Η ΜΑΧΗ ΤΩΝ ΘΕΡΜΟΠΥΛΩΝ ΚΑΙ Η ΠΡΟΕΛΑΣΗ ΤΩΝ ΠΕΡΣΩΝ ΠΡΟΣ ΑΤΤΙΚΗ

   


ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Συνεχίζω την εξιστόρηση των Περσικών πολέμων με την ιστορική "Μάχη των Θερμοπυλών",η οποία είναι πασίγνωστη σε όλο τον κόσμο,ιδίως δε μετά την κινηματογραφική ταινία του 2007 "300".Υπ'όψη ότι υπάρχει και παλαιότερη ταινία πολύ καλύτερη ,του 1964,με τίτλο "Ο Λέων της Σπάρτης"που γυρίστηκε στην περιοχή της λίμνης Βουλιαγμένης του Λουτρακίου.

ΘΕΡΜΟΠΥΛΕΣ

 Τοπογραφία της περιοχής
 -----------------------------------

Η περιοχή των Θερμοπυλών(Πύλες η αρχική ονομασία) ήταν φύση οχυρά και το όνομα της το οφείλει στα υπάρχοντα μέχρι σήμερα θερμά λουτρά.Πρός τα νότια υπάρχει το όρος Καλλίδρομο και στα βόρεια ο Μαλιακός  κόλπος.Το όρος Καλλίδρομο πήρε αυτή την ονομασία το 279 π.Χ. από το ομώνυμο οχυρό που έκτισαν πάνω από τις Θερμοπύλες οι Αιτωλοί μετά την σθεναρή αντίσταση τους κατά των Γαλατών στο στενό των Θερμοπυλών και επεξέτειναν την κυριαρχία τους μέχρι την Λοκρίδα (σημερινή περιοχή από χ.Θεολόγο μέχρι Θερμοπύλες και Άμφισσα).Την εποχή εκείνη το όρος Καλλίδρομο ονομαζόταν Ανοπαίον.

Το στενό των Θερμοπυλών διασχιζόταν σε μήκος επτά χιλιομέτρων περίπου από τη μοναδική αξιόλογη όδευση που ένωνε τη βόρεια με τη νότια Ελλάδα. Τρία διαδοχικά στενά περιόριζαν στο ελάχιστο την κινητικότητα.

Το πρώτο στενό βρισκόταν επτακόσια μέτρα  περίπου νοτιοανατολικά της σημερινής γέφυρας της Αλαμάνας (μνημείο Αθ.Διάκου), στην περιοχή της αρχαίας Ανθήλης.Βόρεια του στενού υπήρχε εκτεταμένο έλος και στα νότια του,απότομο ύψωμα του όρους Καλίδρομο,με αποτέλεσμα να μπορεί να περάσει μόνο μία άμαξα.Το στενό αυτό δεν είχε στρατηγική σημασία γιατί πίσω από το ύψωμα,στα νότια του,υπήρχε ομαλό έδαφος και το παρέκαμπτε.Γι'αυτό ονομαζόταν "Ψευδοθερμοπύλες".

ΤΕΙΧΟΣ ΦΩΚΕΩΝ

Το δεύτερο,το κυρίως ιστορικό στενό,βρισκόταν ένα χιλιόμετρο περίπου ανατολικά των εγκαταστάσεων των σημερινών θερμών λουτρών,εκεί ακριβώς που είναι σήμερα το μνημείο με το άγαλμα του Λεωνίδα. H δεύτερη στενωπός είχε οχυρωθεί από το τελευταίο τέταρτο του 6ου αιώνα π.Χ από τους Φωκείς, με τείχος κτισμένο σε επιμήκη απότομο λόφο.Προς την πλευρά του όρους Καλλίδρομου το τείχος κατέληγε σε οχυρό πύργο.Στη θέση αυτή οι Φωκείς είχαν επιχειρήσει να αναχαιτίσουν τους Θεσσαλούς κατά τη διάρκεια των μεταξύ τους πολέμων που σημειώθηκαν το 510π.Χ.

Σήμερα,όπως μπορεί να διαπιστώσει ο καθένας, ελάχιστα λείψανα του τείχους σώζονται,χαμένα μέσα στο δάσος των Βελανιδιών,λίγες εκατοντάδες μέτρα από την εθνική οδό Αθηνών-Λαμίας. Το τείχος ήρθε στο φως το 1939,αν και ανασκαφές στην περιοχή είχαν γίνει από το 1897. Τότε οι σκαπανείς του Ελληνικού Στρατού προσπαθούσαν εσπευσμένα να κατασκευάσουν μία οχυρωματική γραμμή η οποία θα ανέκοπτε την προέλαση των Τούρκων. Ανασκάπτοντας την τοποθεσία, οι άνδρες του Μηχανικού ανακάλυψαν τυχαία αρχαίους τάφους οι οποίοι αποδόθηκαν στους άνδρες του Λεωνίδα που έπεσαν εκεί 2.500 χρόνια πριν!Το φωκικό τείχος δεν έφραζε, εξ' ολοκλήρου τουλάχιστον,το στενό αλλά εκτεινόταν παράλληλα με το στενό σε μήκος 200 περίπου μέτρων.

ΤΟ ΣΤΕΝΟ ΣΗΜΕΡΑ

Το στενό αυτό την αρχαία εποχή ονομαζόταν "Χύτροι"από την ονομασία των ανοικτών στομίων όπου έβγαιναν,όπως και σήμερα,καυτά ύδατα,ιδίως τον χειμώνα.Ιαματικές πηγές που οι αρχαιοι τις χρησιμποποιούσαν για θεραπευτικούς λόγους.Κάτω από τα λουτρά σε απόσταση 10-15μ ήταν το πλατύτερο σημείο της στενωπού που όπως μας λέει ο Ηρόδοτος,εκεί κατά την τελευταία μάχη,πολλοί Πέρσες απωθούμενοι έπεφταν στην θάλασσα από την απότομη πλαγιά και επνίγοντο.Η οδός περνούσε μεταξύ του τείχους και της απότομης προς την θάλασσα πλαγιάς.Έτσι οι επιτιθέμενοι Πέρσες θα είχαν αριστερά τους την απότομη προς την θάλασσα πλαγιά και δεξιά τους το τείχος και θα ήταν υποχρεωμένοι να εκθέτουν προς το τείχος την ακάλυπτη από την ασπίδα τους πλευρά τους.

ΙΑΜΑΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

Μετά τον λόφο του τείχους υπάρχει ρεματιά με μικρή πηγή ποσίμου νερού.Στη συνέχεια υπάρχει τυμβοειδής λόφος,ο "Κολωνός",ύψους την εποχή εκείνη δέκα μέτρων (18 σήμερα λόγω της κατασκευής της διερχομένης  εθνικής οδού) όπου και έπεσε η αυλαία του δράματος με την θυσία των Σπαρτιατών και των Θεσπιέων.Το 1939 σε ανασκαφές που έγιναν στον λόφο βρέθηκε μεγάλος αριθμός από τριγωνικές αίχμες από βέλη ασσυριακού και αιγυπτιακού τύπου,τα οποία χρησιμοποιούσε ο περσικός στρατός.Παρόμοια έχουν βρεθεί στο πεδίο της μάχης του Μαραθώνα και στην Ακρόπολη των Αθηνών την οποία πολιόρκησαν οι Πέρσες προ της ναυμαχίας της Σαλαμίνας.

ΤΑ ΣΤΕΝΑ ΤΩΝ ΘΕΡΜΟΠΥΛΩΝ

Το τρίτο στενό καταλήγει στην περιοχή του αρχαίου χωριού Αλπήνοι(περίπου στο σημερινό χ.Θερμοπύλες).Αυτό δεν προσφερόταν ιδιαίτερα για άμυνα αφού εκεί το Καλλίδρομο "απομακρυνόταν" από τη θάλασσα. Πίσω απότο τρίτο στενό κατέληγε, σύμφωνα με ορισμένους μελετητές η Ανοπαία οδός, το μονοπάτι μέσω του οποίου επετεύχθη η στρατηγική περικύκλωση των Ελλήνων.Στην έξοδο του τρίτου στενού στη λοκρική πολίχνη των Αλπηνών οι Έλληνες είχαν εγκαταστήσει το στρατόπεδο τους.

Βαδίζοντας από Βορρά προς Νότο ο αρχαίος επισκέπτης,όπως ο Ηρόδοτος,συναντούσε πρώτα την πόλη Αντίκυρα (μεταξύ σημερινού χ.Κόμμα και Λαμίας). Διασχίζοντας τον Σπερχειό συναντούσε σε απόσταση 20 σταδίων (4χιλιομέτρων περίπου) τον ποχαμό Δύρα,(Γοργοπόταμο). Πιο κάτω βρισκόταν ο Μέλας ποταμός (Μαυρονέρι) και η πόλη Τραχίνα (σημερινή Ηράκλεια). Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο σε όλη αυτή την περιοχή στρατοπέδευσε ο στρατός του Ξέρξη. Νοτιότερα κυλά ο ποταμός Ασωπός. Σχην αρχαιότητα όλοι αυτοί οι ποταμοί είχαν διαφορετικές κοίτες. Σήμερα ενώνονται, μέσω καναλιών με τον Σπερχειό.

Όλη η περιοχή των στενών,σήμερα,έχει τελείως αλλοιωθεί και κάθε άλλο παρά στενό θυμίζει.Η ασυνήθης στα γεωγραφικά χρονικά αλλοίωση της παραλίας,κατά την οποία στο διάστημα 25 αιώνων ο μυχός του κόλπου μετατοπίσθηκε επτά περίπου χλμ ανατολικά,είναι έργο μεγάλων προσχώσεων του ποταμού Σπερχειού,ο οποίος παρέσυρε εκατοντάδες εκατομμύρια κυβικά μέτρα χωμάτων που προέρχονταν από τις πλαγιές των γύρω του,μέχρι και της Ευρυτανίας ακόμη,βουνών.Κατά το διάστημα αυτό οι κοίτες των ποταμών της πεδίαδας μετατοπίζονταν ανάλογα με τις επιχωματώσεις.Αν παραβάλλουμε σημερινούς χάρτες,με αντίστοιχους του 19ου αιώνα,δεν θα βρούμε στην ίδια θέση ούτε τον ρουν του Σπερχειού,ούτε του Δύρα(Γοργοπόταμος),ούτε του Μέλανος (Μαυρονέρι).

Από τα τρία αυτά πρώην "στενά" διέρχεται σήμερα η εθνική οδός Αθηνών -Θεσσαλονίκης.Βέβαια από το 2010 άλλαξε κι'αυτή κατεύθυνση για λόγους ασφαλείας των οχημάτων και έτσι τα διερχόμενα οχήματα από και προς την βόρεια Ελλάδα δεν περνούν πλέον εμπρός από το μηνημείο του Λεωνίδα,αλλά περιπου 500μ πίσω του.


 Οργάνωση Σπαρτιατικού Στρατού
---------------------------------------------
Πριν προχωρήσουμε στα της μάχης,ας δούμε πως ήταν οργανωμένος ο στρατός της Σπάρτης.

Η Σπαρτιατική Φάλαγγα διέθετε περισσότερα οργανωτικά επίπεδα, κάτι που την καθιστούσε καλύτερα διοικούμενη από άλλες οπλιτικές φάλαγγες.

 1.Η βασικότερη μονάδα ήταν η Ενωμοτία που αποτελείτο από 36 άνδρες με διοικητή τον Ενωμοτάρχη (σημερινή Διμοιρία).

 2.Δύο Ενωμοτίες σχημάτιζαν μια Πεντηκοστία, δηλαδή 72 άνδρες (ίσως το όνομα που παραπέμπει σε πενήντα άνδρες να προέρχεται από προγενέστερες περιόδους) με διοικητή τον Πεντηκοντάρχη.

 3.Δύο Πεντηκοστίες σχημάτιζαν έναν Λόχο των 144 ανδρών με διοικητή τον Λοχαγό (το ίδιο και σήμερα).

 4.Τέσσερις Λόχοι σχημάτιζαν μία Σπαρτιατική Μόρα των 576 ανδρών με διοικητή τον Πολέμαρχο (σημερινό Τάγμα ή Μοίρα).

 5.Συνήθως έξι Μόρες αποτελούσαν την πλήρη Φάλαγγα σε εκστρατεία δηλ. περίπου 3.500 οπλίτες (σημερινή Ταξιαρχία).

ΠΟΛΕΜΑΡΧΟΣ ΔΚΤΗΣ ΜΟΡΑΣ

Μία από τις έξι Μόρες ήταν αρκετές φορές αμιγώς Αμυκλαϊκή, δηλαδή στελεχωνόταν από οπλίτες που κατάγονταν από τις Αμύκλες (5η Κώμη της Σπάρτης).

Επίσης, μία από τις έξι Μόρες συχνά αποτελείτο από Σκιρίτες, επιλεγμένους για τις ικανότητες και τις δεξιότητές τους άνδρες, δηλαδή τους καλύτερους των καλυτέρων.
Συνήθως διοικητής της Φάλαγγας ήταν ένας από τους δύο βασιλείς της Σπάρτης ή άλλος Στρατηγός.

Η Φάλαγγα, ωστόσο, δεν εξεστράτευε μόνη της. Στην μάχη πλαισιωνόταν από Ψιλούς (ελαφρά οπλισμένους σφενδονήτες, τοξότες, ακοντιστές) ή και ελαφρύ ιππικό, ώστε να φυλάσσονται τα πλευρά της. Αυτές οι μονάδες που πλαισίωναν την Σπαρτιατική φάλαγγα δεν στελεχώνονταν από Σπαρτιάτες Ομοίους(πολίτες της Σπάρτης) αλλά από Είλωτες, Περίοικους ή Μισθοφόρους.

Τα προ της μάχης
-------------------------

Ο Λεωνίδας με τον στρατό του(7200 περίπου) έφθασε,απ'ότι φαίνεται,στις 2 Αυγούστου στην περιοχή των Θερμοπυλών.Οι Πέρσες δεν είχαν αφιχθεί ακόμη.Το πρώτο μελημα των Ελλήνων ήταν η επιδιόρθωση του υπάρχοντος στο δεύτερο στενό,τείχους των Φωκέων (περιοχή έναντι σημερινού μνημείου).Η εκ του Δομοκού ερχόμενη περσική φάλαγγα έφθασε στην περιοχή στις 13 Αυγούστου,ενώ η δεύτερη φάλαγγα με επικεφαλής τον Ξέρξη που κινήθηκε παραλιακά έφθασε στις 14 Αυγούστου.(Για τις δύο αυτές φάλαγγες έχω αναφερθεί στο Νο2 άρθρο μου).

Ένας τεράστιος όγκος βαρβάρων βρέθηκε τότε στη πεδιάδα της Τραχίνης(σημερινή Ηράκλεια),εμπρός από τις Θερμοπύλες,ύστερα από πορεία πολλών μηνών,όπου και στρατοπέδεψε.Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι η έκταση του στρατοπέδου καταλάμβανε είκοση ένα  τετραγωνικά χλμ και υπολογίζει τις εκεί δυνάμεις σε 1.000.000.

Ο Ξέρξης αφού διέταξε ανασύνταξη του στρατού του,άρχισε τις αναγνωρίσεις.Από την στρατιωτική του πείρα από άλλες εκστρατείες δεν ήταν άμοιρος στρατιωτικών καταστάσεων.Εκτός από τον φόβο της στενής διόδου που ήταν αδύνατη η ανάπτυξη μεγάλων στρατιωτικών τμημάτων,κυκλωτική κίνηση από το Καλλίδρομο ήταν πολύ εύκολο να  αναχαιτισθεί και ακόμη χειρότερο,τμήμα στρατού που θα το επιχειρούσε,μπορούσε να αποκοπεί και να καταστραφεί περιπλανώμενο σε άγνωστα και επικίνδυνα εδάφη,όπου ακόμα και άμαχοι μπορούσαν να το προσβάλουν.

Κάτω από αυτούς τους όρους,ο Πέρσης βασιλιάς έβλεπε ότι το ζήτημα προελάσεως θα λυνόταν με ασφάλεια,με την κατατρόπωση του Ελληνικού στόλου στο Αρτεμίσιο,όπου ήδη τον είχε δεί κατά την πορεία του προς Θερμοπύλες και τον κατάπλου του περσικού στόλου στις πίσω από τις Θερμοπύλες παραλίες,όπου με απόβαση στα νώτα των Ελλήνων θα τους περικύκλωνε και θα τους κατέστρεφε.

Με την εμφάνιση των Περσών στην περιοχή της στενωπού οι Πελοποννήσιοι τρομοκρατήθηκαν και ζήτησαν από τον Λεωνίδα να διατάξει υποχώρηση στον Ισθμό. Οι Φωκείς και οι Λοκροί όμως ικέτευσαν τους συμπολεμιστές τους να μείνουν στις θέσεις τους. Με τη γνώμη τους συνετάχθει και ο Λεωνίδας και έτσι η απόφαση για άμυνα στο στενό οριστικοποιήθηκε.Παράλληλα στάλθηκαν αγγελιαφόροι στις πόλεις μεταφέροντας το αίτημα του Λεωνίδα για αποστολή ενισχύσεων.

Υπήρχε ένα μονοπάτι,που ομομάζετο "Ανοπαία ατραπός"το οποίο ξεκινούσε από την περιοχή της Τραχίνης (σημερινή Ηράκλεια)το οποίο μέσω του δύσβατου εδάφους του Καλλιδρόμου,κατέληγε διακλαδιζόμενο στις περιοχές του δευτέρου και τρίτου στενού στην περιοχή  της Αλπήνης,όπου βρισκόταν και το Ελληνικό στρατόπεδο.Ο Λεωνίδας,που είχε πληροφορηθεί την ύπαρξη του,επειδή φοβόταν μήπως το μάθουν και το χρησιμοποιήσουν οι βάρβαροι και κυκλώσουν τον στρατό του,έστειλε για την φύλαξη του,τους 1000 Φωκείς.

Ο Ξέρξης όταν ακόμη βρισκόταν στη Θεσσαλία είχε πληροφορηθεί ότι στις Θερμοπύλες είχε συγκεντρωθεί μικρή Ελληνική στρατιωτική δύναμη της οποίας αρχηγός ήταν ο βασιλιάς των Λακεδαιμονίων Λεωνίδας που καταγόταν από το  γένος των Ηρακλειδών.Μόλις λοιπόν αφίχθει έστειλε ιππέα για να κατασκοποπεύσει,να δει πόσοι είναι και τι κάνουν.Ο ιππέας πλησίασε το τείχος,το οποίο τον εμπόδιζε να δεί όλο το στρατόπεδο και είδε εκείνους που ταχθεί μπροστά από το τείχος.Συνέπεσε να είναι ταγμένοι εκείνη την ημέρα οι Λακεδαιμόνιοι.Ήταν φυσικό τα τμήματα να εναλλάσονταν στις προφυλακές,εμπρός από το τείχος.Είδε λοιπόν άλλους να γυμνάζονται και άλλους να κτενίζουν τα μαλλιά τους(Οι Σπαρτιάτες είχαν έθιμο να καλλωπίζονται πριν τη μάχη για να μην προσβάλλουν τους χθόνιους θεούς με την ατημέλητη εμφάνισή τους σε περίπτωση θανάτου τους).
Μετά από αυτά επέστρεψε ήσυχος πίσω γιατί κανείς δεν τον καταδίωξε και ούτε κανείς του έδωσε σημασία.Ανέφερε δε στον Ξέρξη τα όσα είδε.Σίγουρα θα ήταν αξιωματικός !!!

Όταν ο Ξέρξης άκουσε αυτά, δεν μπορούσε να καταλάβει τι συνέβαινε, ότι δηλαδή οι Σπαρτιάτες καλωπίζονταν ενώ προετοιμάζοντο να σκοτωθούν και να σκοτώσουν όσους μπορούσαν. Αυτό του φαινόταν γελοίο. Έτσι, κάλεσε τον έκπτωτο βασιλά της Σπάρτης Δημάρατο,που τον ακολουθούσε στην εκστρατεία, και του επανέλαβε την αναφορά του κατάσκοπου,με την ελπίδα ότι θα ανακάλυπτε τι σήμαινε η συμπεριφορά αυτή των Σπαρτιατών.

Ο Δημάρατος απάντησε: "Κάποτε άλλοτε,όταν ξεκινούσαμε αυτή την εκστρατεία ενάντια στην Ελλάδα,σου είχα μιλήσει γι’ αυτούς τους άνδρες.Σου είπα τότε πώς προέβλεπα ότι θα κατέληγε αυτή η επιχείρηση κι εσύ με περιγέλασες. Δεν πασχίζω για τίποτα, βασιλιά, περισσότερο από το να σου αποκαλύψω την αλήθεια.Γι’ αυτό, άκουσέ με και τώρα. Αυτοί οι άνδρες βρίσκονται εδώ για να υπερασπιστούν το πέρασμα κι ετοιμάζονται για τη μάχη. Είναι συνήθεια των Σπαρτιατών να περιποιούνται σχολαστικά τα μαλλιά τους, όταν πρόκειται να διακινδυνεύσουν τη ζωή τους. Σε διαβεβαιώ, όμως, ότι αν νικήσεις αυτούς τους άνδρες και τους υπόλοιπους Σπαρτιάτες που βρίσκονται ακόμα στην πατρίδα τους, δεν υπάρχει άλλο έθνος στον κόσμο που θα τολμούσε να σου αντισταθεί ή να κάνει την παραμικρή κίνηση εναντίον σου. Βρίσκεσαι αντιμέτωπος με το καλύτερο βασίλειο της Ελλάδας, αυτό που έχει τους γενναιότερους άνδρες".

Ο Ξέρξης, ανίκανος να πιστέψει τα λόγια του Δημάρατου, αναρωτήθηκε πώς ήταν δυνατό να αντισταθεί ένας τόσο μικρός στρατός στη δική του δύναμη. Τότε του είπε: "Βασιλιά, θεώρησέ με ψεύτη, αν δεν γίνει αυτό που προέβλεψα".Παρ’ όλα αυτά, ο Ξέρξης και πάλι δεν πείστηκε.

Ενας κάτοικος της Τραχίνης,πιθανώς σταλμένος από τον Ξέρξη,παρουσιάστηκε στους Έλληνες και τους περιέγραψε το πλήθος των βαρβάρων των οποίων μάλιστα τα βέλη μπορούσαν να καλύψουν τον ουρανό.Ο Σπαρτιάτης Διηνέκης που βρισκόταν στις προφυλακές εμπρός από το τείχος,απάντησε:"Ευχάριστες ειδήσεις μας φέρνεις.Θα πολεμήσουμε υπό σκιάν και όχι υπό τον ήλιον".(Ηροδ.Ζ'226).

Εν τω μεταξύ ο περσικός στόλος δεν είχε ακόμη φθάσει στην περιοχή του Αρτεμισίου και αυτό ανάγκασε τον Ξέρξη να παραμείνει επι τέσσερεις μέρες άπραγος και  σίγουρος ότι οι Έλληνες θα το έβαζαν στα πόδια.Τελικά ο στόλος έφθασε στις 17 Αυγ.αργοπορημένος λόγω της τρικυμίας και των καταστροφών που έπαθε στην Σηπιάδα του Πηλίου.

Ο Ξέρξης στο διάστημα των τεσσάρων ημερών απραξίας έστειλε με κήρυκες στον Λεωνίδα επιστολή που του έλεγε "πως του είναι δυνατόν να μην ματαιοπονεί,να ταχθεί με το μέρος του και να γίνει μονάρχης της Ελλάδος και ότι οι Έλληνες,αν παραδίδονταν, θα τους έδινε μια χώρα μεγαλύτερη από αυτήν που έχουν τώρα".(Διόδωρος ΙΑ'5,5)

Ο Λεωνίδας του έδωσε μία απάντηση αντάξια του ήθους και της φιλοπατρίας ενός Σπαρτιάτη:"Αν γνώριζες τι είναι καλό στη ζωή,θα απείχες από το να επιθυμείς ξένα πράγματα.Για μένα είναι καλύτερο να πεθάνω για την Ελλάδα,παρά να είμαι μονάρχης στους ομοφύλους μου"(Πλούταρχος,Ηθικά,Λακωνικά Αποφθέγματα,225,10)." Όσο για τη χώρα την οποία υπόσχεσαι να δώσεις,οι Έλληνες έμαθαν από τους πατέρες τους να αποκτούν εδάφη όχι με δειλία αλλά με ανδρεία"(Διόδωρος ΙΑ 5,5)


Η ιστορική φράση "Μολών Λαβέ"
-------------------------------------------
Ο Ξέρξης για δεύτερη φορά ξαναέστειλε κήρυκες και απαίτησε από τον Λεωνίδα να του παραδώσει τα όπλα.Ο Λεωνίδας όμως έδωσε την περίφημη αγέρωχη απάντηση,
                                                  
                                                               "ΜΟΛΩΝ ΛΑΒΕ "

που έμεινε στην ιστορία σαν μία από τις ενδοξότερες φράσεις που ειπώθηκαν ποτέ από στρατιωτικό ηγέτη χαρίζοντας του υστεροφημία ως πρότυπο γενναιότητας, θεματοφύλακα πάτριων αρχών, νόμων και καθήκοντος.

(Πλούταρχος Ηθικά.Λακωνικά Αποφθέγματα 225,10)

Η ιστορική αυτή φράση σημαίνει "Έλα να τα πάρεις".Το "Μολών" είναι μετοχή αορίστου β' του ρήματος "Βλώσκω"που στην ουσία σημαίνει "Έλα με κόπο".Άρα το "ΜΟΛΩΝ ΛΑΒΕ" σημαίνει "ΚΟΠΙΑΣΕ ΝΑ ΤΑ ΠΑΡΕΙΣ".(περισσότερα για το ρήμα "Βλώσκω",εδώ:http://www.youtube.com/watch?v=i2L1mPSSc4k)

Η απάντηση αυτή έμεινε αθάνατη,στην παγκόσμια ιστορία ανά τους αιώνες,σαν σύμβολο του ανεξάρτητου ψυχικού βάθους της Ελληνικής ανδρείας:

Ο Ηρόδοτος δεν κάνει καμία αναφορά σ'αυτό το περιστατικό.


Πρώτη ημέρα της μάχης 17 Αυγ.(Δεύτερο στενό)
------------------------------------------------------------

Ο Ξέρξης την πέμπτη μέρα όταν είδε ότι οι Έλληνες δεν είχαν κάνει ακόμα καμία κίνηση να αποχωρήσουν και η παρατεινόμενη παρουσία τους του φαινόταν καθαρή αναίδεια και παράτολμη τρέλα, κυριεύτηκε από οργή κι έστειλε τους Μήδους και τους Κισσίους με διαταγή να τους συλλάβουν ζωντανούς και να τους οδηγήσουν μπροστά του.Έστειλε πρώτα τους Μήδους διότι τους προτίμησε για την παλληκαριά τους ή και διότι ήθελε να εξοντωθούν όλοι,διότι οι Μήδοι διατηρούσαν ακόμα ένα αλαζονικό φρόνημα,αφού οι κυριαρχία των προγόνων τους πρόσφατα είχε καταλυθεί από τους Πέρσες(Διοδωρος ΙΑ'6,3).Δίπλα σ'αυτούς παρατάχθηκαν και οι συγγενείς όσων είχαν σκοτωθεί στον Μαραθώνα το 490 π.Χ. Οι Μήδοι υπάκουσαν και επιτέθηκαν κατά κύματα,ενώ την ίδια ώρα γέμισαν τον αέρα Ελληνικές φλογέρες με τον πολεμικό παιάνα.

Μιά σκληρή μάχη ακολούθησε με τους Ασιάτες τοξότες και τους λοιπούς με μικρά ακόντια,να πολεμούν με γενναιότητα και ανδρεία υπό το βλέμμα του βασιλιά τους και με τους Έλληνες λογχοφόρους να δείχνουν την στρατιωτική τους υπεροχή.Παρά τους μειωτικούς υπαινιγμούς του Ηροδότου (...<ήσαν πολλοί μεν άνθρωποι,άνδρες όμως λίγοι>.Ζ,210),οι Μήδοι έδειξαν αξιοθαύμαστη παλληκαριά και αυτοθυσία.Καθώς η μάχη διεξαγόταν "εκ του συστάδην"και ο χώρος ήταν περιορισμένος,οι Μήδοι και οι Κίσσιοι βρέθηκαν,μοιραία,στη θανατηφόρα φραγή της Ελληνικής οπλιτικής φάλαγγας και μάλιστα των Λακεδαιμονίων.Τα κτυπήματα δίνονταν χέρι με χέρι και οι γραμμές συμπλοκής ήταν πυκνότατες,ο δε ατομικός οπλισμός των Μήδων ,φανερά κατώτερος για τέτοιου είδους μάχη,έδινε την δυνατότητα στους Έλληνες να τους κατασφάζουν κυριολεκτικά !!!

Νέα στίφη Μήδων,Κισσίων και Σακών ρίχνονταν στον αγώνα,πατώντας στα κουφάρια των σκοτωμένων συμπολεμιστών τους.Φαινόταν ομως αδύνατον να προκαλέσουν κάποιο ρήγμα στις Ελληνικές γραμμές και να διασπάσουν τη συμπαγή οπλιτική φάλαγγα.Οι Έλληνες,με σχεδόν αμελητέες απώλειες,αμύνονταν σθεναρά και καθώς είχαν όλο τους το σώμα σκεπασμένο με μεγάλες ασπίδες,σχημάτιζαν ένα αδιαπέραστο φράγμα από τα πλήγματα των εχθρών,οι οποίοι δέχονταν απανωτά τραύματα (Διοδ.ΙΑ'7,3).

Έπειτα από πολύωρη μάχη οι βάρβαροι συντετριμμένοι άρχισαν να υποχωρούν,αφήνοντας πίσω εκατοντάδες νεκρούς και τραυματίες ! Ένας κυκεώνας αιμορροούσας μάζας συνέθετε το τραγικό της μάχης μπροστά στο τείχος των Φωκέων.

Μα ο αγώνας δεν είχε τελειώσει.Μετά την πανωλεθρία που υπέστησαν οι Μήδοι,τη θέση τους κατέλαβε ο στρατηγός Υδάρνης με τους επιλεγμένους 10.000 Πέρσες στρατιώτες, που ο βασιλιάς αποκαλούσε "Αθάνατους",οι οποίοι εξαπέλυσαν επίθεση απόλυτα σίγουροι ότι θα έδιναν σ’ αυτή την ιστορία ένα γρήγορο κι εύκολο τέλος. Όμως, όταν άρχισε η σύγκρουση, δεν είχαν καλύτερη τύχη από τους προηγούμενους,παρά τη φήμη τους.Όλα ήταν ακριβώς όπως και πριν, αφού η μάχη γινόταν σε περιορισμένο χώρο κι οι Πέρσες πολεμούσαν με πιο κοντά δόρατα από τους Έλληνες και δεν είχαν το πλεονέκτημα της αριθμητικής υπεροχής τους.

 Από την πλευρά των Σπαρτιατών, ήταν μια αξιομνημόνευτη μάχη.Είχαν καταλάβει ότι πολεμούσαν ενάντια σε έναν άπειρο εχθρό κι ένα από τα τεχνάσματα που χρησιμοποιούσαν ήταν να κάνουν όλοι μαζί μεταβολή και να προσποιούνται ότι υποχωρούσαν έντρομοι, όποτε οι εχθροί τους καταδίωκαν με ποδοβολητό και ιαχές. Αυτοί όμως, τη στιγμή που τους προλάβαιναν οι Πέρσες, γύριζαν και τους αντιμετώπιζαν, προκαλώντας τους τεράστιες απώλειες στη νέα μάχη που ξεσπούσε.

ΑΘΑΝΑΤΟΙ

Η μάχη κράτησε μέχρι τη νύχτα και οι "Αθάνατοι",αφού δεν μπόρεσαν να κερδίσουν έδαφος,εγκατέλειψαν το πεδίο της μάχης,δημιουργώντας νέο στρώμα σκοτωμένων και τραυματιών επάνω από τους Μήδους,Κίσσιους και Σάκες.Οι "Αθάνατοι"με την ψυχολογία της άβουλης μάζας δεν κατάφεραν κάτι παραπάνω από τους προηγούμενους,αντίθετα μάλιστα παρουσίασαν κρίσιμο έλλειμμα στην ανάπτυξη τους και τελικά υπέστησαν βαρύτατες απώλειες,πέφτοντας θύματα της ανώτερης πολεμικής τακτικής του Λεωνίδα.

Ο Ξέρξης παρακολουθούσε τη μάχη από εκεί που καθόταν. Λέγεται, μάλιστα, ότι στη διάρκεια των επιθέσεων, πετάχτηκε τρεις φορές όρθιος από φόβο για την τύχη του στρατού του.

Οι Έλληνες είχαν κι αυτοί απώλειες αλλά όχι πολλές.


Δεύτερη ημέρα της μάχης 18 Αυγ.(Δεύτερο στενό)
-----------------------------------------------------------------
Το ξημέρωμα της 18ης Αυγ.480 π.Χ.,οι Πέρσες επιτέθηκαν με μεγαλύτερη σφοδρότητα κατά των Ελλήνων,οι οποίοι τους φαίνονταν ολιγάριθμοι και τραυματισμένοι,ελπίζοντας πως δεν ήταν σε θέση πιά να αντιτάξουν άμυνα και πως στο τέλος θα υπέκυπταν κάτω από το βάρος της πίεσης όλο και νέων ξεκούραστων δυνάμεων.

Ο Λεωνίδας είχε παρατάξει τον στρατό του εμπρός από το τείχος σε διαδοχικές γραμμές και κατά πόλεις,ώστε να μάχονται εναλλασόμενοι και να αναπληρώνουν δυνάμεις.Στο αποκορύφωμα της μάχης και καθώς οι βάρβαροι επιτίθονταν ασταμάτητα κατά κύματα,δεν υπήρχε χρόνος να ξεκουραστούν οι Έλληνες μαχητές.Η περιγραφή του ιστορικού  Διόδωρου του Σικελιώτη,μας μεταφέρει με τρόπο γλαφυρό την ατμόσφαιρα της μάχης:

"Το πολεμικό μένος έφθασε σε τέτοιο σημείο,ώστε τα τμήματα που είχαν ορισθεί διαδοχικά να παίρνουν μέρος στη μάχη δεν δέχθηκαν να αλλάξουν,αλλά πολεμώντας συνεχώς και υπερνικώντας τα δεσμά της μάχης σκότωναν πολλούς από τους επίλεκτους βαρβάρους"(Διοδ.ΙΑ'8,2).

Η μάχη κράτησε όλη την ημέρα με πράξεις άφθαστου ηρωισμού και όλοι επιδόθηκαν σε μιά άμιλλα ανδρείας,προσπαθώντας οι μεγαλύτεροι να συναγωνισθούν τη ρώμη των νεωτέρων και οι νεώτεροι την πείρα και τη δόξα των μεγαλυτέρων.Πολλοί βάρβαροι αλαφιασμένοι από την μαχητικότητα των Ελλήνων,καθώς τίποτα δεν άλλαζε,τρέπονταν σε φυγή,αλλά προσέκρουαν πάνω στα περσικά τμήματα που είχαν ορισθεί σαν εφεδρεία και τα οποία τους έφραζαν τον δρόμο,αναγκάζοντας τους να επιστρέψουν στη μάχη με κλονισμένο ηθικό και με περισσότερες απώλειες.Χιλιάδες βάρβαροι έστρωναν με τα κουφάρια τους ένα μακάβριο χαλί πάνω στην ένδοξη γη των Θερμοπυλών.

Καθώς νέες βαρβαρικές δυνάμεις συνέχιζαν να στέλνονται συνεχώς κατά των

ΠΟΛΕΜΑΡΧΟΣ-ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ ΜΟΡΑΣ

Ελλήνων,αναμειγνύοντο με τις ήδη εμπλεγμένες στη μάχη δυνάμεις. Τα τμήματα έχαναν τους οργανικούς τους δεσμούς, μετετρέποντο σε μάζες ενόπλων ανδρών που στριμωγμένοι, επιέζοντο μεταξύ τους, χωρίς κατεύθυνση, χωρίς σκοπό. Μόνο ένας βόμβος εξώκοσμος ήταν διάχυτος στον χώρο.Παραγγέλματα αξιωματικών που δεν μπορούσαν να εκτελεστούν, κραυγές πόνου και αγωνίας των ανδρών που άφηναν την τελευταία τους πνοή,άνδρες που ούρλιαζαν καθώς καταπατούντο ζωντανοί από τους συμπολεμιστές τους. Ένα απίστευτο σκηνικό φρίκης είχε στηθεί, σαν να ήταν ο ίδιος ο Τάρταρος που άνοιξε για να καταπιεί τους Πέρσες.Τελικά με την έλευση του σκότους οι Πέρσες απεσύρθηκαν στο στρατόπεδο τους.

Ο Ξέρξης βλέποντας τα επίλεκτα τμήματα του να εξοντώνονται,έπεσε σε αμηχανία και δεν ήξερε τι να κάνει.

Στο σημείο αυτό να υπενθυμίσω ότι:

-Οι μάχες της 17 και 18 Αυγ.γινόντουσαν στο δεύτερο στενό εμπρός από το τείχος των Φωκέων.
-Συγχρόνως με τις μάχες στις Θερμοπύλες,λάμβαναν χώρα και οι ναυμαχίες στο Αρτεμίσιο.


Η προδοσία
----------------

Ο Ξέρξης δεν είχε ιδέα πώς να αντιμετωπίσει την κατάσταση. Εκείνη τη στιγμή, όμως, ένας άνδρας από τη Μαλίδα, ο Εφιάλτης του Ευρύδημου, ελπίζοντας μια γενναιόδωρη ανταμοιβή, ήρθε να πει στον βασιλιά τα σχετικά με το μονοπάτι που οδηγούσε πάνω από τα βουνά στις Θερμοπύλες, προκαλώντας έτσι τον όλεθρο των Ελλήνων που κρατούσαν το πέρασμα.Πολλοί ερευνητές της μάχης ισχυρίζονται ότι τον έστειλαν οι άρχοντες της Τραχινίας οι οποίοι είχαν μηδίσει. Αργότερα ο Εφιάλτης, από φόβο για τους Σπαρτιάτες, απέδρασε στη Θεσσαλία και στο διάστημα της απουσίας του, ορίστηκε αμοιβή για το κεφάλι του από τους Πυλαγόρες (τους Αμφικτύονες) που ήταν συγκεντρωμένοι στην Πυλαία(Ανθήλη). Λίγο καιρό αργότερα, επέστρεψε στην Αντίκυρα, όπου φονεύτηκε από τον Αθηνάδη τον Τραχίνιο. Αυτός δεν τον σκότωσε για την προδοσία του αλλά για έναν άλλο λόγο. Οι  Πυλαγόρες,πάντως,τον αντάμειψαν ανάλογα.

ΕΦΙΑΛΤΗΣ-ΤΑΙΝΙΑ 300

Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή, ήταν ο Ονήτης, γιος του Φαναγόρα από την Κάρυστο κι ο Κορυδαλλός από την Αντίκυρα αυτοί που αποκάλυψαν στους Πέρσες το ορεινό μονοπάτι. Όπως όμως λέει ο Ηρόδοτος,αυτό, δεν ήταν διόλου πειστικό, αφ'ενός γιατί οι Αμφικτύονες, ασφαλώς μετά από επισταμένες έρευνες, όρισαν αμοιβή όχι για τον φόνο των δυο αυτών, αλλά του Εφιάλτη του Τραχίνιου και δεύτερον, γιατί ήταν αναμφίβολα η κατηγορία της προδοσίας αυτή που ώθησε τον Εφιάλτη να το σκάσει. Σίγουρα ο Ονήτης, μολονότι δεν ήταν από τη Μαλίδα, θα μπορούσε να ξέρει το μονοπάτι, αν είχε μείνει καιρό στην περιοχή. Όμως, ήταν ο Εφιάλτης και κανείς άλλος, αυτός έδειξε το δρόμο στους Πέρσες,όπως αναφέρει με βεβαιότητα ο Ηρόδοτος.

Ανοπαία ατραπός και οι Φωκείς
----------------------------------------

Η Ανοπαία ατραπός,ένα μονοπάτι στενό και απόκρημνο άρχιζε από τον Ασωπό ποταμό κοντά στην Τραχινία (Ηράκλεια) και προχωρώντας κατά μήκος της κορυφής του βουνού,(το οποίο βουνό, όπως και το ίδιο το μονοπάτι, λεγόταν "Ανοπαία",Καλλίδρομο ονομάστηκε πολύ αργότερα) κατέληγε διακλαδιζόμενο αφ'ενός κοντά στους Αλπήνους(σημερινές Θερμοπύλες) και αφ'ετέρου πίσω από το δεύτερο στενό.

Το μονοπάτι αυτό ανακαλύφθηκε από τους ντόπιους Μαλιείς.Το 510π.Χ.κατά τον πόλεμο των Θεσσαλών με τους Φωκείς,το χρησιμοποίησαν για να βοηθήσουν τους Θεσσαλούς να κυκλώσουν τους Φωκείς,οι οποίοι είχαν χτίσει το τείχος στο παραλιακό πέρασμα για προστασία. Από τόσα παλιά, λοιπόν, ήταν γνωστή στους Μαλιείς η προδοτική χρησιμότητά του.

Η ΑΝΟΠΑΙΑ ΣΗΜΕΡΑ

Ο Ξέρξης ενθουσιάστηκε με την αποκάλυψη του Εφιάλτη και διέταξε αμέσως την αποστολή αποσπάσματος 20.000 ανδρών υπό τον Υδάρνη το οποίο ξεκίνησε μόλις άρχισε να νυχτώνει, "την ώρα που ανάβουν τα λυχνάρια" (περίπου 20:30 σημερινή θερινή ώρα) και αφού διέσχισαν τον Ασωπό ποταμό πήραν το απόκρημνο μονοπάτι και βάδιζαν όλη τη νύχτα, με το βουνό της Οίτης στο δεξί τους χέρι και  αυτά της Τραχίνας στο αριστερό.Αφού πέρασαν από την περιοχή του σημερινού Ελευθεροχωρίου,νωρίς τα ξημερώματα βρίσκονταν στην κορυφή της ράχης,όπου υπάρχει μικρό οροπέδιο (σήμερα Νεβρόπολις) κοντά στο σημείο που,όπως ανέφερα και πριν,οι Φωκείς φρουρούσαν  με 1000 άνδρες. Οι Φωκείς είχαν προσφερθεί εθελοντικά στον Λεωνίδα ν’ αναλάβουν αυτή τη θέση.

Η ΑΝΟΠΑΙΑ ΣΗΜΕΡΑ

Οι Πέρσες πλησίασαν στις θέσεις των Φωκέων χωρίς να γίνουν αντιληπτοί,διότι η περιοχή ήταν κατάφυτη από βελανιδιές.Ωστόσο έγινε θόρυβος από τα βήματα των Περσών πάνω στα ξερά φύλλα που ήταν σκορπισμένα και καθώς επικρατούσε νηνεμία οι Φωκείς που κοιμόντουσαν, πετάχθηκαν όρθιοι και άρπαξαν τα όπλα τους τη στιγμή που έφτασε ο εχθρός. Οι Πέρσες ξαφνιάστηκαν όταν αντίκρισαν στρατιώτες να ετοιμάζονται να υπερασπιστούν το πέρασμα.Ενώ δεν περίμεναν καμιά αντίσταση, ο δρόμος τους ήταν κλειστός από οπλισμένους άνδρες. Ο Υδάρνης ρώτησε τον Εφιάλτη ποιοί ήταν, γιατί ανησυχούσε μήπως ήταν Σπαρτιάτες.Όταν όμως έμαθε την εθνικότητά τους, ετοιμάστηκε να τους επιτεθεί. Τα Περσικά βέλη έπεφταν πυκνά και οι Φωκείς, νομίζοντας ότι αυτοί ήταν ο στόχος της επίθεσης, βιάστηκαν να υποχωρήσουν στο ψηλότερο σημείο του βουνού, όπου ετοιμάστηκαν να αντιμετωπίσουν το θάνατο. Οι Πέρσες όμως, πάντα μαζί με τον Εφιάλτη, δεν ασχολήθηκαν άλλο μαζί τους, αλλά πήραν το κατηφορικό μονοπάτι με τη μεγαλύτερη δυνατή ταχύτητα.

Στο σημείο αυτό κρίνω να πω ορισμένα για τους Φωκείς:Οι Φωκείς γνώριζαν ότι όλα τα Ελληνικά κρατίδια,από την Μακεδονία μέχρι την Αττική,εκτός των Θεσπιών και Πλαταιών,είχαν δηλώσει υποταγή στον Ξέρξη και ότι η άμυνα στις Θερμοπύλες δεν ήταν δυνατή με τους λίγους Πελοποννησίους που έφθασαν στην περιοχή των στενών.Αν τελικά οι Φωκείς δέχθηκαν να εκστρατεύσουν,αυτό οφείλεται στις υποσχέσεις του Λεωνίδα,ότι "ημέρα με την ημέρα" αναμενόταν η άφιξη και άλλων συμμάχων.

Έστειλαν τότε οι Φωκείς στις Θερμοπύλες 1000 οπλίτες και μαζί με αυτούς ήρθαν "πανστρατιά" 1000 Οπούντιοι Λοκροί.Όταν έφθασαν στην περιοχή οι βάρβαροι και είδαν οι Πελοποννήσιοι το πλήθος τους,φοβήθηκαν και ήθελαν να φύγουν για να αμυνθούν στον Ισθμό.Οι Φωκείς και οι Λοκροί όμως τους ικέτευσαν να μείνουν στις θέσεις τους. Με τη γνώμη τους συνετάχθει και ο Λεωνίδας και έτσι η απόφαση για άμυνα στο στενό οριστικοποιήθηκε.Βέβαια οι Φωκείς και οι Λοκροί ζήτησαν αυτό γιατί αν έφευγαν οι Πελοποννήσιοι,οι χώρες τους κινδύνευαν άμεσα.

Προβλέποντας οι Φωκείς αυτά που επρόκειτο να συμβούν,σκέφθηκαν να κανονίσουν την θέση τους ώστε να σωθούν σε περίπτωση καταστροφής και να σπεύσουν ταχέως προς την χώρα τους.Γνώριζαν μάλιστα την ύπαρξη της "ατραπού",από τον πριν λίγων ετών πόλεμο τους με τους Θεσσαλούς,οι οποίοι προσπάθησαν να τους κυκλώσουν κινούμενοι από αυτήν.Έτσι ζήτησαν εθελοντικά από τον Λεωνίδα να αναλάβουν την φύλαξη της.Επειδή ο αριθμός 1000 ανδρών ήταν υπερβολικός για την φύλαξη της,ανέφεραν στον Λεωνίδα,ότι ο εχθρός μπορούσε να παρακάμψει τις δυσκολίες της ατραπού και να υπερπηδήσει την ράχη του βουνού.

ΝΕΒΡΟΠΟΛΙΣ ΣΗΜΕΡΑ

Όταν λοιπόν εγρίθηκε αυτό από τον Λεωνίδα,ανέβηκαν στο βουνό,αλλά απ'ότι φαίνεται φρόντισαν για τους εαυτούς τους,γιατί αντί να λάβουν θέση στο κέντρο του οροπεδίου (Νεβρόπολις σήμερα),ώστε να έχουν κοντά τους κάθε επικίνδυνο σημείο,πήραν θέσεις στο ανατολικό του τμήμα,μπροστά από την σημερινή διάβαση Παλιοβουρού-Μουρούζου (Παλαιοδρακοσπηλιά).Πιθανώς αυτό έγινε γιατί από την διάβαση αυτή περνούσε άλλη "ατραπός"που κατέβαινε,όπως ο σημερινός δρόμος Βρύσης Τσέας -Παλιοχωρίου,που οδηγούσε στην υπάρχουσα πίσω από το βουνό πεδιάδα και έτσι θα έφευγαν για την χώρα τους σε περίπτωση δυσμενούς τροπής του αγώνα.

Όλα αυτά λοιπόν δημιουργούν υποψίες,ότι κατεχόμενοι από ηττοπάθεια,εσκεμμένα ανέλαβαν εθελοντικά την αποστολή αυτή.Αυτό συμπεραίνεται και απο το γεγονός ότι τον επόμενο χρόνο(479),απρόσκλητοι πήγαν στον στρατόπεδο του Μαρδόνιου στις Πλαταιές για να πολεμήσουν εναντίον των Ελλήνων.



Νύκτα 18 προς 19 Αυγ.
----------------------------

Οι Έλληνες μετά την κουραστική ημέρα που πέρασαν μαχόμενοι συνεχώς,χωρίς να γνωρίζουν τίποτα για όσα είχαν συμβεί,εγκατέστησαν φρουρούς στο τείχος και έπεσαν για να αναπαυτούν.

ΠΕΡΣΗΣ ΟΠΛΙΤΗΣ

Οι πρώτες δυσοίωνες προβλέψεις ήλθαν στους ΄Ελληνες από τον μάντη Μεγιστία τον Ακαρνάνα,"ο οποίος αφού εξέτασε τα σπάχνα των θυμάτων τους ανακοίνωσε τον θάνατο που τους περίμενε την αυγή.

Λιγο πριν τα μεσάνυχτα ένας αυτόμολος Ίωνας από το στρατόπεδο των Περσών,πλησίασε τις Ελληνικές προφυλακές.Ήταν ο Τυρραστιάδας από την Αιολική Κύμη,άνδρας "φιλόκαλος δε και τον τρόπον αγαθόν"κατά τον ιστορικό Διόδωρο.Ο Τυρραστιάδας παρουσιάστηκε ενώπιον του Λεωνίδα και τον ενημέρωσε για την προδοσία και την προετοιμασία των Περσών.Την πληροφορία ήλθαν τρέχοντας από τις κορυφές του βουνού να επιβεβαιώσουν κατά την αυγή και οι "ημεροσκόποι" (παρατηρητές).

Ο Λεωνίδας αμέσως μετά τα μεσάνυχτα συγκάλεσε πολεμικό συμβούλιο.Τι ακριβώς αποφασίσθηκε και ποιό σχέδιο δράσης υιοθετήθηκε δεν είναι απόλυτα σαφές.Βέβαιο ωστόσο είναι πως δύο απόψεις συζητήθηκαν στο συμβούλιο.Η μία πρέσβευε την άρνηση εγκατάληψης της θέσης(άποψη του Λεωνίδα και των Λακεδαιμονίων) και η άλλη την άποψη των υπολοίπων συμμάχων για άμεση αποχώρηση.Η διχογνωμία είχε σαν αποτέλεσμα να διασπασθούν οι Ελληνικές δυνάμεις και έτσι οι περισσότεροι να αποχωρήσουν αμέσως,μέσα στην νύχτα,για τις πόλεις τους.

ΟΠΛΙΤΕΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΠΟΛΕΩΝ

Σύμφωνα όμως με τον Ηρόδοτο ο ίδιος ο Λεωνίδας τους έδιωξε γιατί θεώρησε περιττή την απώλεια τους.Ο ίδιος όμως με τους 300 Σπαρτιάτες,βάση των νόμων της Σπάρτης,δεν επιτρεπόταν να εγκαταλείψη την θέση του.Ο ίδιος θεώρησε σαν αίσχος την φυγή,ενώ αντίθετα αν έμενε εκεί και το όνομα του θα δοξάζετο και η τιμή της Σπάρτης.Άλλωστε η Πυθία είχε δόσει τον χρησμό ότι ή η Σπάρτη θα καταστραφεί ή αν δεν συμβεί αυτό θα πενθήση τον εκ του γένους του Ηρακλή βασιλιά της.Έτσι ο Λεωνίδας επειδή επιθυμούσε να εξασφαλίσει την δόξα για τους Σπαρτιάτες,έδιωξε τους συμμάχους,προτιμώντας αυτό παρά να τους αφήσει να φύγουν μόνοι τους,παραβιάζοντας και τους κανόνες πειθαρχίας.

Οι 700 Θεσπιείς με στρατηγό τον Δημόφιλο του Διαδρόμου,αρνήθηκαν να εγκαταλείψουν τους Σπαρτιάτες και παρέμειναν για να αγωνισθούν μέχρι το τέλος στις "θέσεις όπου ετάχθησαν "παρότι κανένας νόμος της πατρίδας τους δεν τους το επέβαλε αυτό.Η πόλη των Θεσπιών ήταν από τις αρχαιότατες πόλεις της Βοιωτίας και βρίσκεται νοτιοδυτικά της Θήβας (σημερινός δήμος Θεσπιέων)

Ο Λεωνίδας κράτησε με τη βία και τους 400 Θηβαίους,που τους θεωρούσε ομήρους γιατί "εμήδιζαν".

Η πιθανότερη λοιπόν εκδοχή είναι,ότι ο Λεωνίδας βλέποντας πλέον το μάταιο του αγώνα,διέταξε τους συμμάχους να αποχωρήσουν,ώστε να μην θυσιασθούν άσκοπα πολύτιμοι μαχητές που θα χρειάζονταν αλλού για τον περαιτέρο  αγώνα.Αυτός όμως με τους Σπαρτιάτες και με τους εθελοντικά παραμείναντες Θεσπιείς,αποφάσισε να παραμείνει εκεί τηρώντας τους νόμους της Σπάρτης,αγωνιζόμενος μέχρις εσχάτων.Πολλοί σύγχρονοι κυρίως μελετητές τον κατηγόρησαν για την απόφαση του αυτή. Ωστόσο ήταν επιβεβλημένο να παραμείνουν οι άνδρες του στις θέσεις τους, όχι γιατί έτσι πρόσταζε ο νόμος της Σπάρτης, αλλά γιατί έτσι πρόσταζε η λογική και το κοινό συμφέρον.Αν η οπισθοφυλακή του Λεωνίδα δεν συγκρατούσε,με όποιο τίμημα, τους εχθρούς για αρκετό χρόνο,είναι βέβαιο ότι με το πρώτο φως της 19ης Αυγούστου το εχθρικό ιππικό θα αναλάμβανε την καταδίωξη των διαφευγόντων Ελλήνων. Σίγουρα θα τους προλάβαινε και στο αναπτεταμένο πεδίο,μετά τα στενά, θα τους εξόντωνε.Αφ'ενός για τον λόγο αυτό ο Λεωνίδας έπρεπε να πολεμήσει και να παράσχει τον αναγκαίο χρόνο διολίσθησης στους γενναίους συμμάχους του και αφ'ετέρου για να επιρρεάσει το ηθικό των βαρβάρων αφήνοντας τους κατάπληκτους από την μαχητικότητα των Ελλήνων.Πράγματι πέτυχε και τους δύο σκοπούς του !!!

ΕΙΛΩΤΑΣ ΨΙΛΟΣ

Ο Λεωνίδας θέλησε να διώξει και τον μάντη Μεγιστία τον Ακαρνάνα ,που είχε εξετάσει τα σπλάγχνα και είχε πει αυτά που θα συμβούν,αλλά εκείνος δεν δέχθηκε,παρά μόνο έδιωξε τον μονογενή γιό του που συμμετείχε στην εκστρατεία.

Ο Λεωνίδας είχε πλέον μείνει με 1400 οπλίτες (οι 400 Θηβαίοι αμφιβόλου υπακοής), αν και λογω των απωλειών θα ηταν λιγότεροι,και πιθανώς με 300 είλωτες-ψιλούς,αν υποθέσουμε ότι κάθε Σπαρτιάτης είχε από έναν είλωτα υπηρέτη ελαφρά οπλισμένο.Κανείς ιστορικός δεν μας δίνει τον αριθμό των ειλώτων.

ΣΠΑΡΤΙΑΤΕΣ ΟΠΛΙΤΕΣ

Ο Διόδωρος ο Σικελιώτης αναφέρει αναφέρει ότι μετά την αναχώρηση των συμμάχων,νύχτα ακόμη,ο Λεωνίδας εκτέλεσε νυκτερινή έφοδο (καταδρομή) στο στρατόπεδο των Περσών και τους έπιασε στον ύπνο.Οι Πέρσες αιφνιδιάστηκαν και μέσα στην σύγχιση και τον πανικό που επικράτησε,άρχισαν να αλληλοσκοτώνονται.Γράφει μάλιστα πως οι Έλληνες κυρίευσαν και τη σκηνή του Πέρση βασιλιά, από την οποία όμως ο Ξέρξης είχε προλάβει να απομακρυνθεί.H διήγηση ωστόσο του Διόδωρου δεν επιβεβαιώνεται από τους άλλους ιστορικούς.Σύγχρονοι όμως ιστορικοί-μελετητές της μάχης σε συνδυασμό με την κοινή λογική θεωρούν ότι,η νυκτερινή καταδρομή ενός ειδικού τμήματος των Σπαρτιατών με αντικειμενικό σκοπό την εξόντωση του Ξέρξη, κατά πάσα πιθανότητα είναι αληθινό γεγονός.Άλλωστε ο Σπαρτιατικός στρατός εκπαιδευόταν σε τέτοιες επιχειρήσεις.

Τρίτη ημέρα της μάχης 19 Αυγ.(πρώτο και δεύτερο στενό)
-----------------------------------------------------------------------

Το δράμα έβαινε προς τη λήξη του. Γύρω στις 07.00 το πρωί της 19ης Αυγούστου του 480 π.Χ. ο Ξέρξης προσέφερε σπονδές στους θεούς του και κατόπιν συνέγειρε τον στρατό του και επιτέθηκε στους Έλληνες. Αυτή τη φορά όμως οι υπό τον Λεωνίδα "ως την επί θανάτου έξοδον ποιεύομενοι", άφησαν τις αμυντικές τους θέσεις,μπροστά από το τείχος των Φωκέων,αφού πρώτα προγευμάτισαν και προήλασαν προς συνάντηση του εχθρού στον μεταξύ του πρώτου και του δεύτερου στενού, χώρο.

H Ελληνική φάλαγγα με επικεφαλής τον Λεωνίδα εφόρμησε με μανία κατά των βαρβάρων οι οποίοι επίσης αντεπιτέθηκαν υπό τις κραυγές και τα μαστίγια των αξιωματικών τους,οι οποιοι μαστίγωναν αδιακρίτως όλους,σπρόχνωντάς τους προς τα εμπρός.Όπως ήταν επόμενο,πολλοί από τους βαρβάρους έπεφταν στην θάλασσα,πολλοί δε περισσότεροι καταπατούντο ζωντανοί ο ένας κατόπιν του άλλου,χωρίς κανείς να νοιάζεται για τους σκοτωμένους.Οι Έλληνες γνωρίζοντας ότι θα πέθαιναν επιτίθενταν ρωμαλέα και με μανία κατά των βαρβάρων χωρίς να δίνουν καμιά σημασία στον κίνδυνο.

Ήδη των περισσοτέρων τα δόρατα είχαν σπάσει και χρησιμοποιούσαν τα ξίφη τους.Κατά την διάρκεια αυτού του αγώνα έπεσε ο Λεωνίδας, ο οποίος πολεμούσε στην πρώτη γραμμή,"ανήρ γενόμενος άριστος" και μαζί με αυτόν και άλλοι ονομαστοί Σπαρτιάτες.Γύρω από τον νεκρό Λεωνίδα έγινε άγρια πάλη μεταξύ Περσών και Σπαρτιατών για την κατοχή του νεκρού βασιλιά,μέχρις ότου οι Έλληνες έσυραν τον νεκρό προς αυτούς και έτρεψαν σε φυγή τους Πέρσες τέσσερεις φορές.Ο Λεωνίδας ήταν τότε 60 χρονών !!!

Από τους Πέρσες επίσης έπεσαν πολλοί και ονομαστοί μεταξύ των οποίων οι αδελφοί του Ξέρξη "Αβροκόμης" και "Υπεράνθης",από τον πρώτο γάμο του πατέρα τους Δαρείου.

Όλα τα παραπάνω συνέβησαν μέχρις ότου έφθασαν οι πρώτοι Πέρσες του "Υδάρνη" από την Ανοπαία ατραπό,που τους οδηγούσε ο Εφιάλτης,την ώρα "πληθώρας της αγορής",δηλαδή περίπου 10:00 με 11:00.Μόλις πληροφορήθηκαν οι Έλληνες ότι το απόσπασμα του Υδάρνη είχε περάσει το,αφρούρητο πλέον,τρίτο στενό και πλησίαζε,υποχώρησαν προς το δεύτερο στενό και αφού προσπέρασαν το τείχος αποσύρθηκαν όλοι μαζί,εκτός από τους Θηβαίους,πάνω στον μικρό λοφίσκο "Κολωνό" (απέναντι ακριβώς από το σημερινό μνημείο) και εκεί αντιστάθηκαν για τελευταία φορά με τα ξίφοι τους,όσοι έτυχε να τα έχουν ακόμη,ενώ άλλοι "με τα χέρια τους και με τα δόντια τους"(Ηροδ.7,225).

Όμως,ακόμη και τότε προκαλούσαν φόβο στους βαρβάρους.Οι Πέρσες,τόσο εκείνοι που είχαν περάσει το τείχος,το οποίο σώριασαν σε ερείπια,όσο και οι "Αθάνατοι" του Υδάρνη,τους περικύκλωσαν από παντού,αλλά δεν τολμούσαν να πλησιάσουν και να δώσουν μάχη εκ του συστάδην.Τότε άρχισαν από μακρυά βολές ακοντίων και βελών,μέχρις ότου έπεσαν όλοι,μένοντας έτσι μέχρι την τελευταία πνοή στις προσταγές της Σπάρτης.

Έτσι λοιπόν αγωνίσθηκαν οι 300 Σπαρτιάτες και οι 700 Θεσπιείς.Λέγεται ότι εκείνος απ'όλους που υπερέβαλε σε ηρωίσμό ήταν ο Σπαρτιάτης "Διηνέκης".Μετά απ'αυτόν διακρίθηκαν δύο Λακεδαιμόνιοι αδελφοί,ο "Αλφειός" και ο "Μάρων του Ορσιφάντου".Από τους Θεσπιείς διεκρίθει ο "Διθύραμβος ο Αρμανατίδης".

Οι Θηβαίοι,των οποίων στρατηγός ήταν ο "Λεοντιάδης",όταν είχαν γύρω τους τους υπόλοιπους Έλληνες,πολεμούσαν τους Πέρσες εξ ανάγκης.Μόλις είδαν όμως ότι υπερίσχυαν οι Πέρσες και οι λοιποί συμπτύσονταν στον λόφο του Κολωνού,αποχώρησαν και προχώρησαν προς τους βαρβάρους με σηκωμένα τα χέρια,λέγοντας ότι αυτοί εμήδιζαν και πρώτοι απ'όλους έδωσαν γη και ύδωρ στον Ξέρξη αλλά εξαναγκάσθηκαν να έλθουν στις Θερμοπύλες και δεν ευθύνονται για όσα κακά έπαθε ο βασιλιάς.Πάντως δεν σώθηκαν όλοι γιατί την ώρα που πλησίαζαν τους Πέρσες,πολλούς τους σκότωσαν και οι υπόλοιποι που αιχμαλωτίσθηκαν,κατά διαταγή του Ξέρξη στιγματίστηκαν με βασιλικά στίγματα,αρχής γενομένης από τον στρατηγό τους "Λεοντιάδη του Ευρύμαχου",τον οποίο αργότερα σκότωσαν οι Πλαταιείς όταν επικεφαλής 400 Θηβαίων κατέλαβε την πόλη τους.Ο Ξέρξης φαίνεται ότι δεν εκτίμησε την στάση τους και προέβει σ'αυτή την πράξη "εσχάτου εξευτελισμού"τους.

ΣΠΑΡΤΙΑΤΕΣ

Ο Ηρόδοτος μεταφέρει με επιφύλαξη και ορισμένες φήμες για δύο από τους 300 Σπαρτιάτες που γλίτωσαν από τη μάχη.Ο Αριστόδημος και ο Εύρυτος, ήταν ασθενοίς από οξεία οφθαλμία και αναπαυόταν στο στρατόπεδο των Αλπηνών κατά την τελική φάση της μάχης. Για τον Εύρητο αναφέρει ο Ηρόδοτος,πως αν και τυφλωμένος ανέλαβε τον οπλισμό του και διέταξε έναν είλωτα να τον οδηγήσει στη μάχη.Εκεί προσπάθησε, δια της ακοής, να πολεμήσει και φυσικά σύντομα σκοτώθηκε. Ο Αριστόδημος αντίθετα έφυγε. Πίσω στη Σπάρτη όμως η ζωή ήταν φρικτή για έναν "τρέσα" (δειλός). Έτσι για να εξιλεωθεί πολέμησε έναν χρόνο αργότερα ηρωικά στις Πλαταιές και μάλλον σκοτώθηκε εκεί. Ο δεύτερος επιζών, ο Παντίτης,είχε σταλεί από τον Λεωνίδα σαν αγγελιοφόρος στην Θεσσαλία και λέγεται ότι καθυστέρησε επίτηδες να επιστρέψει.Όταν γύρισε στην Σπάρτη δεν άντεξε την ατίμωση και κρεμάστηκε.


Τα μετά την μάχη
------------------------
Αφού έληξε η μάχη ο Ξερξης κάλεσε το πρώην βασιλιά της Σπάρτης Δημάρατο,ο οποίος όπως είπαμε τον ακολουθούσε στην εκστρατεία και τον ρώτησε πόσοι Λακεδαιμόνιοι απομένουν ακόμα και πόσοι απ'αυτούς αξίζουν στον πόλεμο όπως αυτοί που τον πολέμησαν στις Θερμοπύλες.Εκείνος του απάντησε ότι στην Λακεδαίμονα υπάρχουν πολλές πόλεις με μεγάλο πλήθος.Υπάρχει και η πόλις της  Σπάρτης που από μόνη της διαθέτει 8000 περίπου άνδρες,αλλά όλοι τους δεν είναι ίδιοι με αυτούς που αντιμετώπισες εδώ,αλλά είναι όμως γενναίοι.Ο Ξέρξης απάντησε: Αφού είχες κάνει βασιλιάς τους θα ξέρεις με ποιό τρόπο μπορούμε να τους καταλάβουμε με όσο το δυνατόν λιγότερες απώλειες. Ο Δημάρατος τότε τον συμβούλεψε:"Στείλε 300 πλοία του στόλου σου στις ακτές της Λακωνίας.Κοντά σ'αυτές υπάρχει η νήσος Κύθηρα.Γι'αυτή την νήσο ο σοφός Χίλων είχε πεί ότι ήταν καλύτερα να μην υπήρχε,διότι οποιοσδήποτε εχθρός θα την χρησιμοποιούσε σαν ορμητήριο για τρομοκράτηση των Λακεδαιμονίων.Έτσι λοιπόν μπορείς να την καταλάβεις και ενώ το πεζικό σου θα κατακτά την υπόλοιπη Ελλάδα,οι Σπαρτιάτες θα μένουν εκεί φυλάσσοντας την πόλη τους..Αφού λοιπόν υποδουλώσεις την Ελλάδα ,οι Λακωνικές δυνάμεις θα είναι ανεπαρκείς,για την άμυνα.Αν δεν το κάνεις αυτό,θα αναγκασθείς να δώσεις σκληρές μάχες στον Ισθμό,οπου θα βρίσκονται οι συμμαχικές δυνάμεις των Πελοποννησίων.Αν όμως ακούσεις την συμβουλή μου τότε ο Ισθμός και οι υπόλοιπες πόλεις θα παραδοθούν χωρίς μάχη".

ΚΥΘΗΡΑ(ερυθρό χρώμα)

Στη συνέχεια πήρε τον λόγο ο αρχηγός του στόλου και αδελφός του Ξέρξη Αχαιμένης που επειδή φοβήθηκε μήπως πεισθεί ο βασιλιάς του είπε:"Βασιλιά,σε βλέπω να επηρεάζεσαι απο άνδρα που φθονεί τις επιτυχίες σου και σε προδίδει,γιατί στους Έλληνες αρέσουν αυτά τα πράγματα.Μέχρι σήμερα μας έχουν ναυαγήσει 400 πλοία (φαίνεται ότι ξεχνάει άλλα 200 συν τα 45 αιχμαλωτησθέντα) και αν αποσπάσεις από τον στόλο άλλα 300 για τον περίπλου της Πελοποννήσου,τότε οι αντίπαλοι μας θα γίνουν ισόπαλοι.Ενώ αν μείνει ο στόλος συγκεντωμένος,θα αποτελεί φόβητρο για τους Έλληνες οι οποίοι μειονεκτούν σε αριθμό πλοίων.Επι πλέον εφ'όσον ο στόλος και ο στρατός ξηράς κινούνται παράλληλα,ολόκληρος ο στόλος θα υποστηρίξει το πεζικό και το πεζικό τον στόλο.Όσον αφορά τους Λακεδαιμόνιους ,εφ'όσον δώσουν μάχη εναντίον μας δεν θα μπορέσουν να επανορθώσουν τις ζημιές που έπαθαν".Σ'αυτά τα λόγια συνηγόρησε και η βασίλισσα της Αλικαρνασού,Αρτεμισία,την οποία εκτιμούσε πολύ ο Ξέρξης.

Ο Ξέρξης απάντησε:"Νομίζω ότι είναι σωστά αυτά που είπες και θα ακολουθήσω την γνώμη σου.Ο Δημάρατος με συμβούλευσε εκείνα που έκρινε συμφερότερα για μένα,η γνώμη σου όμως είναι προτιμότερη".

Σατανική πράγματι η συμβουλή του Δημάρατου.Είναι ευτύχημα που η ασιατική ματαιοδοξία απέτρεψε τον Ξέρξη από την εφαρμογή του πράγματι μεγαλοφυούς εκείνου σχεδίου.Καταλαμβάνεται όμως από θλίψη κάθε Έλληνας,διαβάζοντας ότι Έλληνας και μάλιστα από βασιλικό γένος καταγόμενος,από προσωπική και μόνο εμπάθεια προδίδει με τόσο επαίσχυντο τρόπο την πατρίδα του.Από την άλλη όμως ο Δημάρατος όταν βρισκόταν στα Σούσα και πληροφορήθηκε τα σχέδια του Ξέρξη για την Ελλάδα,προειδοποίησε τους Σπαρτιάτες με τον εξής τρόπο.Πήρε δίπτυχο πινακίδα και έξησε το κερί που υπήρχε επάνω της (το κερί χρησίμευε για γραφή) και στη σανίδα της έγραψε τα σχέδια του Ξέρξη.Μετά έλυωσε κερί επάνω στην πινακίδα,ώστε να φαίνεται άγραφη και έτσι αυτός που θα την μετέφερε δεν θα τον ενοχλούσαν οι οδοφύλακες.Η πινακίδα έφθασε στην Σπάρτη αλλά οι Σπαρτιάτες βρέθηκαν σε απορία γιατί δεν καταλάβαιναν περί τίνος πρόκειται.Το πρόβλημα το έλυσε η γυναίκα του Λεωνίδα,Γοργώ η οποία συμβούλεψε να ξύσουν το κερί από την πινακίδα.Έτσι αποκαλύφθηκε το μήνυμα του Δημάρατου.

Αμέσως μετά ο Ξέρξης πήγε στο σημείο όπου κείτονταν οι νεκροί Σπαρτιάτες,αναζητώντας το πτώμα του Λεωνίδα.Όταν αυτό βρέθηκε,διέταξε να του κόψουν το κεφάλι και να το μπήξουν σε έναν πάσσαλο.Δεδομένου ότι οι Πέρσες τιμούσαν περισσότερο από κάθε άλλο τους γενναίους πολεμιστές,έστω και αν ήταν αντίπαλοι τους,το γεγονός αυτό αποδεικνύει πόσο πολύ είχε θυμώσει με τον γενναίο Σπαρτιάτη βασιλιά που αμφισβήτησε την εξουσία του και την δύναμη του.Αλλά η πράξη αυτή του Ξέρξη είχε σαφέστατα ένα συμβολισμό,δεδομένου ότι αφορούσε στον βασιλιά του σημαντικότερου αντιπάλου της Περσίας στην Ελλάδα.Αυτό ήταν το τέλος του εξηντάχρονου Λεωνίδα,ενός ελεύθερου άνδρα,που ακόμη και σαν νεκρός δεν άφηνε ήσυχη την ψυχή του Πέρση Μεγάλου Βασιλιά,του ισχυρότερου άνδρα της εποχής εκείνης.

ΣΠΑΡΤΙΑΤΗΣ ΟΠΛΙΤΗΣ

Ο Ξέρξης στην συνέχεια διέταξε να θάψουν τους νεκρούς άνδρες του (περί τους 20.000, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο) εκτός από 1.000,σε τάφρους οι οποίες καλύφθηκαν με φύλλα για να αποκρυβούν.Τους σκοτωμένους Έλληνες,περίπου 4000 χιλιάδες τους στοίβαξε όλους μαζί. Κατόπιν έστειλε κήρυκα στην Ιστιαία που βρισκόταν ο στόλος,ο οποίος συγκέντρωσε τους άνδρες που βρίσκοταν εκεί και τους είπε:"Άνδρες σύμμαχοι,ο βασιλεύς Ξέρξης επιτρέπει σε όποιον από εσάς επιθυμεί,να αφήσει τις τάξεις του και να έλθει (στις Θερμοπύλες) για να δεί,πως πολεμά τους ανόητους εκείνους,οι οποίοι φαντάζονται ότι μπορούν να νικήσουν τις δυνάμεις του βασιλέως".

Πολλοί ήταν εκείνοι που επιθυμούσαν να πάνε για να δουν,ώστε τα μεταφορικά πλοία έγιναν τα "σπανιώτερων των πραγμάτων".Όταν έφθασαν στο πεδίο της μάχης,παρατηρούσαν τους νεκρούς των Ελλήνων και επειδή μεταξύ των νεκρών υπήρχαν και είλωτες,πίστευαν ότι όλοι ήταν Λακεδαιμόνιοι και Θεσπιείς.Δεν διέφυγε βέβαια από ολους,εκείνο που έκανε ο Ξέρξης με τους δικούς του νεκρούς.Και ήταν πράγματι γελοίο το φαινόμενο,όπως αναφέρει ο Ηρόδοτος,να κείνται διασκορπισμένοι μονον 1.000 νεκροί από τους βαρβάρους,ενώ από τους Έλληνες όλοι μαζί συσσωρευμένοι σε ένα μέρος 4.000.Την επομένη ημέρα οι ναύτες επέστρεψαν στην Ιστιαία.

ΕΛΛΗΝΕΣ ΟΠΛΙΤΕΣ

Ο αριθμός των 4.000 Ελλήνων νεκρών στις Θερμοπύλες φαντάζει εξογκωμένος και αμφισβητείται από πολλούς μελετητές. Γνωρίζουμε με σιγουριά ότι οι νεκροί της τελευταίας ημέρας της μάχης ήταν τουλάχιστον 1.000. Δεν γνωρίζουμε όμως τις Ελληνικές απώλειες κατά τη διάρκεια των δύο πρώτων ημερών της μάχης. Είναι ωστόσο απίθανο οι απώλειες αυτές να ήταν της τάξης των3.000 ανδρών.Σύμφωνα με μελετητές της μάχης,η αναφορά του Ηρόδοτου είναι εντελώς εξωπραγματική και υπολογίζουν τις απώλειες των Ελλήνων στις 2.000 περίπου. Με δεδομένο ότι οι νεκροί των πρώτων δύο ημερών της μάχης εθάπτοντο άμεσα,για λόγους υγιεινής,από τους Έλληνες, θα ήταν απίθανο να υπάρχουν 4.000 πτώματα Ελλήνων στο πεδίο της μάχης ακόμα και αν στον αριθμό αυτό προστεθούν και οι νεκροί είλωτες(μη ξεχνάμε ότι ήταν κατακαλόκαιρο). Αλλοι ερευνητές αμφιβάλλουν για αυτή την ίδια τη γνησιότητα του αριθμού των 4.000 και αποδίδουν την αναφορά στο κείμενο του Ηρόδοτου σε σύγχυση του αρχαίου ιστορικού που προήλθε από τον αριθμό των ανδρών που δίδεται σε επίγραμμα γιά "τέτορες χιλιάδες" Πελοποννησίους.

Κατά την διάρκεια της μάχης μερικοί Αρκάδες οπλίτες αυτομόλησαν στους Πέρσες και ζητούσαν εργασία.Αυτούς τους έφεραν ενώπιον του Ξέρξη ο οποίος τους ρώτησε τι έκαναν αυτοί την περίοδο οι Έλληνες.Αυτοί του απάντησαν ότι οι Έλληνες εόρταζαν τα "Ολύμπια"(Ολυμπιακούς αγώνες) και παρακολουθούσαν γυμνικούς και ιππικούς αγώνες.Όταν ο Ξέρξης τους ρώτησε ποιό ήταν το έπαθλο για το οποίο αγωνίζονται,αυτοί του απάντησαν ότι στον νικητή απενέμετο στεφάνι από ελιά.Ο Πέρσης "Τρινταίχμης του Αρταβάνου",όταν άκουσε αυτό,το περί στεφάνου,δεν μπόρεσε να κρατήσει την σιωπή του και είπε ενώπιον όλων"Αλίμονον Μαρδόνιε,κατά ποίων ανδρών μας έφερες να πολεμήσωμεν οίτινες δεν αγωνίζονται δια χρήματα αλλά δια την αρετήν" !!!

ΜΝΗΜΕΙΑ-ΕΠΙΓΡΑΜΜΑΤΑ

Μετά την αποχώρηση των Περσών από τις Θερμοπύλες,οι Έλληνες,έθαψαν τους νεκρούς της μάχης.Αυτοί που με τα επιγράμματα και τις στήλες τίμησαν τους πεσόντες και πιθανώς αυτοί που τους έθαψαν,ήταν οι Αμφικτύονες που τότε είχαν την έδρα τους στην Ανθήλη(Πυλαία) (μετέπειτα μεταφέρθηκε στους Δελφούς).Έτσι τις τιμές δεν τις απένειμε ορισμένη πόλις,αλλά οι εκπρόσωποι του Πανελληνίου.


Προς τιμή των ανδρών αυτών που έπεσαν μαχόμενοι και των άλλων που φονεύθηκαν πριν φύγουν τα τμήματα που έδιωξε ο Λεωνίδας,χαράκτικαν επιγράμματα από τον Σιμωνίδη τον Κείο.

"Μυρίασιν ποτέ τήδε τριηκοσίαις εμάχοντο εκ Πελοποννήσου χιλιάδες τέτορες".(Εδώ κάποτε πολεμούσαν με τριάντα μυριάδες τέσσερις χιλιάδες Πελοποννήσιοι).

Στο λόφο του Κολωνού στον οποίο θάφτηκαν ο Λεωνίδας και οι 300 :

"Ω ξειν αγγέλλειν Λακεδαιμονίοις ότι τήδε κείμεθα τοις κείνων ρήμασι πειθόμενοι" (Ξένε,να πεις στους Λακεδαιμόνιους ότι είμαστε εδώ θαμμένοι υπακούοντες στους νόμους εκείνων).

Επίσης τοποθετήθηκε στον Κολωνό από τους Αμφικτύονες προς τιμή του Λεωνίδα,λίθινο άγαλμα λονταριού, το οποίο δε σώζεται σήμερα,με επίγραμμα του Σιμωνίδη:

"Θηρών με κράτιστος εγώ,θνητών δ'ον εγώ νυν φρουρώ,τώδε τάφω,λαϊνώ εμβεβαώς.
 Αλλ'ει μη θυμόν τε Λέων εμόν όνομα τ'είχεν,ουκ αν εγώ τύμβω τωδ'επέθηκα πόδας "

("Από τα θηρία,εγώ είμαι ο πιό γενναίος.Από τους θνητούς,αυτός που τώρα φυλάω στον τάφο που στέκω.
  Διότι αν ο Λεωνίδας δεν είχε την ψυχή μου,όπως έχει το όνομα μου,σ'αυτόν τον τάφο,δεν θα πατούσα τα πόδια μου).(Παλατινή Ανθολογία,τομ.α' κεφ.II).


Οι Θεσπιείς θάφθηκαν ξεχωριστά και στο μνημείο τους χαράχθηκε το παρακάτω επίγραμμα:

"Άνδρες τοι ποτ'ένοιον υπό κροτάφοις Ελικώνος λήματι των αυχεί Θεσπίας ευρύχορος" (Άνδρες κατοικούσαν κάποτε στις πλαγιές του Ελικώνα για την γενναιότητα των καυχάται η πλούσια Θεσπιάς).

ΜΝΗΜΕΙΟ ΛΕΩΝΙΔΑ ΚΑΙ 300

Για τους πεσόντες Λοκρούς :"Τους δε πότε φθιμένους υπέρ Ελλάδος αντία Μήδων μητρόπολις Λοκρών κεύθει Οπόεις" (Αυτούς που κάποτε πέθαναν υπέρ της Ελλάδος κατά των Μήδων,καλύπτει η μητρόπολις των Λοκρών Οπούντα ).

Για τον μάντη Μεγιστία τον Ακαρνάνα :'Μήδε τόδε κλεινοίο Μεγιστία,ον ποτέ Μήδοι Σπερχειόν ποταμόν κτείναν αμειψάμενοι,μάντιος,ός τότε Κήρας επερχομένας σάφα ειδώς ουκ έτλη Σπάρτης ηγεμόνας προλιπείν " (Το μνημείο τούτο είναι του ξακουστού Μεγιστία,τον οποίον κάποτε οι Μήδοι που διέβησαν τον Σπερχειό ποταμό,τον εφόνευσαν,ο οποίος μάντης προέβλεψε τον επερχόμενο θάνατο του αρνήθηκε να εκαταλείψει τον βασιλιά της Σπάρτης).Ο Σιμωνίδης ήταν φίλος του Μεγιστία και γι'αυτό του έγραψε ιδιαίτερο επίγραμμα !!!

Το 440π.Χ.έγινε μετακομιδή των οστών του Λεωνίδα και των τριακοσίων Σπαρτιατών στη Σπάρτη,όπου και ετάφησαν σε ειδικό μνημείο πάνω στο οποίο τοποθετήθηκε στήλη που ήταν γραμμένα τα ονόματα και των τριακοσίων.Ο Ηρόδοτος,παρ'οτι αναφέρει ότι τα ήξερε,δεν τα έγραψε στο βιβλίο του.Η μετακομιδή των οστών έγινε με πρωτοβουλία του βασιλιά της Σπάρτης "Παυσανία" που εβασίλεψε κατά την διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου (Παυσανία Λακωνικά XIV,1).

ΛΕΩΝΙΔΑΣ

Προς τιμή του Λεωνίδα στην Ελληνιστική περίοδο οι Σπαρτιάτες ανήγειραν στην πόλη τους ένα ναό, το Λεωνιδαίο, και τελούσαν μια ετήσια γιορτή, τα "Λεωνίδαια". Η γιορτή αυτή ατόνησε όταν άρχισε να παρακμάζει η Σπάρτη, αλλά αναβίωσε ξανά την εποχή του Ρωμαίου αυτοκράτορα Τραϊανού. Ο Τραϊανός το έκανε αυτό και για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας, καθώς εκείνη την περίοδο είχε ξεκινήσει ο πόλεμος μεταξύ της Ρώμης και των Πάρθων, συνεχιστές του κράτους των Περσών και ήθελε να θυμίσει την ηρωική στάση των Ελλήνων στους Περσικούς πολέμους. Μάλιστα ένας Ρωμαίος ευγενής, ο Γάιος Ιούλιος Αγησίλαος, έκανε μεγάλη οικονομική δωρεά στην εορτή.

Το 1920 ανακαλύφθηκε στη Σπάρτη από την Βρετανική αρχαιολογική σχολή,άγαλμα  παριστάνοντας ένα πολεμιστή χωρίς μουστάκι, με Αττικού τύπου περικεφαλαία, έργο των αρχών του 5ου αιώνα π.Χ. και από τη στάση του σώματος μπορούμε να συμπεράνουμε ότι κρατούσε στο αριστερό χέρι ανασηκωμένη ασπίδα, ενώ στο δεξί είχε ανυψωμένο το δόρυ. Ταυτίστηκε με το Λεωνίδα από την πρώτη στιγμή αν και δεν υπήρχε επιγραφή που να το αποδεικνύει.

ΑΙΧΜΕΣ ΒΕΛΩΝ-ΑΚΟΝΤΙΩΝ

Οι ανασκαφές του μεγάλου αρχαιολόγου Σπυρίδωνος Μαρινάτου στις Θερμοπύλες το 1939 επέτρεψαν την ταύτιση της θέσης της τελικής πτώσης των Σπαρτιατών με τον λόφο Κολωνό, όπου βρέθηκε μεγάλος αριθμός από αιχμές βελών. Αυτά τα βέλη επαλήθευσαν την αφήγηση του Ηρόδοτου,και τη μετέπειτα λαϊκή απεικόνιση με τους τελευταίους οπλίτες να πολιορκούνται από παντού, πνιγμένοι σε μια βροχή από εκτοξευόμενα βέλη.

Το 1955,μετά 2435 χρόνια από την μάχη, η Ελληνική πολιτεία ανέγηρε στις Θερμοπύλες,στην θέση του δεύτερου στενού,το μνημείο των 300 Σπαρτιατών, δημιούργημα του γλύπτη Βάσου Φαληρέα. Στο κεντρικό βάθρο υπάρχει ένα ορειχάλκινο γυμνό άγαλμα του βασιλιά Λεωνίδα με δόρυ και ασπίδα. Δύο αγάλματα τον συντροφεύουν, οι αναπαραστάσεις του Πάρνωνα και του Ταΰγετου. Στη βάση τοποθετήθηκε πλάκα η οποία αναγράφει: "ΜΟΛΩΝ ΛΑΒΕ".

ΚΟΛΩΝΟΣ

Επίσης στην κορυφή του λόφου του Κολωνού,εκεί που τα αρχαία χρόνια υπήρχε πέτρινο λιοντάρι,τοποθετήθηκε πέτρινη πλάκα με το γνωστό επίγραμμα του Σιμωνίδη προς τιμή των 300.

Το 1997,μετά από 2477 χρόνια από τη μάχη στις Θερμοπύλες, με την ανέγερση του απλού συμβολικού αγάλματος του φτερωτού νεανία, δίπλα στο άγαλμα του Σπαρτιάτη Λεωνίδα και των συντρόφων του στις Θερμοπύλες, έγινε το πρώτο βήμα για την αποκατάσταση τις μνήμης των 700 παλικαριών από τις Θεσπιές. Το ανεγερθέν μνημείο χαρακτηρίζεται από τον παρακάτω συμβολισμό:

Ακέφαλη ανδρική κεφαλή: Ανώνυμη εθελουσία εισφορά των 700 Θεσπιεών για την ελευθερία.

ΜΝΗΜΕΙΟ ΘΕΣΠΙΕΩΝ

Προτεταμένα στήθη: Αγώνα, ανδρεία, δύναμη, γενναιότητα θάρρος.
Ανασηκωμένο φτερό: Νίκη, δόξα, ψυχή, πνεύμα και την ελευθερία.
Φτερό τσακισμένο: Εκούσια θυσία και θάνατος.
Γυμνό κορμί: Έρωτας, που ήταν Θεός των Θεσπιών, Θεός της δημιουργίας, της ομορφιάς και της ζωής.

Μνημείο με άγαλμα του Λεωνίδα έχει ανεγερθεί και στη Σπάρτη και βρίσκεται στο κέντρο της πόλης μαζί με το κενοτάφιο του βασιλέα. Εδώ πρέπει να αναφερθεί ότι η μορφή του βασιλιά Λεωνίδα και στα δύο αγάλματα, στη Σπάρτη και στις Θερμοπύλες, έχει βασιστεί στην αναπαράσταση του πολεμιστή που ανακάλυψε η Βρετανική Αρχαιολογική Σχολή το 1920 στη Σπάρτη.

ΤΑ ΟΠΛΑ ΤΩΝ ΣΠΑΡΤΙΑΤΩΝ

Το έτος 1961 ο Αμερικανός πυρηνικός φυσικός και καθηγητής μεταλλουργίας δρ. Λάιλ Μπόρστ επισκέφθηκε την Σπάρτη επηρεασμένος από την ανδρεία των αρχαίων Σπαρτιατών αλλά και για να μελετήσει τα όπλα που χρησιμοποιούσε αυτός ο πολεμικός λαός της αρχαίας Ελλάδας.

Ζήτησε λοιπόν από τους εκεί αρχαιολόγους να δει δείγματα οβολών από το Ηραίον (ναό-θησαυροφυλάκιο της αρχαίας Σπάρτης) του 670 π.Χ. και αφού τα ανέλυσε απεφάνθει πως οι Σπαρτιάτες δεν είχαν απλώς σίδερο αλλά ατσάλι!

ΜΝΗΜΕΙΟ ΛΕΩΝ.ΣΠΑΡΤΗ

Δηλαδή ένα κράμα σιδήρου και άνθρακα με περιεκτικότητα σε άνθρακα μεταξύ 0,2 και 0,8%.Κατά την δήλωση του στους New York Times, αυτό ισοδυναμούσε με την κατοχή ατομικής βόμβας για τα μέτρα της εποχής.

Αυτό εξηγεί επιστημονικά, πέρα από την αποδεδειγμένη ανδρεία που υπέδειξαν ο Λεωνίδας και οι 300 Σπαρτιάτες του στη μάχη των Θερμοπυλών και πέρα από την επιλογή του τέλειου στρατηγικού σημείου της μάχης, το πώς 300 άνδρες αποδεκάτισαν έναν στρατό Περσών, Μήδων και Σακών που αριθμούσαν τις 50.000 πάνοπλων αδρών, συμπεριλαμβανομένων και των πλέων επίλεκτων ταγμάτων των Περσών των "Αθανάτων", πριν πέσουν όλοι από τα βέλη των τοξοτών μετά απ΄ την προδοσία του Εφιάλτη.

Για άλλη μία φορά αποδεικνύεται (και μέσα από την επιστήμη) το πόσο προηγμένη τεχνολογία διέθεταν οι αρχαίοι Έλληνες. Φανταστείτε τώρα με πόση ευκολία μπορούσαν τα ατσάλινα ξίφη των Σπαρτιατών να διαπεράσουν τις χάλκινες και σιδερένιες πανοπλίες των Περσών και ακόμα πόσο φόβο θα προκάλεσε στους Πέρσες το γεγονός πως στα δικά τους ξίφη οι Σπαρτιατικές πανοπλίες έμεναν ανεπηρέαστες.

Αρα λοιπόν οι Σπαρτιάτες είχαν προηγμένη τεχνολογία 2.500 χρόνια πριν !!!


Η ΠΡΟΕΛΑΣΗ ΤΩΝ ΒΑΡΒΑΡΩΝ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΝΟΤΙΑ ΕΛΛΑΔΑ


Μετά την μάχη των Θερμοπυλών οι Θεσσαλοί που είχαν,όπως προανέφερα ενταχθεί οικειοθελώς στις περσικές δυνάμεις,έστειλαν κήρυκα στην χώρα των Φωκέων ζητώντας πενήντα αργυρά τάλαντα,με την υπόσχεση ότι θα αποτρέψουν τα επερχόμενα δεινά του πολέμου στην χώρα τους.Υπήρχε ανέκαθεν μίσος των Θεσσαλών προς τους Φωκείς,διότι στον πόλεμο που είχαν μεταξύ τους το 510π.Χ,οι Φωκείς με διάφορα τεχνάσματα τους είχαν νικήσει.Οι Φωκείς δεν δέχθηκαν να πληρώσουν και τους είπαν ότι πολύ εύκολα θα μπορούσαν και αυτοί να είχαν μηδίσει,αλλά ποτέ δεν μπορούσαν να γίνουν προδότες της Ελλάδας.Μετά απ'αυτή την απάντηση οι Θεσσαλοί θύμωσαν πολύ και έγιναν οι οδηγοί των βαρβάρων στην πορεία τους προς την νότια Ελλάδα.

Εισέβαλαν λοιπόν οι βάρβαροι στην Δωρίδα από την περιοχή της πόλης Τραχίνας (σήμερα περιοχή Μπράλου).Η Δωρίδα είναι η επίπεδη στενωπός πλάτους 6 χλμ περίπου, μεταξύ του Καλλίδρομου και του Παρνασσού.Αυτή ήταν η μητρόπολις των Δωριέων της Πελοποννήσου.Οι βάρβαροι δεν την έβλαψαν,αφ'ενός γιατί είχε μηδίσει και αφ'ετέρου γιατί έτσι έκριναν οι Θεσσαλοί.

ΠΑΝΟΠΕΑ

Στη συνέχεια εισέβαλαν στην Φωκίδα αλλά δεν κατώρθωσαν να συλλάβουν τους Φωκείς,καθ'όσον άλλοι απ'αυτούς μεταφέροντας και τα πράγματα τους,ανέβηκαν στις κορυφές του Παρνασσού όπου υπήρχε η πόλις Νέων (Τιθορέα) που μπορούσε να φιλοξενήσει αρκετούς και οι υπόλοιποι και περισσότεροι, κατέφυγαν στην Άμφισσα.Οι βάρβαροι διέσχισαν ολόκληρη την Φωκίδα οδηγούμενοι από τους Θεσσαλούς, κατά μήκος του ποταμού Κηφισσού καίγοντας και κόπτωντας τα πάντα,την πρωτεύουσα Οπούντα,τις υπόλοιπες πόλεις και τα ιερά.Στην πόλη Άβαν (σημερινή Αταλάντη) υπήρχε ιερό του Απόλλωνα και μαντείο πλούσιο σε θησαυρούς και αναθήματα(τάματα),το οποίο το έκαψαν αφού προηγουμένως το εσύλησαν (λεηλάτησαν).Καταδιώκοντες τους Φωκείς συνέλαβαν μερικές γυναίκες τις οποίες αφού τις βίασαν πάρα πολλοί βάρβαροι,τις φόνευσαν.

Οι βάρβαροι συνεχίζοντας την πορεία τους έφθασαν στην πόλη Πανοπέα (σημερινό χωριό Αγ.Βλάσιος ΒΔ της Λειβαδιάς).Εκεί ο περσικός στρατός χωρίσθηκε σε δύο τμήματα.


Προς Δελφούς
------------------

Το ένα τμήμα με την βοήθεια οδηγών κινήθηκε προς τους Δελφούς,έχοντας τον Παρνασσό δεξιά του.Κανείς ιστορικός δεν αναφέρει την δύναμη του,σύγχρονοι όμως μελετητές το υπολογίζουν γύρω στις 4.000.Η αποστολή του ήταν να λεηλατήσει τα ιερά των Δελφών και να τα προσκομίσει στον Ξέρξη.Όπως αναφέρει ο Ηρόδοτος,ο Ξέρξης όλα τα αξιόλογα πράγματα που υπήρχαν στους Δελφούς τα γνώριζε καλύτερα από εκείνα που άφησε στην οικία του,επειδή πάντα πολλοί του έλεγαν γι'αυτά.Γνώριζε επίσης με κάθε λεπτομέρεια τα αφιερώματα στους Δελφούς του πάμπλουτου βασιλιά της Λύδίας"Κροίσου του Αλυάτου".

Το τμήμα αυτό κατά την κίνηση του κατέστρεφε τα πάντα.Έτσι πυρπόλησε τις πόλεις των Πανοπέων,των Δαυλίων και των Αιτωλιδών.Οι κάτοικοι των Δελφών όταν πληροφορήθηκαν ότι έρχονται οι Πέρσες κατατρόμαξαν και πανικόβλητοι ρωτούσαν το μαντείο για το τι πρέπει να κάνουν για τα ιερά πράγματα.Αν δηλαδή έπρεπε να ανοίξουν τρύπες στο έδαφος και να τα κρύψουν ή να τα μεταφέρουν σε άλλο τόπο.Ο θεός Απόλλων όμως δεν τους άφησε να τα κινήσουν και είπε ότι αυτός είναι ικανός να προστατεύσει τα πράγματα του (μέσω χρησμού βέβαια).

Όταν τα άκουσαν αυτά οι κάτοικοι των Δελφών φρόντισαν μόνο για τους εαυτούς τους και τα μεν παιδιά τους και τις γυναίκες τους έστειλαν απέναντι στην Αχαία της Πελοποννήσου και οι περισσότεροι απ'αυτούς κατέφυγαν στις κορυφές του Παρνασσού,αφού μετέφεραν τα πράγματα τους στο "Κωρύκιο άνδρον".Άλλοι κατέφυγαν στην Άμφισσα της Λοκρίδας.Μόνον εξήντα έμειναν στους Δελφούς μαζί με τον μάντη.

ΚΩΡΥΚΕΙΟ ΑΝΔΡΟ

Λίγα για το Κωρύκειο άνδρο: Σπήλαιο του Παρνασσού που βρίσκεται στην άκρη οροπεδίου σε ύψος 1400μ.Ήταν το πλέον περίφημο σπήλαιο στην Ελλάδα και ήταν αφιερωμένο στον Πάνα και τις Κωρύκιες νύμφες.Στην επανάσταση του 1821 χρησιμοποιήθηκε από τον Οδυσσέα Ανδρούτσο σαν καταφύγιο της οικογένειας του.

Όταν οι βάρβαροι έφθασαν στο σημείο απ'όπου ήταν ορατός ο ναός του Απόλλωνα,τότε ο μάντης Ακύρατος είδε τα ιερά οπλα,τα οποία απαγορεύετο να τα αγγίξη κάποιος,να έχουν βγεί από τα άδυτα του ναού και να έχουν στηθεί εμπρός από τον ναό.Τότε ο μάντης πήγε να γνωρίσει το γεγονός αυτό στους κατοίκους των Δελφών που είχαν μείνει.Το γεγονός αυτό ο Ηρόδοτος το χαρακτηρίζει "μεγάλο θαύμα".

ΝΑΟΣ ΠΡΟΝΑΙΑΣ ΑΘΗΝΑΣ

Όταν οι βάρβαροι έφθασαν κοντά στο ιερό της Προναίας Αθηνάς,συνέβησαν θεϊκά γεγονότα περισσότερο σπουδαία της εξόδου των όπλων από τον ναό.Από τον ουρανό άρχισαν να πέφτουν κεραυνοί επάνω στους βαρβάρους και από τον Παρνασσό αποσπάσθηκαν δύο κορυφές οι οποίες με πολύ μεγάλο θόρυβο έπεσαν επάνω τους και τους καταπλάκωσαν.Συγχρόνως από τον ναό της Προναίας ακουγόταν" βοή και αλαλαγμός" !!!

Όλα αυτά,που έγιναν συγχρόνως,δημιούργησαν μεγάλο φόβο στους βαρβάρους και όταν οι κάτοικοι των Δελφών πληροφορήθηκαν ότι έφευγαν οι εχθροί κατέβηκαν από το Παρνασσό και φόνευσαν πολλούς.Όσοι βάρβαροι σώθηκαν έφυγαν κατ'ευθείαν για την Βοιωτία.Αυτοί διηγούντο ότι εκτός από τα υπερφυσικά πράγματα που έγιναν,δύο οπλίτες υπερφυσικού μεγέθους τους καταδίωξαν και φόνευσαν πολλούς.Γι' αυτούς τους οπλίτες οι κάτοικοι των Δελφών είπαν ότι είναι οι ντόπιοι ήρωες "Φύλακος" και "Αυτόνοος" των οποίων τα τεμένη βρίσκοντο του μεν Φύλακος πάνω από το ιερό της Προναίας Αθηνάς,του δε Αυτόνοου κοντά στην Κασταλία πηγή και κάτω από την Υάμπεια κορυφή (σήμερα Φλαμπούκος).
Σήμερα μόνο τα ερείπια τους υπάρχουν.

Ανάλογη τύχη με τους Πέρσες είχαν και οι Γαλάτες οι οποίοι επίσης προσπάθησαν να συλήσουν το μαντείο των Δελφών διακόσια ένα χρόνια αργότερα,το 279 π.Χ.


Προς Αττική
-----------------

Το μεγαλύτερο τμήμα με επικεφαλής τον Ξέρξη,εισέβαλε από την περιοχή του Ορχομενού στην Βοιωτία.Όλοι οι Βοιωτοί μήδιζαν και για την φύλαξη της πόλεως του Ορχομενού είχαν τοποθετηθεί Μακεδόνες στρατιώτες που τους είχε στείλει ο βασιλιάς τους Αλέξανδρος Α'.Η φύλαξη αυτή είχε σκοπό να δείξει στον Ξέρξη,ότι οι Βοιωτοί ήταν φιλικοί προς τους Μήδους.

Στη συνέχεια προελαύνωντας μέσα από την Βοιωτία, αφού πυρπόλησε την πόλη των Θεσπιέων,της οποίας οι κάτοικοι είχαν διαφύγει στην Πελοπόννησο και στην συνέχεια και την πόλη των Πλαταιών,έφθασε στην Αθήνα καταστρέφοντας και πυρπολώντας τα πάντα κατά την διαδρομή του.Τις Θεσπιές και τις Πλαταιές τις πυρπόλησαν διότι πληροφορήθηκαν από τους Θεσσαλούς ότι δεν είχαν μηδίσει.

Από την διάβαση του Ελλησπόντου,στην περιοχή του οποίου έμειναν ένα μήνα μέχρι να τον διαβούν όλοι,χρειάσθηκαν άλλοι τρεις μήνες για να φθάσουν στην Αττική,όταν άρχοντας των Αθηνών ήταν ο "Καλλιάδης".


ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Η μάχη των Θερμοπυλών αποτελεί μια από τις πλέον γνωστές και σημαντικές μάχες στην παγκόσμια ιστορία.Από στρατηγική άποψη, η κατάρρευση της γραμμής άμυνας των Θερμοπυλών ήταν μια βαριά,αλλά ένδοξη  ήττα για τους Έλληνες οι οποίοι αν δεν προδίδοντο και άντεχαν ακόμα μερικές μέρες, οι Πέρσες θα είχαν αναγκαστεί να υποχωρήσουν λόγω έλλειψης φαγητού και νερού.Η Ελληνική άμυνα σκόρπισε τον τρόμο στον περσικό στρατό και ταυτόχρονα,με την αμυντική προσπάθεια, κέρδισε πολύτιμο χρόνο ώστε να κριθεί ο πόλεμος στη θάλασσα,μετά ένα μήνα, στη ναυμαχία της Σαλαμίνας.

Ο Σπαρτιατικός στρατός ήταν πράγματι αήττητος. Δεν υπήρχε καμιά περίπτωση να γυρίσει την πλάτη στον εχθρό,να φύγει νικημένος από το πεδίο της μάχης και να αφήσει τους Πέρσες να περάσουν ανενόχλητοι από τα στενά.Οι Σπαρτιάτες,υπακούοντας στους νόμους της πατρίδας τους,δεν είχαν άλλη επιλογή.Το "ή ταν ή επί τας" ήταν χαραγμένο στην ψυχή τους από τα παιδικά τους χρόνια και είχε έρθει η ώρα το δοξάσουν.

Ελάχιστοι όμως θυμούνται ότι μαζί τους πολέμησαν και 700 Θεσπιείς.Οι Σπαρτιάτες θεωρούσαν υποχρέωσή τους να μάχονταιγια την πατρίδα και να πεθαίνουν γι'αυτήν.Οι Θεσπιείς όμως, αν και δεν ήταν υποχρεωμένοι με κανέναν τρόπο, προσφέρθηκαν εθελοντικά να θυσιαστούν και συνεπώς επεδειξαν πολύ μεγαλύτερο θάρρος, προσφέροντας με δική τους θέληση τον εαυτό τους για την πατρίδα.

Μέχρι και σήμερα, η θυσία του Λεωνίδα και των αντρών του στις Θερμοπύλες, αποτελεί λαμπρό παράδειγμα ηρωισμού και αλτρουισμού παγκοσμίως.Η θυσία αυτή έγινε αντικείμενο εξύψωσης ηθικού πολλών στρατών από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορική εποχή μέχρι σήμερα. Αρχαίοι και νεώτεροι συγγραφείς έχουν χρησιμοποιήσει την μάχη των Θερμοπυλών ως εξαιρετικό παράδειγμα ανδρείας, αυτοθυσίας και άκαμπτης πίστης ενάντια σε δυσμενείς περιστάσεις. Οι επιδόσεις που επέδειξαν οι αμυνόμενοι της μάχης των Θερμοπυλών, κάτω από αντίξοες συνθήκες, έχουν χρησιμοποιηθεί ως αντικείμενο ιδιαίτερης μελέτης και σχολιασμού σε θέματα εκπαίδευσης, εξοπλισμού στρατού, εκμετάλλευσης των φυσικών τοποθεσιών. Παράγοντες, που με την σωστή χρήση τους αποτελούν πολλαπλασιαστές ισχύος στο πεδίο της μάχης.

Το πρότυπο ηρωισμού που αντιπροσωπεύει ο Λακεδαιμόνιος βασιλιάς Λεωνίδας έμεινε διαχρονικό,ενώ αποτέλεσε έμπνευση για πολλούς καλλιτέχνες και συγγραφείς.Η απάντηση του, "Μολών Λαβέ" έμεινε αθάνατη στην παγκόσμια ιστορία, χαρίζοντας του υστεροφημία ως πρότυπο γενναιότητας, θεματοφύλακα πάτριων αρχών, νόμων και καθήκοντος.

Τιμή και δόξα σ'αυτούς τους ηρωϊκούς άνδρες!!!!!

29/1/2013
                                                                                    ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΡΔΑΜΙΤΣΗΣ
                                                                                     ΥΠΟΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ΣΞ εα




ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

-ΗΡΟΔΟΤΟΣ ΒΙΒΛΙΟ "Ζ" "ΠΟΛΥΜΝΙΑ" και ΒΙΒΛΙΟ "Η" "ΟΥΡΑΝΙΑ"

-ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ,ΗΘΙΚΑ (κεφάλαιο Αποφθέγματα Λακωνικά).

-ΔΙΟΔΩΡΟΣ ΣΙΚΕΛΙΩΤΗΣ,ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ,ΒΙΒΛΟΣ "ΙΑ"

-ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ ΤΟΜΟΣ Β' ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ

-ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ ΤΟΜΟΣ 3 Κ.ΠΑΠΑΡΡΗΓΟΠΟΥΛΟΥ

-ΠΕΡΣΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ του ΔΗΜ.ΓΑΡΟΥΦΑΛΗ

-ΜΗΔΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ του ΠΑΝΤΕΛΗ ΚΑΡΥΚΑ

-ΘΕΡΜΟΠΥΛΑΙ του ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΖΑΜΑΝΟΥ

-ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΑ ΑΝΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΕΠΙΤΥΜΒΙΑ ΕΠΙΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΝ      
  ΠΟΛΕΜΟΙΣ ΠΕΣΟΝΤΩΝ. ΔΝΣΗ ΕΚΔΟΣΕΩΝ ΓΕΣ 1979

http://el.wikipedia.org/
http://ketivasilakou.blogspot.gr/2012/06/blog-post.html
http://apollonios.pblogs.gr/2011/07/
http://ellinonpaligenesia.blogspot.gr/2012/11/blog-post.html