναίοι απέτυχαν. Ο Μιλτιάδης τραυματίστηκε και πέθανε λίγο αργότερα από μόλυνση του τραύματος του. Προηγουμένως δικάστηκε από τους Αθηναίους και κρινόμενος ένοχος για την αποτυχία της επιχείρησης καταδικάστηκε αρχικά σε θάνατο,αλλά αμέσως μετά η ποινή μετετράπει στην καταβολή υπέρογκου προστίμου (50 τάλαντα σύμφωνα με τον Ηρόδοτο). Με τέτοια αγνωμοσύνη απέδωσε τα εύσημα η αθηναϊκή δημοκρατία στον νικητή των χρυσοφόρων Μήδων.Σύνηθες Ελληνικό φαινόμενο αυτό μεχρι και σήμερα. |
| ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ |
Πρώτο μέλημα του Θεμιστοκλή ήταν η συγκρότηση ισχυρού στόλου. Πίστευε πως τα πολεμικά πλοία θα αποτελούσαν την καλύτερη ασπίδα για την Αθήνα σε περίπτωση κρίσης και παράλληλα θα της εξασφάλιζαν το μέσο για την άσκηση του στρατηγικού ελέγχου ζωτικών, για την πόλη, χώρων. Στην υιοθέτηση των προτάσεων του Θεμιστοκλή από τον Αθηναϊκό δήμο συνέβαλλε και η έκρηξη του πολέμου μεταξύ Αθήνας και Αίγινας.Η σύγκρουση αυτή τοποθετείται χρονικά ανάμεσα στο 488 π.Χ (Ηρόδοτος) και 483 π.Χ (Θουκυδίδης).Οι Αθηναίοι ηττήθηκαν από τους Αιγινήτες,γιατί δεν διέθεταν ούτε αρκετά πλοία ούτε καλά εκπαιδευμένα πληρώματα.Ο Θεμιστοκλής χρησιμοποίησε την αποτυχία σαν πρόφαση,προκειμένου να επιτύχει την έγκριση του ναυτικού του προγράμματος.Ο ίδιος πίστευε ακράδαντα ότι ο περσικός κίνδυνος δεν είχε εξαλειφθεί.Ήταν βέβαιος ότι οι Πέρσες δεν θα "συγχωρούσαν"την μικρή Αθήνα για το πλήγμα που προκάλεσε στο γόητρο τους.Έτσι άρχισε με ταχείς ρυθμούς η ναυπήγηση πολεμικού στόλου,με χρήματα που προήρχοντο από την εξώρυξη αργύρου από τα μεταλεία του Λαυρίου και η εντατική εκπαίδευση των Αθηναίων οπλιτών στον χειρισμό τους.Οι Αθηναίοι δεν χρησιμοποιούσαν δούλους για κωπηλάτες,όπως οι Ρωμαίοι,αλλά ελεύθερους Αθηναίους οπλίτες.Η διορατικότητα του Θεμιστοκλή έσωσε την ελευθερία της Ελλάδας λίγα χρόνια αργότερα.
Ο πολιτικός του αντίπαλος, ο Αριστείδης, ήταν άνδρας έντιμος,γενναίος και άξιος. Δεν διέθετε όμως ούτε τη διορατικότητα,ούτε την ευελιξία ούτε την ευστροφία του Θεμιστοκλή. Ήταν ένας ηγέτης ικανός να πεθάνει ηρωικά,όχι όμως και να νικήσει.Η αντιδικία αυτή κατέληξε στον εξωστρακισμό του Αριστείδη το 483πΧ από την Αθήνα.Το 481 όμως,εμπρός στον κίνδυνο της νέας Περσικής εισβολής οι Αθηναίοι επανέφεραν στην Αθήνα τον Αριστείδη μαζί με τους υπόλοιπους εξωστρακισθέντες.
H άλλη μεγάλη στρατιωτική δύναμη, που έμελλε μαζί με την Αθήνα να σηκώσει το βάρος του πολέμου,ήταν η Σπάρτη. H πόλη εκείνο το διάστημα αντιμετώπιζε συνεχή προβλήματα με τους είλωτες, οι οποίοι εμφανίζοντο πάντα έτοιμοι να επαναστατήσουν.H Σπάρτη ήταν η πρώτη πόλη της Πελοποννήσου,επικεφαλής της ομώνυμης συμμαχίας.Οι εσωτερικές περιπλοκές ωστόσο δεν επέτρεπαν στη Σπάρτη να επεκτείνει την επιρροή της και πέρα από την Πελοπόννησο. Μοιραία λοιπόν, εφόσον τα συμφέροντα της δεν ήταν ακόμα ανταγωνιστικά αυτών της Αθήνας, η Σπάρτη διατήρησε φιλικές σχέσεις με την αργότερα μεγάλη της αντίπαλο.Βέβαια παρακολουθούσε με ανησυχία και προβληματισμό την αύξηση της Αθηναϊκής δύναμης.
Οι Λακεδαιμόνιοι (Σπαρτιάτες) στο Πανελλήνιο Συνέδριο της Κορίνθου το 481πΧ,για την αντιμετώπιση της Περσικής εισβολής,δεν επέμειναν μέχρι τέλους στην άποψη τους για άμυνα στον Ισθμό της Κορίνθου,αφού μιά τέτοια απόφαση θα εγκατέλειπε στο έλεος των Περσών τους Αθηναίους και τους υπόλοιπους Έλληνες.Από την άλλη η Σπάρτη είχε μεγάλη ανάγκη τον Αθηναϊκό στόλο για να αποφευχθεί οποιαδήποτε Περσική αποβατική ενέργεια στα παράλια της Λακωνίας ή ακόμη κατάληψη των Κυθήρων με ολέθρια αποτελέσματα για την ασφάλεια της.
Η πολιτική απόφαση για δράση μακριά από την Πελοπόννησο,συνεπαγόταν την αποστολή σημαντικών στρατιωτικών δυνάμεων εκτός του στρατηγικού χώρου,γεγονός το οποίο προκαλούσε σοβαρό άγχος στην Σπαρτιατική γερουσία και στους Εφόρους.Επίσης υπήρχε πάντα η ύποπτη συμπεριφορά του Άργους,ο μόνιμος πονοκέφαλος της Σπάρτης,λόγω του "ειδύλιου"του με την αυλή του Πέρση βασιλιά,όπως επίσης η ζοφερή πολιτική κατάσταση στην Αρκαδία.
Ο Ηρόδοτος αναφέρει στη διήγηση του ένα επεισόδιο,ότι μετά την ιερόσυλη πράξη,το 490πΧ,της θανάτωσης των κηρύκων του Δαρείου, οι δημόσιες θυσίες της πόλης δεν ήταν ευνοϊκές.Οι θεοί τιμωρούσαν με αυτόν τον τρόπο τους ιερόσυλους Σπαρτιάτες, οι οποίοι δεν σεβάστηκαν την ιερότητα των προσώπων των κηρύκων.Για να εξαγνιστεί η πόλη αποφασίστηκε να σταλούν εθελοντικά δύο Σπαρτιάτες στην περσική αυλή για να θανατωθούν από τους
Πέρσες,ξεπληρώνονταςέτσι το αίμα με αίμα. Οι δύο άνδρες, ο Σπερθίας και ο Βούλις, έφτασαν στα Σούσα και δήλωσαν ευθαρσώς ότι είχαν πάει ως υποψήφια θύματα για να απαλλάξουν την πατρίδα τους από το άγος. Οι υπερήφανοι Σπαρτιάτες αρνήθηκαν να προσκυνήσουν τον Πέρση βασιλιά και προέβαλαν αντίσταση όταν οι βασιλικοί φρουροί προσπάθησαν να τους υποχρεώσουν να γονατίσουν. Οι Πέρσες προσπάθησαν κατόπιν να τους δελεάσουν υποσχόμενοι να τους διορίσουν σατράπες στην κατακτημένη Ελλάδα. H απάντηση όμως που έλαβαν ήταν ενδεικτική της σπαρτιάτικης αγωγής. "Αν είχες δοκιμάσει την ελευθερία θα μας συμβούλευες να πολεμήσουμε για αυτήν..." δήλωσαν στον διοικητή των Αθανάτων Υδάρνη. Ύστερα στάθηκαν μπροστά στον Ξέρξη και του είπαν: "Βασιλιά των Μήδων, οι Λακεδαιμόνιοι μας έστειλαν να τιμωρηθούμε για τους κήρυκες που θανατώθηκαν". Ο Ξέρξης ωστόσο δεν τους σκότωσε και τους επέτρεψε την επάνοδο στην πατρίδα τους. Προφανώς ένιωθε οίκτο για τους ασήμαντους αυτούς ανθρώπους και την εξίσου ασήμαντη πατρίδα τους. Αλλωστε αυτός, ο Βασιλεύς των Βασιλέων, τί είχε να φοβηθεί από μια χούφτα άνδρες?
Ήταν λοιπόν σχεδόν βέβαιη η επερχόμενη πτώση της Ελλάδας και η απώλεια της ελευθερίας της.Στις Περσικές τρομερές δυνάμεις,η Αθήνα και η Σπάρτη κατά κύριο λόγο θα σήκωναν το κύριο βάρος της άμυνας συνεπικουρούμενες και από άλλες μικρές Ελληνικές πόλεις.Η Μακεδονία ήταν ήδη σχεδόν υποτεταγμένη στους Πέρσες από την πρώτη εκστρατεία τους το 492πΧ.Η Θεσσαλία με το μεγαλύτερο μέρος της να έχει Μηδίσει και η πολυδιασπασμένη και φτωχή Κεντρική Ελλάδα,φαίνονταν πως δεν μπορούσαν να προβάλουν κάποια αποτελεσματική άμυνα.Το Άργος,όπως προανέφερα,ερωτοτροπούσε με τον Ξέρξη !!
ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΠΕΡΣΙΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ
Το αρνητικό αποτέλεσμα της μάχης του Μαραθώνα έγινε δεκτό με σκεπτικισμό στα Σούσα. Ο Δαρείος ένιωσε το κύρος του να υφίσταται σοβαρό πλήγμα.Πέρα από το γόητρο του, ο Μέγας Βασιλιάς τίποτα άλλο δεν έχασε. H ήττα στον Μαραθώνα χαρακτηρίστικε ως ασήμαντο συνοριακό επεισόδιο.Ο Δαρείος όμως δεν ξέχασε.Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο ο Πέρσης μονάρχης οργίσθηκε ακόμη περισσότερο και αποφάσισε να εκστρατεύσει ο ίδιος κατά της Ελλάδας.
 |
| Η ΠΕΡΣΙΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΕΠΙ ΞΕΡΞΗ |
Αν και οι Πέρσες πείσθηκαν ότι η μάχη του Μαραθώνα δεν είχε βαρύνουσα σημασία, οι υποτελείς δεν είχαν την ίδια γνώμη. Οι Αιγύπτιοι ιδιαίτερα, οι οποίοι μισούσαν θανάσιμα τους
Πέρσες,επαναστάτησαν.Η καταστολή της Αιγυπτιακής στάσης ήταν ζωτικής σημασίας για τους Πέρσες.Η Ελλάδα μπορούσε να περιμένει.
Για την εκστρατεία κατά της Αιγύπτου ο Δαρείος άρχισε να συγκεντρώνει τεράστιες δυνάμεις.Επειδή όμως θα ετίθετο επικεφαλής της εκστρατείας έπρεπε να ορίσει διάδοχο του θρόνου.Ξέσπασε όμως μεγάλη διαμάχη μεταξύ του πρωτότοκου γιού του Αρτοβαξάνη από τον πρώτο του γάμο,πριν γίνει βασιλιάς και του πρωτότοκου γιού του, Ξέρξη (591-465 π.Χ.), από τον δεύτερο γάμο όταν έγινε βασιλιάς από την βασίλισσα Άτοσα.Την εποχή όμως εκείνη αφίχθει στην αυλή του Δαρείου ο εξορισθείς βασιλιάς της Σπάρτης Δημάρατος.Ο Δημάρατος συμβούλευσε τον Ξέρξη να διεκδικήσει τον θρόνο,ισχυριζόμενος ότι είναι ο πρωτότοκος όταν ο Δαρείος έγινε βασιλιάς.Έτσι λοιπόν ο Ξέρξης συνεπικουρούμενος και από την βασίλισσα-μητέρα του,κέρδισε το χρίσμα της διαδοχής από τον Δαρείο.
 |
| ΞΕΡΞΗΣ Α' |
Ας πούμε λίγα για τον Δημάρατο,γιατί ποτέ δεν μας δίδαξαν στα σχολεία γιατί εξορίσθει και πήγε στην Περσία.Όπως αναφέρει ο Ηρόδοτος,ο Δημάρατος ήταν ο 15ος βασιλιάς της αρχαίας Σπάρτης από τη γενιά των Ευρυποντιδών, που κυβέρνησε από το 510 μέχρι το 491 π.Χ.Η θητεία του Δημάρατου σημαδεύτηκε από τις έντονες διαφωνίες του με τον συμβασιλέα του Κλεομένη, ο οποίος ήταν ιδιόρρυθμη προσωπικότητα και πολύ υπερόπτης.Επειδή οι δύο βασιλείς διαφωνούσαν συνεχώς σε διάφορα θέματα πολιτικής της Σπάρτης,ο Κλεομένης συνεπικουρούμενος με τον επόμενο στην διαδοχή του θρόνου των Ευρυποντιδών,Λεωτυχίδα ο οποίος επίσης είχε έρθει σε ρήξη με το Δημάρατο,γιατί του είχε αποσπάσει την κοπέλα που επιθυμούσε για σύζυγο.Οι δύο άνδρες, προκειμένου να κατακρημνίσουν τον Δημάρατο από την εξουσία, προσέβαλαν τα δικαιώματά του στο θρόνο,κατηγορώντας τον ως νόθο τέκνο του πατέρα του,βασιλιά Αρίστων και λόγω αυτού του γεγονότος κακώς ανήλθε στο θρόνο αφού η πατρότητά του αμφισβητείτο. Παρουσίασαν δε στη δίκη,τους παλαιούς Εφόρους που βρίσκονταν τότε μαζί με τον πατέρα του Δημάρατου,για να παρέξουν αποδείξεις. Η υπόθεση μεταφέρθηκε στο μαντείο των Δελφών, το οποίο, πιθανώς με δωροδοκία του Κλεομένη, επικύρωσε την καταδικαστική απόφαση δίδοντας το θρόνο των Ευρυποντιδών στο Λεωτυχίδα το 491 π.Χ.
 |
| ΔΗΜΑΡΑΤΟΣ |
Συνεχίζουμε :Λίγο όμως αργότερα ,το 486πΧ,ο Δαρείος πέθανε.Ο Ξέρξης ανέβηκε στον θρόνο και έγινε Βασιλιάς των Περσών και Μήδων και Φαραώ της Αιγύπτου σε ηλικία 35 ετών,ενώ προηγουμένως όσο βασίλευε ο πατέρας του, ήταν σατράπης της Βαβυλώνας.Ο νέος βασιλιάς κληρονόμησε από τον πατέρα του δύο σοβαρότατα ζητήματα,το Αιγυπτιακό και το Ελληνικό.Σύντομα όμως ξέσπασε επανάσταση και στην Βαβυλώνα.Μπροστά λοιπόν την δυσμενή αυτή κατάσταση το Ελληνικό ζήτημα τέθηκε σε δεύτερη μοίρα.Ο Ξέρξης το 484πΧ κατέστειλε την επανάσταση της Αίγυπτου και λεηλάτησε τα ιερά που βρισκόντουσαν στο Δέλτα του Νείλου. Ακολούθως υπέταξε την Βαβυλώνα, ενώ δεν σεβάστηκε το ιερό του προστάτη θεού της πόλης, του Μαρδούκ. Έκλεψε το χρυσό άγαλμα του θεού των Βαβυλωνίων και σκότωσε τους ιερείς του ναού του.
Αφού λοιπόν τελείωσε με τις δύο επαναστατημένες περιοχές στο τρίτο έτος της βασιλείας του το 484πΧ, συγκάλεσε συνέδριο με τη συμμετοχή των αρχόντων και των ευγενών όλων των επαρχιών της χώρας αλλά και των ξένων ευγενών, που είχαν δηλώσει υποταγή στη Περσία με θέμα την Ελλάδα. Στο συνέδριο ακούστηκαν διαφορετικές απόψεις. Ο θείος του αυτοκράτορα, αδερφός του Δαρείου, Αρτάβανος, δεν επιθυμούσε την επίθεση στην Ελλάδα και εκπροσωπούσε τους ευγενείς που δεν επιθυμούσαν άλλη ήττα μετά τον Μαραθώνα. Από την άλλη πλευρά, τη μερίδα των στρατηγών, εκπρόσωπος ήταν ο στρατηγός Μαρδόνιος, ξάδερφος και γαμπρός του αυτοκράτορα,ο οποίος ήταν ο αρχηγός της πρώτης ατυχούς εκστρατείας των Περσών στην Ελλάδα το 492π.Χ.,λογω της καταστροφής του στόλου του από απρόσμενη τρικυμία στην χερσόνησο του Άθω.Ο Μαρδόνιος,όπως αναφέρει ο Ηρόδοτος, συμβούλευσε τον Ξέρξη πως δεν πρέπει να αφήσει ατιμώρητους τους Αθηναίους για τα τόσα δεινά που προκάλεσαν στους Πέρσες.Μετά την υποταγή της Αιγύπτου,συνέχισε ο Μαρδόνιος,το βάρος της Περσικής προσπάθειας έπρεπε να επικεντρωθεί στην κατάκτηση της Ευρώπης,"ως η Ευρώπη περικαλλής είη χώρη".Το Ελληνικό "απόστημα" έπρεπε κατ'αυτόν να σπάσει ώστε οι Έλληνεςνα μην "προκαλούν"στους άλλους υποτελείς λαούς την επιθυμία να ζήσουν ελεύθεροι.
Ακόμα στην αυτοκρατορική αυλή του Ξέρξη υπήρχαν και ορισμένοι ευγενείς από την Ελλάδα που έχασαν τους θρόνους τους και έλπιζαν ότι αν βοηθούσαν τον Πέρση αυτοκράτορα στην εισβολή του, θα κέρδιζαν το θρόνο τους πάλι.Όλοι αυτοί συμμετείχαν στο συνέδριο. Μερικοί από αυτούς ήταν: ο Δημάρατος που προανέφερα, ο Αιαντίδης, γαμπρός του έκπτωτου τυράννου της Αθήνας Ιππία, η οικογένεια των Αλεναδών, έκπτωτη δυναστεία που ηγούνταν του Κοινού των Θεσσαλών, και ο μάντης Ονομάκριτος, ο οποίος είχε πληρωθεί από οικογένειες των έκπτωτων Ελλήνων ευγενών,για να δίνει ευνοϊκούς χρησμούς στο Ξέρξη ώστε να πειστεί να εκστρατεύσει στην Ελλάδα.Συγχρόνως οι Θεσσαλική φυλή των Αλενάδων έστειλε αντιπροσώπους στο Ξέρξη με την επιθυμία να εκστρατεύσει ο Ξέρξης στην Ελλάδα και να τους αποκαταστήσει στο θρόνο τους !!! Η αιώνια Ελληνική διχόνεια !!!!!
Το συνέδριο κράτησε έξι μήνες και αποφασίστηκε τελικά η επίθεση κατά της Ελλάδας ενώ στο τέλος του συνεδρίου παρατέθηκε συμπόσιο επτά ημερών. Ο Ξέρξης διέταξε την τότε σύζυγό του Αστίν να εμφανιστεί στο συμπόσιο για επίδειξη, σύμφωνα με τα έθιμά τους. Η Αστίν όμως αρνήθηκε και ο Ξέρξης την έδιωξε από το παλάτι. Μετά παντρεύτηκε την Ιουδαία Εσθήρ, μια από τις ομορφότερες κοπέλες του χαρεμιού του, ανεψιά τού Ιουδαίου Μαρδοχαίου ο οποίος έγινε και σύμβουλός του.Μερικοί μπερδεύουν τον Μαρδόνιο με τον Μαρδοχαίο και ισχυρίζονται ότι είναι το ίδιο πρόσωπο,αλλά είναι λάθος.
Η απόφαση του Ξέρξη για γενικευμένο πόλεμο κατά των Ελλήνων και όχι για τιμωρία ορισμένων πόλεων,αποκαλύπτει αυτό που ανέκαθεν επεδίωκαν οι Πέρσες,την πλήρη υποταγή της μητροπολιτικής Ελλάδας,η οποία ήταν και σύμφωνη με την κατακτητική τους ορμή.Ήταν άλλωστε η γενεσιουργός αιτία της μεταμόρφωσης τους σε παγκόσμια κυρίαρχη δύναμη και ένα ουσιώδες στοιχείο της ιδιοσυγκρασίας τους.Όπως φαίνεται να λέει ο Ξέρξης στους επιτελείς του,η επιθετική ορμή "σαν ένας θεός μας κατευθύνει και εμείς οι ίδιοι σε πολλές περιπτώσεις βρίσκουμε επωφελές να τον ακολουθήσουμε" (Ηροδ.7,8α).Υποχρέωση λοιπόν όλων των Περσών ήταν να μην μένουν ποτέ άπρακτοι.Η Ελλάδα λοιπόν ήταν ανάγκη γι'αυτόν τον λόγο,να λυγίσει,να προσκυνήσει,αλλιώς να αφανισθεί !!!
ΠΕΡΣΙΚΕΣ ΠΟΛΕΜΙΚΕΣ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΕΣ
Αφού το συνέδριο έλαβε την απόφαση της νέας κατά της Ελλάδος εκστρατείας άρχισαν οι προετοιμασίες,διπλωματικές και στρατιωτικές, με εντατικούς ρυθμούς και ξεπέρασαν κάθε προηγούμενο.Τα πάντα εκτελέσθηκαν με μεθοδικότητα και προγραμματισμό.Έργα τεχνικά και εφοδιασμού,στρατολόγηση ανδρών από κάθε σατραπεία της αυτοκρατορίας και διπλωματικές αποστολές,δίνουν μια εντυπωσιακή εικόνα της δύναμης του Περσικού κράτους την εποχή της μεγάλης ακμής του.
Ο Ηρόδοτος περιγράφει με λογοτεχνικό ύφος τις προετοιμασίες των Περσών:"Ποίον λαόν δεν οδήγησε από την Ασία κατά της Ελλάδας ο Ξέρξης? Ποίο ρεύμα νερού δεν το ξηραναν πίνοντες εκτός των μεγάλων ποταμών ? "
 |
| Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΔΙΩΡΥΓΑΣ |
 |
| ΣΗΜΕΡΑ Η ΔΙΩΡΥΓΑ ΑΠΟ Ν.ΡΟΔΑ (ΣΤΟ ΚΈΝΤΡΟ ΤΗΣ ΦΩΤΟ) |
Η διώρυγα σήμερα βρίσκεται θαμμένη και έχει εντοπιστεί ανάμεσα στα χωριά Νέα Ρόδα(ή και Πρόβλακας) και Τρυπητή.Το 2008 έγιναν έρευνες από Βρετανούς καιΈλληνες μηχανικούς οι οποίοι με γεωφυσικές μεθόδους της σεισμικής τομογραφίας και της σεισμικής ανάκλασης υψηλής ευκρίνειας, αλλά και γεωτρήσεις,έδωσαν μια ακριβή περιγραφή της θέσης και των διαστάσεων της θαμμένης διώρυγας. Η διώρυγα έχει μήκος δύο χιλιόμετρα και πλάτος τριάντα μέτρα και το μέγιστο βάθος της υπολογίζεται στα δέκα πέντε μέτρα. Οι αρχαιολογικές έρευνες έχουν δείξει ότι αμέσως μετά τη χρήση της από τον Ξέρξη εγκαταλείφθηκε και με τα χρόνια επιχωματώθηκε.Σήμερα είναι ορατή από μεγάλο ύψος,αφού η θέση έχει πάθει καθίζηση και είναι σκεπασμένη με έλη,καλαμιές αλλά και καλλιέργειες.
Παράλληλα με την κατασκευή των τεχνηκών έργων,κατασκευάζοντο πολεμικά πλοία και πλοία για την κατασκευή γεφυρών καθώς και μεταγωγικά τα οποία συνεχώς μετέφεραν εφόδια και τρόφημα σε αποθήκες που κατασκευάζοντο κατά μήκος των παραλίων της Θράκης και της
Μακεδονίας.Υπενθυμίζω ότι η Θράκη και η Μακεδονία είχαν υποδουλωθεί στους Πέρσες από το 492π.Χ.κατά την πρώτη ατυχή εκστρατεία τους υπό τον Μαρδόνιο.Συγχρόνως άνδρες,ζώα, τρόφιμα και κάθε είδους πολεμικά υλικά και εφόδια άρχισαν να συγκεντρώνονται σε προεπιλεγμένους χώρους συγκέντρωσης από όλες τις σατραπείες της αυτοκρατορίας.
Στον διπλωματικό τομέα ο Ξέρξης επιδίωξε να εξασφαλίσει συμμάχους και συγχρόνως να διασπάσει τους Έλληνες.Απεσταλμένοι του βασιλιά ταξίδεψαν προς την Καρχηδόνα,την Θεσσαλία,την Βοιωτία (Θήβες),το Άργος και αλλού.Μια συμμαχία Καρχηδόνας-Περσίας θα εμπόδιζε τους Έλληνες της Δύσης να βοηθήσουν την μητροπολιτική Ελλάδα.Ο Ηρόδοτος αφήνει να διαφανεί πως οι σύγχρονες επιθέσεις Περσών και Καρχηδονίων ήταν συμπτωματικές.Σύμφωνα με μαρτυρία του Διόδωρου του Σικελιώτη "ο Ξέρξης έστειλε πρέσβεις προς τους Καρχηδονίους να διαπραγματευτούν μιά συμμαχία,ώστε αυτός να εκστρατεύσει εναντίον της Ελλάδος και οι Καρχηδόνιοι ταυτόχρονα να υποτάξουν τους Έλληνες της Σικελίας και Ιταλίας"(Διοδ.ΙΑ,4).Ανεξάρτητα από το αν πράγματι έγιναν ανάλογες συννενοήσεις ανάμεσα στους Πέρσες και στους Καρχηδόνιους,η αλήθεια είναι ότι οι Έλληνες της Σικελίας,ακόμη και αν ήθελαν,δεν είχαν την δυνατότητα να αποστείλουν βοήθεια στην Ελλάδα.
Ο στρατός του Ξέρξη συγκεντρώθηκε στα Κρίταλλα της Καπαδοκίας,ΝΑ της σημερινης Άγκυρας (περιοχή Καισάρειας,σήμερα Kayseri), και ανέμενε τον Μεγάλο Βασιλιά να τεθεί επικεφαλής του. Την ίδια ώρα γέφυρες κατασκευάζοντο στον Ελλήσποντο και στον Στρυμόνα και αποθήκες τροφίμων δημιουργούντο σε κάθε σταθμό πορείας του στρατού.Όταν τελικά έφτασε και ο Ξέρξης, ο στρατός άφησε τα Κρίταλλα και κινήθηκε προς τις Σάρδεις(150χλμ περίπου ανατολικά της Σμύρνης). Όταν τελικά έφτασε εκεί ο Ξέρξης απέστειλε, όπως και ο πατέρας του, πρέσβεις στην Ελλάδα ζητώντας "γην και ύδωρ". Μόνο στην Αθήνα και στη Σπάρτη δεν έστειλε πρέσβεις ο βασιλιάς φοβούμενος μην έχουν την τύχει αυτών που έιχε στείλει ο Δαρείος το 490π.Χ. προ της μάχης του Μαραθώνα. Από τις Σάρδεις η τεράστια βασιλική στρατιά κινήθηκε προς την Αβυδο της Ασιατικής ακτής του Ελλησπόντου όπου έφθασε την άνοιξη του 480π.Χ.
 |
| ΓΕΦΥΡΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΣΠΟΝΤΟΥ |
 |
| ΤΟ ΜΑΣΤΙΓΩΜΑ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ |
Τελικά ο βασιλικός στρατός άρχιζε να διασχίζει τις πλωτές γέφυρες πλημμυρίζοντας με τον όγκο του την Ευρωπαϊκή ακτή. Πρώτα διέσχισαν το στενό οι υπηρεσίες επιμελητείας, τα σκευοφόρα και τα μεταγωγικά.Ακολούθησε το μισό στράτευμα. Μετά τη διέλευση των ανδρών αυτών διέσχισαν τη γέφυρα 1.000 επίλεκτοι Πέρσες ιππείς και 1.000 επίλεκτοι πεζοί. Πίσω τους βρισκόταν το ιερό άρμα με το ξόανο του θεού Ορομάσδη. Το άρμα συρόταν από οκτώ λευκά άλογα. Πίσω από το ιερό άρμα ερχόταν το βασιλικό άρμα του Ξέρξη, με ηνίοχο τον Πατιράμφη. Ο βασιλιάς ωστόσο διέθετε και μία πολυτελή και σαφώς πιο άνετη άμαξα στην οποία επέβαινε όταν κουραζόταν. Πίσω από τον Ξέρξη ακολουθούσαν άλλοι 2.000 επίλεκτοι πεζοί και ιππείς και η πομπή έκλεινε με το σώμα των 10.000 Αθανάτων και με ένα σώμα 10.000 ιππέων. Επίσης 400 μέτρα πιο πίσω ακολουθούσε το υπόλοιπο στρατευμα.Επτά μερόνυχτα χρειάστηκαν, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο για να διασχίσει η τεράστια στρατιά τον Ελλήσποντο.Αμέσως μετά οι άνδρες τάχθηκαν κατά έθνη και επιθεωρήθηκαν και παρέλασαν εμπρός από τον Ξέρξη ο οποίος καθόταν σε μαρμάρινο θρόνο.
Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο η βασιλική στρατιά αποτελούμενη από 46 έθνη(Ηροδ.7,60-99) αριθμούσε 1.720.000 πεζούς και 80.000 περίπου ιππείς. Αν συνυπολογίσουμε και τους βοηθητικούς άνδρες καταλήγουμε σε εξωφρενικούς αριθμούς για τα δεδομένα της εποχής. Ο υπολογισμός της περσικής δύναμης έχει ξεσηκώσει, από τους αρχαίους χρόνους, θύελλα αντιδράσεων. Ο Διόδωρος ο Σικελιώτης μεταφέρει την άποψη ότι ο βασιλικός στρατός δεν ξεπερνούσε τους 800.000 άνδρες. Την ίδια άποψη υποστηρίζει και ο Κτησίας. Νεώτεροι ιστορικοί θεωρούν ότι οι δυνάμεις ξηράς του Ξέρξη δεν ξεπερνούσαν τις 400.000 άνδρες. Κατ' άλλους ο Ξέρξης διέθετε μόλις 180.000 άνδρες.Αν και οι αριθμοί που παραθέτει ο Ηρόδοτος μάλλον πρέπει να απορριφθούν ως εξωπραγματικοί, όσον αφορά τον στρατό ξηράς των βαρβάρων πρέπει να θεωρείται ως δεδομένο ότι οι Πέρσες διέθεταν συντριπτική αριθμητική υπεροχή της τάξης του 4:1 τουλάχιστον έναντι του συνόλου των στρατών των Ελληνικών πόλεων. Αυτό σημαίνει, συμφωνά με τους πιο απλούς υπολογισμούς, ότι ο Ξέρξης διέθετε τουλάχιστον 600.000 άνδρες. Αν στο σύνολο αυτό περιλαμβάνονται και βοηθητικά τμήματα παραμένει άγνωστο.Ισως οι Πέρσες για ψυχολογικούς λόγους, για να δημιουργήσουν φόβο στους Έλληνες,άφησαν να διαδοθούν οι αριθμοί που αναφέρει ο Ηρόδοτος.
Την ηγεσία όλου του πεζικού είχαν οι Μαρδόνιος και Τριτανταίχμης, εξάδελφοι του Ξέρξη, ο Μασίστης, μικρότερος αδελφός του βασιλιά, ο Μεγαβύζος και ο Σμερδομένης. Το ιππικό διοικούσαν οι αδελφοί Τίθαιος και Αρμαμίθρας, γιοι του στρατηγού Δάτη, που είχε πάρει μέρος στη Μάχη του Μαραθώνα. Την επίλεκτη προσωπική σωματοφυλακή του Ξέρξη, τους 10.000 "Αθάνατους" διοικούσε ο Υδάρνης.
Ο περσικός στόλος(Ηροδ.7,89-95) προερχόταν από τις υποτελείς περιοχές της Περσικής Αυτοκρατορίας, καθώς οι Πέρσες δεν ήταν ναυτικός λαός. Τον στόλο αποτελούσαν πλοία των Φοινίκων(κυρίως Σιδωνίων που ήταν ταχύτερα) υπό την ηγεσία του Μεγαβάζου, των Κιλίκων, των Σύρων, των Αιγυπτίων υπό την ηγεσία του Αχαιμένη, των Λυκίων, των Ελλησπόντιων, των Παμφύλων, των Κυπρίων, των Ιώνων,Αιολέων και Δωριέων της Μικράς Ασίας και των Κάρων υπό την ηγεσία του Αριαβίγνη.Πάνω σε αυτά υπήρχαν αγήματα,όλα Ιρανικής καταγωγής, δηλαδή Πέρσες, Μήδοι και Σάκες. Την ανώτερη ηγεσία του στόλου είχε ο Αριαμένης.Εξογκωμένος θεωρείται επίσης και ο αριθμός των 1.207 πολεμικών και 3.000 μεταγωγικών πλοίων που παραθέτει ο Ηρόδοτος.Στην περίπτωση αυτή όμως, την άποψη του υποστηρίζουν και όλοι οι αρχαίοι συγγραφείς. Ο Αισχύλος,αυτόπτης μάρτυρας της ναυμαχίας της Σαλαμίνας,στο έργο του "Πέρσες", κάνει λόγο για 1.207 εχθρικά πολεμικά σκάφη. Και πάλι νεότεροι ερευνητές υποβιβάζουν τον αριθμό των περσικών πλοίων σε 500-700.
H επιθεώρηση στρατού και στόλου έγινε στη Θρακική παραλία στην περιοχή του σημερινού Δορίσκου.Κάποιοι ερευνητές ωστόσο υποστηρίζουν την άποψη ότι η επιθεώρηση του Ξέρξη έλαβε χώρα πριν τη διέλευση του Ελλησπόντου. Ο ιστορικός Γκρην αναφέρει ως πιθανότερο σημείο τον Δορίσκο και ως πιθανή ημερομηνία έναρξης την δεύτερη εβδομάδα του Ιουνίου του 480 π.Χ.
Ο Ηρόδοτος μας εξιστορεί με κάθε λεπτομέρεια την επιθεώρηση-παρέλαση των εθνών ενώπιον του Ξέρξη,που καθόταν σε μαρμάρινο θρόνο.Οπλισμό,ρούχα,καπέλα κλπ.Θα αναφερθώ σε λίγα χαρακτηριστικά δείγματα,γιατί άν αναφέρω την περιγραφή κάθε έθνους θα χρειασθούμε αρκετές σελίδες¨:
 |
| ΟΠΛΙΤΗΣ ΤΩΝ ΑΘΑΝΑΤΩΝ ΚΑΙ ΣΚΥΘΗΣ ΤΟΞΟΤΗΣ |
Μετά τη λήξη της παρέλασης ο Ξέρξης εξέφρασε την επιθυμία να συναντηθεί με τον εξόριστο βασιλιά της Σπάρτης Δημάρατο.Οταν ο Δημάρατος παρουσιάστηκε ενώπιον του άκουσε τον Ξέρξη να κομπάζει για την τεράστια στρατιά του,λέγοντας ότι"ακόμα κι αν όλοι οι στρατοί της δύσης ενωθούν δεν έχουν τη δύναμη να αντέξουν στην επίθεση της".Ο Σπαρτιάτης ψύχραιμα στάθηκε εμπρός του και τον ρώτησε αν επιθυμεί ν'ακούσει την αλήθεια ή απλά αυτό που θα του ήταν ευχάριστο.Ο Ξέρξης ζήτησε ν'ακούσει την αλήθεια και ο Δημάρατος,αν και η ζωή του εξαρτάτο από τον Πέρση βασιλιά,δεν δίστασε.Αφού του μίλησε για το κουράγιο και τους νόμους των Ελλήνων,επικεντρώθηκε στην αξία των συμπατριωτών του:"Ποτέ δεν θα δεχθούν την υποδούλωση της Ελλάδας και θα σε πολεμήσουν ακόμα και αν οι άλλοι Έλληνες ταχθούν υπέρ σου.Για τον αριθμό τους μην με ρωτάς πόσοι είναι,αν είναι χίλιοι ή περισσότεροι ή λιγότεροι,θα σε πολεμήσουν".Ακούγοντας τους λόγους αυτους ο Ξέρξης γέλασε.Δεν μπορούσε να πιστέψει ότι χίλιοι άνδρες θα πολεμούσαν το πλήθος των ανδρών του και συνέχισε:"Υπήρξες βασιλιάς αυτών των ανδρών,μπορείς τώρα να πολεμήσεις με δέκα άνδρες μου ? Πως θα μπορούσαν 1000 ή 10000 ή 50000 ακόμα άνδρες,ελεύθεροι,που δεν υπόκεινται στην εξουσία ενός ανδρός,να αντιμετωπίσουν στρατιά σαν την δική μου !!! Ακόμα και αν ήσαν ίσοι αριθμητικά προς εμάς,πιστεύω πως θα ήταν δύσκολο για τους Έλληνες να πολεμήσουν απέναντι στους Πέρσες μόνο.Υπάρχουν αρκετοί από τους δορυφόρους μου που ευχαρίστως θα πολεμούσαν με τρείς Έλληνες ταυτόχρονα ".
Ο Δημάρατος όμως επέμεινε και δήλωσε ευθαρσώς στον Ξέρξη πως οι Λακεδαιμόνιοι,έχοντας αφέντη της πατρίδας τους τον νόμο,πολεμούν άσχετα με τον αριθμό των αντιπάλων που αντιμετωπίζουν και είτε νικούν είτε πεθαίνουν ". Ο Ξέρξης γέλασε και πάλι και πρόσταξε τον Δημάρατο να αποχωρήσει.
Σύντομα θα πλήρωνε ακριβά την κομπορρημοσύνη του και θα ανακάλυπτε με τα ίδια του τα μάτια την ακρίβεια των λόγων του Δημάρατου.
ΠΕΡΙΜΕΝΟΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΒΑΡΒΑΡΟΥΣ
Πριν ακόμα οι ορδές του Ξέρξη διασχίσουν τον Ελλήσποντο οι Έλληνες,έχοντας πληροφορηθεί τις Περσικές προετοιμασίες, συγκάλεσαν πανελλήνιο συνέδριο στον Ισθμό της Κορίνθου, με πρωτοβουλία των Αθηναίων και των Σπαρτιατών. Το συνέδριο έλαβε χώρα, κατ' άλλους το φθινόπωρο του 481 π.Χ. και κατ' άλλους τον Απρίλιο του 480π.Χ. Τη δεύτερη άποψη επιβεβαιώνει ο Διόδωρος ο Σικελιώτης, ο οποίος αναφέρει ότι οι Έλληνες συσκέπτοντο ήδη στον Ισθμό όταν έλαβαν την είδηση ότι οι Περσικές δυνάμεις ξεκίνησαν. Όπως αναφέρθηκε, οι Πέρσες διέσχισαν τον Ελλήσποντο στα μέσα Μαΐου του 480 π.Χ. άρα είναι λογικό να υποθέσουμε ότι το συνέδριο έγινε τον Απρίλιο του ίδιου έτους.
H πρώτη απόφαση του συνεδρίου ήταν η σύναψη ειρήνης μεταξύ των έως τότε ευρισκομένων σε εμπόλεμη κατάσταση Ελληνικών πόλεων. Τριάντα μία Ελληνικές πόλεις εντάχθηκαν τελικά στην κοινή συμμαχία. Ο Hρoδοτος κάνει λόγο για την αποστολή κατασκόπων στις Σάρδεις, οι οποίοι όμως συνελήφθησαν και θα εκτελούντο αν δεν επενέβαινε ο ίδιος ο Ξέρξης. Ο βασιλιάς αντί να σκοτώσει τους Έλληνες τους έδειξε τον στρατό του και τους έστειλε πίσω στην Ελλάδα για να μεταφέρουν τα όσα είδαν και να τρομοκρατήσουν τους συμπατριώτες τους.
Οι Έλληνες της Μεγάλης Ελλάδας(Ιταλίας) και της Σικελίας, αν και κλήθηκαν να συνδράμουν, δεν απέστειλαν δυνάμεις λόγω του Καρχηδονιακού κινδύνου που επικρέματο επάνω τους.Και από την κυρίως Ελλάδα όμως δεν συμμετείχαν όλες οι πόλεις στον "νυν υπέρ πάντων" αγώνα. Το Αργός, λόγω της πανάρχαιας εχθρότητάς του με τη Σπάρτη, δεν συμμετείχε, προβάλλοντας ως δικαιολογία τη φιλοδοξία του να αναλάβει την αρχηγία του κοινού αγώνα.
Οι Κερκυραίοι αποδείχθησαν φοβεροί υποκριτές και καιροσκόποι.Ενώ υποσχέθηκαν με λόγια συγκινητικά πως δεν μπορούσαν να βοηθήσουν,αρμάτωσαν εξήντα πολεμικά πλοία,τα οποία κράτησαν αγκυροβολημένα στο ακρωτήριο Ταίναρο της Πελοποννήσου,περιμένοντας την έκβαση του πολέμου,για να ισχυριστουν μετά στους Έλληνες συμμάχους πως τα "μελτέμια"τους εμπόδισαν να φθάσουν στην Σαλαμίνα.Δεν έχει άδικο ο Ηρόδοτος όταν καταγγέλει με έντονο ύφος την καιροσκοπική στάση των Κερκυραίων.
Οι Κρήτες αρνήθηκαν να συμμετάσχουν,επινοώντας διάφορες κωμικές δικαιολογίες ότι δηλαδή υπέφεραν στον Τρωικό πόλεμο εξ αιτίας της βοήθειας που έδωσαν στον βασιλιά της Σπάρτης Μενέλαο.
Επίσης μικρότερα φύλα όπως οι Μαλιείς,οι Αχαιοί της Φθιώτιδας,οι Δόλοπες,οι Αινιάνες,οι Περαιβοί,οι Μάγνητες και οι Λοκροί,αρνήθηκαν να συμμετάσχουν είτε γιατί θεώρησαν μάταια κάθε προσπάθεια άμυνας είτε ελπίζοντας σε βοήθεια του Ξέρξη για να μπορέσουν να υπερισχύσουν
των αντιπάλων τους.
Οι προαναφερόμενες πόλεις, αν και δεν βοήθησαν, τουλάχιστον δεν έβλαψαν το κοινό καλό. Αλλοι, δυστυχώς Έλληνες, έφτασαν στο σημείο να συνταχθούν με τον εχθρό. Οι Θεσσαλοί και οι Βοιωτοί, αποτελούν τα χαρακτηριστικότερα παραδείγματα.Εξαίρεση απο τους Βοιωτούς αποτελούν οι Θεσπιείς, οι Πλαταιείς ως επίσης και οι Θηβαίοι οι οποίοι μάλλον εξαναγκάσθηκαν να συμμετάσχουν στην συμμαχία.Τέλος οι Έλληνες Ίωνες και Μακεδόνες αναγκάστηκαν να συνταχθούν με τους Πέρσες υπό το κράτος της βίας.
Την αρχηγία του κοινού αγώνα σε ξηρά και θάλασσα ανέλαβε η Σπάρτη κατόπιν απαιτήσεως των περισσοτέρων πόλεων,δεδομένου ότι ο Ελληνικός αντιπερσικός συνασπισμός στην πράξη ήταν μιά διευρυμένη μορφή της Πελοποννησιακής Συμμαχίας.Ακόμα και η περήφανη Αθήνα, μπροστά στην κρίσιμη εκείνη ώρα, δεν προέβαλε αξιώσεις για την ανάληψη της ηγεσίας ούτε στον κατά θάλασσαν αγώνα.Πρόκειται για το πρώτο μετά τα "Τρωικά"παράδειγμα συνειδητής πανελλήνιας πολιτικής.
Αφού διευθετήθηκαν τα "τεχνικά" ζητήματα έπρεπε να ληφθούν και ουσιαστικότερες αποφάσεις σχετικά με την ακολουθητέα στρατηγική.Ακούστηκαν πολλές απόψεις. H πρώτη αφορούσε την ανάπτυξη στα στενά των Τεμπών Ελληνικών δυνάμεων ικανών να καθυστερήσουν τουλάχιστον τους Πέρσες. H ανάπτυξη στα Τέμπη όμως προϋπέθετε τη συνεργασία των Θεσσαλών, ενώ και η θέση άμυνας μπορούσε να υπερκεραστεί από οδεύσεις δυτικά των στενών. Δεύτερη πιθανή αμυντική τοποθεσία ήταν στα στενά των Θερμοπυλών.H θέση αυτή ήταν προσφορότερη για άμυνα καθώς δύσκολα υπερφαλαγγιζόταν. Η τρίτη γραμμή άμυνας ήταν αυτή του Ισθμού.
Δεν είχαν ακόμα αποφασίσει οι αντιπρόσωποι των Ελληνικών πόλεων όταν παρουσιάσθηκαν ενώπιον τους πρέσβεις από ορισμένες Θεσσαλικές πόλεις και τους δήλωσαν πως ήταν πρόθυμοι να συμμετάσχουν στον κοινό αγώνα αν αποστέλοντο δυνάμεις στα στενά των Τεμπών. Οι σύνεδροι έκαναν με χαρά αποδεκτή την πρόσκληση των Θεσσαλών και πολύ σύντομα 10.000 οπλίτες με επικεφαλής τον Σπαρτιάτη Ευαίνετο και τον Αθηναίο Θεμιστοκλή αποβιβάστηκαν στη Φθιώτιδα και προωθήθηκαν στα Τέμπη.Κοντά σ'αυτούς έσπευσαν να συγκεντρωθούν και οι Θεσσαλοί με το ιππικό τους.Όμως γρήγορα διαπίστωσαν πόσο επισφαλής ήταν η θέση αυτή,καθώς οι Πέρσες μπορούσαν να κινηθούν με ευκολία ακολουθώντας τα δυτικά περάσματα από την χώρα των Περραιβών (δυτικά της διαβάσεως των Τεμπών επι του Ολύμπου)και όχι από την πόλη Γόννο (βόρεια είσοδος των Τεμπών)όπως και έγινε.Τους Έλληνες στρατιώτες φρόντισε να ειδοποιήσει σχετικά ο βασιλιάς της Μακεδονίας Αλέξανδρος (Ηροδ.7,173).Οι συμμαχικές δυνάμεις αποχώρησαν αμέσως από τα Τέμπη και έτσι τα γεγονότα ακολούθησαν την φυσική τους πορεία για τους Θεσσαλούς οι οποίοι "σαν έμειναν χωρίς συμμάχους,εμήδισαν προθύμως,χωρίς πλέον δισταγμούς,τόσο που κατά τις επιχειρήσεις εφάνησαν χρησιμότατοι στον βασιλέα"(Ηροδ.7,174).
Η απόφαση για άμυνα στις Θερμοπύλες και όχι στα Τέμπη υπαγορεύθηκε και από την φύση του εδάφους.Ο εχθρός έπρεπε να εμποδισθεί και στη στεριά και στη θάλασσα.Ο Ελληνικός συμμαχικός στρατός ανελάμβανε την εξαιρετικά κρίσιμη αποστολή να συγκρατήσει τα πολυπληθή εχθρικά στίφη στα στενά των Θερμοπυλών.Συγχρόνως ο Ελληνικός στόλος θα προσπαθούσε να απομονώσει τον αυτοκρατορικό στόλο στο ακρωτήριο της Εύβοιας Αρτεμίσιο και ν'ακυρώσει ενδεχόμενη αποβατική του ενέργεια σε κάποια περιοχή της Αττικής ή της Πελοποννήσου και να τον εμπόδίζε να εισέλθει στον Ευβοϊκό κόλπο,εξασφαλίζοντας έτσι τα νώτα των αμυνομένων στα στενά των Θερμοπυλών.
Η αρχηγία του συμμαχικού Ελληνικού στρατού στις Θερμοπύλες ανετέθει στον ένα εκ των δύο βασιλέων της Σπάρτης,τον Λεωνίδα.Ο άλλος βασιλεύς της Σπάρτης ήταν ο Λεωτυχίδας.Η αρχηγία του Ελληνικού συμμαχικού στόλου ανετέθει στον Σπαρτιάτη ναύαρχο Ευρυβιάδη.
Ο ΚΑΙΡΟΣΚΟΠΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΜΑΝΤΕΙΟΥ ΤΩΝ ΔΕΛΦΩΝ
Οι προετοιμασές των Περσών φαίνεται ότι κλόνισαν το ηθικό των Ελλήνων,ενώ συγχρόνως η Περσική προπαγάνδα στα πλαίσια του ευρύτερου σχεδίου της "Ψυχολογικού Πολέμου",φρόντισε να καλλιεργήσει κλίμα ηττοπάθειας στις περισσότερες Ελληνικές πόλεις.Είναι θλιβερό ότι την μεγάλη αυτή στιγμή δεν επέδειξαν όλοι οι Έλληνες το ίδιο υψηλό φρόνημα.Ο Μεγαρέας ποιητής Θεόγνις αναφέρεται με πίκρα στην ολέθρια διχόνεια των Ελλήνων:"Αλήθεια,φοβάμαι εγώ όταν θωρώ τους Έλληνες τη λαοφθόρα που'χουνε και άμυαλη διαμάχη ".
Την όλη κατάσταση επιβάρυνε ακόμα περισσότερο το Μαντείο των Δελφών,με χρησμούς που προοιωνίζονταν καταστροφές.Η μοιρολατρική συμπεριφορά του Μαντείου,υπαγορευμένη από το δελφικό ιερατείο,θεωρήθηκε ύποπτη και ένοχη για "μηδισμό"από νεώτερους ιστορικούς,σε στιγμές που ο Ελληνισμός διέτρεχε τον μεγαλύτερο κίνδυνο αφανισμού του.
Το Μαντείο βλέποντας τους περισσότερους Έλληνες,από τους Μακεδόνες μέχρι τους Θεσσαλούς και τους Βοιωτούς να γονατίζουν μπροστά στη Περσική λαίλαπα,εξέδιδε χρησμούς
απαισιόδοξους,ικανούς να τσακίσουν το ηθικό των Ελλήνων και να παραλύσουν τον αγώνα τους.Οι Δελφοί και το ιερατείο τους τάχθηκαν ανεπιφύλακτα με το μέρος των βαρβάρων,διαφυλάσσοντας έτσι τους θησαυρούς του Μαντείου και συνεβούλευσαν ουδετερότητα στις επιμέρους Ελληνικές πολιτείες που ήταν ακόμα αδέσμευτες.
Το άγχος γι'αυτή την επικίνδυνη στάση ιερατείου και την ανάγκη να μεταπεισθεί για να υποστηρίξει τους Έλληνες και να τους βοηθήσει αυτές τις κρίσιμες ώρες,αποκαλύπτουν οι στίχοι του Θεόγνη (Θεογνίδεια,773) :"Φοίβε βασιλιά,τον θρασύτατο στρατό των Μήδων διώξε απ΄την πόλη αυτή,για να'ρχεται ο λαός σ'εσέ και με χαρά την άνοιξη πλούσιες να κάνει προσφορές,με τις κιθάρες,τις χαρές και περισσή ευθυμία και χορούς,παιάνες και ιαχές γύρω από τον βωμό σου.Φοίβε,συ γιν'ευμενής,την πόλη φύλαξε μας ".
Η φιλοπερσική πολιτική του Μαντείου είχε παλαιές ρίζες από την εποχή της διαμάχης του Λύδιου Κροίσου με τον Κύρο τον Β',όταν πλέον ήταν εμφανής ότι η Περσία θα ήταν η νέα δύναμη της Ανατολής.Μάλιστα κατά την Ιωνική επανάσταση η φωνή του Μαντείου ήταν επικρητική προς τους πρωτοσταντήσαντες Μιλησίους και όταν κατεστράφει από τούς Πέρσες το Μαντείο των Βραγχίδων στην Μίλητο,το δελφικό ιερατείο δεν στεναχωρήθηκε για την καταστροφή του μεγαλύτερου ανταγωνιστή του.
Σε όλους τους τόνους βλέπουμε τους Δελφούς να προτρέπουν και να ενθαρρύνουν τις Ελληνικές πόλεις για ειρήνη με τους Πέρσες.Έτσι στους Αργείους,οι οποίοι ρώτησαν το Μαντείο τι θα ήταν το καλύτερο να πράξουν,η Πυθία χρησμοδότησε ως εξής:"Εχθρέ των γειτόνων σου (δηλ.των Σπαρτιατών),αγαπημένε των αθανάτων θεών,κάθισε μέσα με το δόρυ έτοιμο και φυλάξου,φυλάξου στο κεφάλι,το κεφάλι θα σώσει το σώμα ".Η Πυθία λοιπόν πρότεινε ένοπλη ουδετερότητα !! Οι Αργείοι,που δεν ήθελαν και πολλές δικαιολογίες,χρησιμοποίησαν κατάλληλα τον χρησμό και απέφυγαν να προσχωρήσουν στον Ελληνικό συνασπισμό προβάλλοντας απαράδεκτες απαιτήσεις,που γνώριζαν ότι δεν θα γίνουν αποδεκτές,λόγω των ερωτοτροποιών τους με την Περσική αυλή.
Αλλά και τους Κρήτες απέτρεψαν οι Δελφοί να ενωθούν με τους υπόλοιπους Έλληνες λεγοντας τους πως ήδη από την μυθολογία αρκετά βάσανα είχαν τραβήξει με τους Λακεδαιμόνιους,εξ'αιτίας της βοήθειας που είχαν παράσχει στον Μενέλαο για την αρπαγή της Ελένης.
Στους Αθηναίους που ζήτησαν χρησμό προ της μάχης των Θερμοπυλών,η πρώτη απάντηση του Μαντείου,χωρίς να είναι ασαφής,ήταν εντελώς αποθαρρυντική και τρομακτική προμηνύοντας τον όλεθρο της Αθήνας σε περίπτωση αντίστασης:"Άμοιροι,τι κάθεστε? Φύγε από το σπίτι σου και το στρογγυλό κάστρο ψηλά της πατρίδας σου και πήγαινε στην άκρη του κόσμου.Διότι ούτε το κεφάλι σου είναι σίγουρο,ούτε το σώμα σου,ούτε των ποδιών σου οι άκρες,ούτε τα χέρια σου,ούτε ότι είναι στη μέση γλυτώνει,παρά είναι να τα κλαίς.Όλα τα γκρεμίζει κάτω η φωτιά και ο τρομερός Άρης πάνω στο Συριακό άρμα.Και άλλα πολλά κάστρα θα χαλάσει,όχι το δικό σου μόνο.Πολλούς των αθανάτων ναούς θα παραδώσει στη μανία της φωτιάς,που τ'αγάλματα τους τώρα ίσως στέκουν και τα περιχύνει ο ιδρώτας και τρέμουν από τον φόβο τους,ενώ ψηλά από την οροφή τρέχει μαύρο αίμα,προμήνυμα συμφοράς μοιραίας.Μόνο φύγετε απ'το άδυτο και κάνετε το σίδερο καρδιά"(Ηροδ.7,140).
Οι Αθηναίοι όμως ήταν αποφασισμένοι ν'αμυνθούν,υιοθετώνταςτην ναυτική πολιτική του Θεμιστοκλή και δεν δίστασαν να προκαλέσουν το Μαντείο.Έτσι ζήτησαν και δεύτερο χρησμό,καλύτερο από τον πρώτο,απειλώντας πως σε αντίθετη περίπτωση δεν θα έφευγαν από τον ναό του Απόλλωνα.Έτσι το Μαντείο προέβη σε δεύτερη ,αν και άκρως σιβυλλική και πολλαπλά ερμηνεύσιμη χρησμοδότηση.Μετά από μεσολάβηση ενός ισχυρού άνδρα της Δελφικής κάστας,του Τίμωνος του Αριστόβουλου,ο οποίος βλέποντας με συμπάθεια την Αθηναϊκή θέση,κατάφερε να πείσει τους ιερείς για την αναγκαιότητα μιας ευνοϊκότερης απάντησης.
Οι ιερείς,διχασμένοι,κατέληξαν στην έκδοση ενός χρησμού που ισσοροπούσε,με ασάφεια έστω,ανάμεσα στην επιλογή του αποτελεσματικότερου τρόπου άμυνας (ξύλινα τείχη)και σε μια σιβυλλική πρόβλεψη που ενείχε έναν υπαινιγμό για όλεθρο(ποιού όμως?)στη Σαλαμίνα :
"Η Παλλάδα είναι ανίκανη να κατευνάσει τον Ολύμπιο Δία,μολονότι τον παρακαλεί με πολλούς λόγους και βαθιά σοφία.Μα σε σας θα πω και πάλι αυτόν τον λόγο αφού τον κάνω ισχυρό σαν διαμάντι:Όταν κατακτηθούν όλα τ'άλλα,όσα ο προστάτης Κέκροπας και η καρδιά του ιερού Κιθαιρώνα κρατούν ανάμεσα τους,τότε ο Δίας που ζεί στους πλατιούς ουρανούς δίνει στην Τριτογένεια ένα ξύλινο τείχος να παραμείνει αυτό απόρθητο και θα ευλογήσει εσάς και τα παιδιά σας.Μην περιμένετε ήσυχοι το ιππικό και την πολυάριμη πεζή στρατιά που έρχεται από την ηπειρωτική χώρα,αλλά γυρίστε την πλάτη σας και φύγετε.Μίαν άλλη ώρα θα σταθείτε επίσης πρόσωπο με πρόσωπο με αυτούς.Ω θεία Σαλαμίς,εσύ θα καταστρέψεις τέκνα γυναικών ή τότε που θερίζεται".(Ηροδ.7,14).Δεν διευκρίνισε βέβαια ο χρησμός ποιοί θα καταστραφούν στην Σαλαμίνα !!!
Η απάντηση παρείχε την δυνατότητα στους Αθηναίους και ιδίως στον Θεμιστοκλή,να την ερμηνενεύσουν κατά το δοκούν,ενώ συγχρόνως κάλυπτε το Μαντείο από οποιαδήποτε μελλοντική εξέλιξη.Ο εκβιασμός του Μαντείου από τους Αθηναίους είναι μιά σοβαρή μαρτυρία ότι ήδη από την εποχή εκείνη είχε αρχίσει να υποχωρεί σταδιακά και να καταπίπτει η δύναμη του Μαντείου των Δελφών και να μειώνεται η παλαιά αποφασιστική επιρροή στα ελληνικά ζητήματα.
Στους Σπαρτιάτες το Μαντείο χρησμοδότησε πως είχαν να επιλέξουν ή την καταστροφή της Λακωνίας ή τον θάνατο του βασιλιά τους:"Κι'εσείς κάτοικοι της ευρύχωρης Σπάρτης ή η μεγάλη και περήφανη πόλις σας χάνεται από την γενιά του Περσέα,ή αν δεν γίνει αυτό,η χώρα του Λακεδαίμονα θα κλάψει τον βασιλιά της,της γενιάς του Ηρακλή.Και αυτόν των ταύρων η ορμή να τον συγκρατήσει δεν μπορεί ούτε των λεόντων.Του Δία έχει την δύναμη(ο Πέρσης) και δεν θα τον σταματήσει κανείς.Σου το λέω,προτού την πόλη ή τον βασιλιά της κάνει κομμάτια"(Ηροδ.7,220).
Αυτή η πολιτική των Δελφών ήταν γνωστή σε όλους τους Έλληνες.Γι'αυτό και ο Γέλων των Συρακουσών,μετά την αρνητική του απάντηση στους Έλληνες απεσταλμένους,μόλις πληροφορήθηκε πως ο Ξέρξης διέβει τον Ελλήσποντο,έστειλε στους Δελφούς τρείς πεντηκοντόρους γεμάτες πλούσια δώρα με την εντολή αν επικρατούσε ο Πέρσης βασιλιάς να του τα προσφέρουν ως ένδειξη υποταγής δικής του και των χωρών που εξουσίαζε.Διαφορετικά αν νικούσαν οι Έλληνες,να επέστρεφαν πίσω στην Σικελία,όπως και έγινε.(Ηροδ.7,163-164).
Η στάση των Δελφών θα μεταστραφεί ,όταν μετά την ναυμαχία της Σαλαμίνας θα διαφανούν οι προοπτικές της τελικής επικράτησης και νίκης των Ελλήνων.
Η ΠΡΟΕΛΑΣΗ ΤΩΝ ΠΕΡΣΩΝ
Το επιθετικό σχέδιο των Περσών κατά της Ελλάδας αποτελούσε συνδυασμό χερσαίων και ναυτικών επιχειρήσεων,σύμφωνα με όσα υπαγόρευε το πάγιο εκστρατευτικό τους δόγμα.Το κύριο σχέδιο αποσκοπούσε στην ολοκληρωτική συντριβή της κυρίως Ελλάδας.Ο όγκος του Περσικού στρατού,ακολουθώντας παραλιακές οδούς,θα συνέτριβε κάθε Ελληνική αντίσταση,ενώ ο στόλος θα εμπόδιζε πιθανές ενέργειες του Ελληνικού στόλου και θα επιδίωκε να τον καταστρέψει ώστε ν'ανοίξει ο δρόμος στις Περσικές αποβατικές δυνάμεις προς την Πελοπόννησο.
Ο Ξέρξης με τον στρατό του κινήθηκε από τον Δορίσκο της Θράκης κατά μήκος των παραλίων της Θράκης και της Μακεδονίας,συνοδευόμενος από τον παραπλέοντα στόλο.Πέρασε από την Μαρώνεια, τα Δίκαια και τα Αβδηρα και διέσχισε τον Νέστο.Κατά την κίνηση του "στράγγισαν ποτάμια και αποξηράνθηκαν λίμνες".Πριν τη διάβαση του Στρυμόνα οι Πέρσες θυσίασαν εννέα λευκά άλογα. Λίγο αργότερα στην τοποθεσία "Εννέα Οδοί"(σημερινή Αμφίπολη) θυσίασαν εννέα νέους και εννέα παρθένες από τους ντόπιους,θάβοντάς τους ζωντανούς.Επίσης στρατολογούσαν βιαίως κατοίκους των περιοχών που περνούσαν.
 |
| ΣΠΑΡΤΙΑΤΕΣ |
Τις τελευταίες ημέρες του Ιουλίου του 480 π.Χ.έφθασαν στην χώρα των Μαλιέων (σημερινή περιοχή Λαμίας -Στυλίδος) και στην συνέχεια πέρασαν τον ποταμό Δύρα (Γοργοπόταμο)και στρατοπέδευσαν στην περιοχή της Αντίκυρας,ανάμεσα στούς ποταμούς Μέλανα (παραπόταμος του Σπερχειού)και Ασωπό,εμπρός από τις Θερμοπύλες,όπου είχαν ήδη στρατοπεύσει οι χερσαίες στρατιωτικές δυνάμεις του Ελληνικού συνασπισμου,υπό τον Σπαρτιάτη βασιλιά Λεωνίδα.
Ο Περσικός στόλος,κινούμενος σχεδόν ταυτόχρονα με τις χερσαίες δυνάμεις του Ξέρξη,από την Θέρμη της Μακεδονίας έφθασε στην παραλία της Μαγνησίας,μεταξύ της πόλης Κασθαναίας(περιοχη σημερινου χωριού Κεραμίδι Πηλίου)και του ακρωτηρίου Σηπιάδος (Νότιο Πήλιο).Το πλήθος όμως των Περσικών πλοίων ήταν τέτοιο ώστε αναγκάσθηκε να αγκυροβολήσει σε οκτώ σειρές.Μια τρομερή θύελλα,χαλασμός,που ξέσπασε ξαφνικά κατά τα χαράματα και διήρκεσε τρείς ημέρες,κατέστρεψε σημαντικό τμήμα του Περσικού στόλου,περί τα 400 πλοία,καθηλώνοντας τους Πέρσες και δίνοντας θάρρος στους Έλληνες.
 |
| Η ΠΕΡΙΟΧΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ ΤΟΥ ΣΤΟΛΟΥ,ΣΗΜΕΡΑ |
Περίεργη μου φαίνεται αυτή η θύελλα που ξέσπασε για τρεις ημέρες στα παράλια της Μαγνησίας καλοκαιριάτικα.Δεν δικαιολογείται γι'αυτή την εποχή ,παρά την ύπαρξη των γνωστών μελτεμιών !!!! Κατά την γνώμη μου θεία παρέμβαση,των ουράνιων προστάτιδων δυνάμεων των Ελλήνων !!!!
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Στο σημείο αυτό θα κλείσω το παρόν άρθρο.Στο επόμενο άρθρο μου "Αυτά που δεν μας δίδαξαν
Νο 3",θα συνεχίσω με την "Ναυμαχία του Αρτεμισίου" και την " Μάχη των Θερμοπυλών ".Δύο πολεμικά γεγονότα ,που ανέδειξαν για μία ακόμη φορά την "Πολεμική Αρετή των Ελλήνων" και το θάρρος εμπρός στον θάνατο για την σωτηρία της Πατρίδας,του ΟΥΡΑΝΙΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΓΕΝΟΥΣ !!!!!!!
29/10/2012
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΡΔΑΜΙΤΣΗΣ
ΥΠΟΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ΣΞ εα
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΗΡΟΔΟΤΟΣ ΒΙΒΛΙΟ Ζ "ΠΟΛΥΜΝΙΑ"
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ ΤΟΜΟΣ Β' ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ ΤΟΜΟΣ 3 Κ.ΠΑΠΑΡΡΗΓΟΠΟΥΛΟΥ
ΠΕΡΣΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ του ΔΗΜ.ΓΑΡΟΥΦΑΛΗ
ΜΗΔΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ του ΠΑΝΤΕΛΗ ΚΑΡΥΚΑ
http://el.wikipedia.org/wiki/
http://www.slideshare.net/gregzer/ss-presentation-962456
