ΟΙ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΤΩΝ ΠΕΡΣΙΚΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Κλείνοντας το Κεφάλαιο "Περσικοί πόλεμοι" ας δούμε εν συντομία τα βιογραφικά των πρωταγωνιστών,Ελλήνων και Περσών.
ΔΑΡΕΙΟΣ Α'( 549 π.Χ.- 485 π.Χ.)
Ο Δαρείος ήταν γιος του Πέρση σατράπη της Παρθίας Υστάσπη (Vistaspa), του γένους των Αχαιμενιδών, ενώ βασίλεψε από το 521 π.Χ. για 36 συνεχή χρόνια, έως το 485 π.Χ.. Το όνομά του στα περσικά ήταν Darayawus και σημαίνει: «αυτός που παρέχει το καλό». Όταν ήταν στρατηγός κατέπνιξε μια εξέγερση στη δυτική Περσία που είχε ξεσπάσει εναντίον του θρησκευτικού ηγέτη Γαυμάτα. Το 522 π.Χ. δολοφόνησε τον Σμέρδις, τον αδερφό του Καμβύση που είχε σφετεριστεί το περσικό θρόνο, μαζί με άλλους συνωμότες και ανέβηκε στον περσικό θρόνο.
Ο Δαρείος εγκαινίασε μια πολύ μεταρρυθμιστική, για την εποχή και τον τόπο του,πολιτική.Διακατεχόταν από το πολεμικό δόγμα της αστραπιαίας επίθεσης. Ήθελε το στράτευμα να κινείται ταχύτατα, να πειθαρχεί στις εντολές του στρατηγού, να δρα κάτω από αυστηρό έλεγχο και να μην δείχνει έλεος.
Όταν ανέβηκε στον περσικό θρόνο κατέπνιξε πολλές επαναστάσεις στις περιοχές της Αιγύπτου, στο Ελάμ, στη Μηδία, στην Παρθία, στη Βαβυλώνα και στη Μοργιανή. Το 519 π.Χ. εισέβαλε με ισχυρό στρατό στη χώρα των Ορθοκορυβάντιων Σκυθών από τα ανατολικά της Κασπίας, με αποτέλεσμα να τους νικήσει και να σκοτώσει τον αρχηγό τους.
Στα ανατολικά προς την κοιλάδα του Ινδού ποταμού, εισέβαλε το 513 π.Χ., υποτάσσοντας τις εκεί περιοχές αποφέροντας πιο πολλά έσοδα στο ταμείο του περσικού κράτους. Τα βουνά των Ιμαλαΐων και το περίεργο, ασυνήθιστο για τους Πέρσες κλίμα της Ινδίας εμπόδισε τον Δαρείο να επεκταθεί προς τα ανατολικά. Αντίθετα η Δύση του προσέφερε μεγαλύτερο δέλεαρ.
Εφόσον ήταν κυρίαρχος στη μια πλευρά του Αιγαίου έπρεπε να αποκτήσει επιρροή και στην απέναντι. Έτσι προσπάθησε να δημιουργήσει ένα προγεφύρωμα στη Θράκη και στη Μακεδονία αλλά και να προφυλάξει τα νώτα του από τα βόρεια της Βαλκανικής Χερσονήσου, όπου έκαναν επιδρομές οι Σκύθες. Έτσι το καλοκαίρι του 512 π.Χ. ο στρατός του Δαρείου πέρασε πάνω από μια πλωτή γέφυρα, που κατασκεύασε ο Σάμιος Μανδροκλής, τον Βόσπορο με 700.000 στρατιώτες, βοηθητικούς και μάχιμους, ενώ στις εκβολές του Δούναβη τον περίμεναν να τον συνδράμουν και 600 πλοία, κυρίως των υποτελών του Φοινίκων.
Ηγέτες του ελληνικού τμήματος στρατού που ακολουθούσε αναγκασθηκά τον Δαρείο ήταν όλοι οι τύραννοι των πόλεων της Ιωνίας, δηλαδή οι ο Ιστιαίος της Μιλήτου, ο Μιλτιάδης (ο Αθηναίος) της Καλλίπολης, ο Αρισταγόρας της Κυζίκου, ο Ίπποκλος της Λαμψάκου, ο Αιάκης της Σάμου, ο Λαοδάμας της Φώκαιας και ο Ηρόφαντος του Παρίου.
Η Θράκη με τους λαούς των Κικόνων, των Αστών, των Παιόνων, των Καινών, των Θυνών και των Νιψαίων υποτάχθηκε στο Δαρείο, ο οποίος συνέχισε μέχρι τον Δούναβη και έχτισε μια δεύτερη γέφυρα για να περάσει ο στρατός του. Εκεί κατάφερε να νικήσει αρκετούς θρακοσκυθικούς πολιτισμούς (Αγαθύρσους, Κροβύσσους και Κιμμέριους) αλλά παρότι δεν κατάφερε να τους υποτάξει, κατάφερε να τους εμποδίσει να επιτεθούν όσο θα κατακτούσε την ηπειρωτική Ελλάδα.
Στην επιστροφή του στον Ελλήσποντο υπέταξε τις επαναστατημένες πόλεις του Βυζαντίου, της Περίνθου και της Καλχηδόνας και πέρασε στην Ασία αφήνοντας 80.000 στρατιώτες υπό τις εντολές των στρατηγών Μεγάβαζου και Οτάνη. Οι δυο τους κατέλαβαν την Ίμβρο, τη Λήμνο και το βασίλειο της Μακεδονίας. Οι περιοχές της Θράκης (από το Βόσπορο μέχρι το Δούναβη) άνηκαν διοικητικά στη σατραπεία των Σάρδεων.
Το 499 π.Χ. ξέσπασε η Ιωνική Επανάσταση την οποία ο Δαρείος κατέπνιξε με συνεχόμενες αποστολές στρατηγών και ύστερα από πολλές μάχες και πολιορκίες το 493 π.Χ.. Ο Δαρείος Α' ήταν αυτός που ξεκίνησε την εκστρατεία των Περσών εναντίον των αρχαίων Ελλήνων για να τιμωρήσει τους Αθηναίους και τους Ερετριείς, που βοήθησαν τους Ίωνες να ξεσηκωθούν.
Η πρώτη εκστρατεία του γαμπρού του, του στρατηγού Μαρδόνιου απέτυχε καθώς καταστράφηκε ο στόλος στο ακρωτήρι Άθως και ο στρατός ηττήθηκε από τους Βρύγες, θρακικό βαρβαρικό φύλο. Η δεύτερη εκστρατεία του, με επικεφαλής των Δάτη και τον Αρταφέρνη,απέτυχε μετά την ήττα στη μάχη του Μαραθώνα, το 490 π.Χ., εναντίον της Αθήνας .
Το 486 π.Χ. ξέσπασε επανάσταση στην Αίγυπτο και το 484 π.Χ. στη Βαβυλώνα ως συνεπακόλουθο της ήττας των Περσών στο Μαραθώνα. Ο Δαρείος πέθανε προτού τελειώσει τις προετοιμασίες για την τρίτη εκστρατεία εναντίον της Ελλάδος,έπειτα από ασθένεια που κράτησε ένα μήνα, 64 χρονών, το 485 π.Χ.Ο τάφος του είναι λαξευμένος σε ένα βράχο στην Περσέπολη και σώζεται μέχρι σήμερα.
ΞΕΡΞΗΣ (521 π.Χ.-465 π.Χ.)
Ο Ξέρξης ήταν γιος του βασιλιά Δαρείου του A' του Υστάσπη και της Άτοσσας, κόρης του Κύρου του πρεσβυτέρου. Διαδέχτηκε στο θρόνο τον πατέρα του στα 485 π.Χ. και έγινε Βασιλιάς των Περσών και Μήδων και Φαραώ της Αιγύπτου στα 35 του ενώ προηγουμένως, όσο βασίλευε ο πατέρας του, ήταν σατράπης της Βαβυλώνας.
Ένα χρόνο μετά την ανάρρησή του στο θρόνο, ο Ξέρξης κατέλαβε την Αίγυπτο που είχε
επαναστατήσει και λεηλάτησε τα ιερά που βρισκόντουσαν στο Δέλτα του Νείλου. Ακολούθως υπέταξε την Βαβυλώνα, που είχε επίσης επαναστατήσει, ενώ δεν σεβάστηκε το ιερό του προστάτη θεού της πόλης, του Μαρδούκ. Έκλεψε το χρυσό άγαλμα του θεού των Βαβυλωνίων και σκότωσε τους ιερείς του ναού του.
Ο πατέρας του Ξέρξη του άφησε πριν πεθάνει μια διαταγή: να τιμωρήσει τους Αθηναίους και τους υπόλοιπους Έλληνες για τη ντροπή που προξένησαν στην μεγάλη τους αυτοκρατορία στον Μαραθώνα.Η εκστρατεία κατά της Ελλάδος προετοιμαζόταν για τέσσερα ολόκληρα χρόνια και τέθηκε επικεφαλής της.
Ο Ξέρξης μετά την ήττα στη Σαλαμίνα, αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Βαβυλώνα για να καταπνίξει νέα επανάσταση που υποκινούσαν οι ιερείς του Μαρδούκ. Ύστερα από την καταστολή της επανάστασης σκότωσε τους αυλικούς του που, όσο έλειπε, έκλεψαν το βασιλικό θησαυρό του.
Τα νέα για τις ήττες στις Πλαταιές και στη Μυκάλη τον συντάραξαν ψυχολογικά, με αποτέλεσμα να κλειστεί στον εαυτό του και να περνάει ώρες μελετώντας πολεοδομικά σχέδια καθώς είχε στο μυαλό του την ανοικοδόμηση της Περσέπολης και την δημιουργία νός θαυμαστού πολεοδομικού συγκροτήματος εκεί. Όμως καθώς ήταν κλειστός στον εαυτό του και εύκολος στόχος των ραδιούργων εμφανίστηκαν πολλοί επίδοξοι διαδόχοι του.
Αυτός αγανακτισμένος και στα όρια της παράνοιας δολοφόνησε όλους τους επίδοξους διαδόχους, ανάμεσα στους οποίους ήταν και αρκετοί στενοί συγγενείς του. Τελικά έπεσε ο ίδιος θύμα μιας αυλικής συνωμοσίας το 465 π.Χ.. Μετά από εικοσάχρονη βασιλεία, δολοφονήθηκε από τον Αρτάβανο που φιλοδοξούσε να ανέβει στο θρόνο της Περσίας. Ο Αρτάβανος βασίλεψε για ένα χρόνο μέχρι που ο γιος του Ξέρξη, ο Αρταξέρξης ο Μακρόχειρ, τον παραμέρισε για να ανεβεί ο ίδιος στο θρόνο το 464 π.Χ.
ΜΑΡΔΟΝΙΟΣ (?-479 π.Χ.)
Ο Μαρδόνιος ήταν ένας από τους επικεφαλής Πέρσες στρατηγούς, κατά τη διάρκεια των Περσικών Πολέμων.Ήταν γιος του Πέρση ευγενή Γοβρύα, που βοήθησε τον Αχαιμενίδη πρίγκιπα Δαρείο όταν διεκδίκησε τον περσικό θρόνο. Όταν έγινε ο Δαρείος βασιλιάς, η φιλία τους επισφραγίστηκε με τους γάμους του Δαρείου με την κόρη του Γοβρύα, και του Γοβρύα με την αδελφή του Δαρείου. Ο Μαρδόνιος ήταν ανιψιός του Δαρείου Α' αλλά και γαμπρός του, καθώς παντρεύτηκε την κόρη του.
Ο Δαρείος ονόμασε τον Μαρδόνιο στρατηγό και μετά την Ιωνική Επανάσταση, τον έστειλε το 492
π.Χ. να τιμωρήσει τους Έλληνες που υποστήριξαν τους Ίωνες. Στην πορεία του προς την Αθήνα, χρησιμοποίησε το στρατό του για να καθαιρέσει τους Πέρσες Σατράπες που κυβερνούσαν τις Ιωνικές πόλεις και να τους αντικαταστήσει με δημοκρατικά πολιτεύματα. Ήταν μια διπλωματική κίνηση ώστε να μην προκληθεί ξανά εξέγερση κατά την εκστρατεία του στην Ελλάδα. Ο στόλος και ο στρατός του πέρασαν τον Ελλήσποντο, ακολούθησε η κατάληψη της Θάσου, νησιού με πλούσια μεταλλεύματα. Στη συνέχεια υποτάχθηκε η Μακεδονία.
Η εκστρατεία αυτή τερματίστηκε άδοξα, καθώς ο στόλος του καταστράφηκε σε καταιγίδα κοντά στο Άγιο Όρος. Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, οι Πέρσες έχασαν 300 πλοία και 20.000 άντρες. Περίπου την ίδια εποχή ο Μαρδόνιος ήταν επικεφαλής των Περσών σε πολεμικές επιχειρήσεις στη Θράκη. Εκεί τραυματίστηκε, αλλά ο στρατός του τελικά επικράτησε. Παρ' όλα αυτά ανακλήθηκε από τον Δαρείο.
Στην αμέσως επόμενη περσική εκστρατεία, με επικεφαλής τον Ξέρξη Α', ο Μαρδόνιος ήταν από τους επικεφαλής στρατηγούς. Ο Ηρόδοτος τον παρουσιάζει ως φιλοπόλεμο και σκληροπυρηνικό σύμβουλο του Πέρση βασιλιά, που ήθελε να γίνει Σατράπης (Πέρσης διοικητής) της Ελλάδας.
Ήταν παρών στη Μάχη των Θερμοπυλών και μετά την περσική ήττα στη Ναυμαχία της Σαλαμίνας, προσπάθησε να πείσει τον Ξέρξη να επιμείνει στο εγχείρημα κατάκτησης της Ελλάδας. Ο Ξέρξης τελικά γύρισε στην Περσία, άφησε όμως διοικητή των ελληνικών περιοχών που είχε κατακτήσει, τον Μαρδόνιο. Ο βασιλιάς Αλέξανδρος Α' της Μακεδονίας, αναγνώρισε την επικυριαρχία του Μαρδόνιου, αλλά προσέφερε πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με τα σχέδια του Πέρση, στους Αθηναίους.
Ο Μαρδόνιος εν συνεχεία μπήκε στην Αθήνα που είχε εγκαταλειφθεί από τους κατοίκους της πριν από τη Ναυμαχία της Σαλαμίνας. Τέλος, πρότεινε να επιστρέψουν οι κάτοικοί της και να τους βοηθήσει στην ανοικοδόμηση της πόλης, εφόσον δέχονταν ανακωχή. Οι Αθηναίοι, όμως, απέρριψαν την πρότασή του και ετοιμάστηκαν για μάχη μαζί με τους υπόλοιπους Έλληνες, με στόχο την οριστική εκδίωξη των Περσών από την Ελλάδα.
Ο Μαρδόνιος περίμενε τους Έλληνες στις Πλαταιές, παρότι εκδηλώθηκαν αντιδράσεις από άλλους Πέρσες στρατηγούς, όπως ο Αρτάβαζος, ο οποίος, όπως και ο Αρτάβανος, πίστευε ότι απλά και μόνο η αριθμητική υπεροχή των Περσών δεν θα ήταν αρκετή για να εξασφαλίσει την νίκη. Ο Μαρδόνιος σκοτώθηκε στη Μάχη των Πλαταιών και ο στρατός του ηττήθηκε.
ΜΙΛΤΙΑΔΗΣ (540 π.Χ. - 489 π.Χ.)
Αθηναίος πολιτικός και στρατηγός που οδήγησε τους Αθηναίους στον θρίαμβο του Μαραθώνα (490 π.Χ.).
Ο Μιλτιάδης ήταν αριστοκράτης από μία μεγάλη οικογένεια της Αθήνας, γιος του Κίμωνα του πρεσβύτερου ο οποίος μάλιστα ήταν και τρεις φορές ολυμπιονίκης στο άρμα. Το 518 διαδέχθηκε τον αδελφό του Στησαγόρα, όταν ο τελευταίος έφυγε για την Αθήνα, στη διακυβέρνηση της Θρακικής Χερσονήσου(σήμερα Καλίπολις) όπου ο θείος τους,Μιλτιάδης ο πρεσβύτερος είχε ιδρύσει ένα ημιανεξάρτητο κρατίδιο . Το 513 π.Χ ακολούθησε αναγκαστηκά,τον Δαρείο Α', βασιλιά των Περσών,
στην εκστρατεία του εναντίον των Σκυθών.
Πήρε μέρος στην Επανάσταση των Ιώνων το 499 π.Χ. και κατέλαβε τα νησιά Ίμβρο και Τένεδο και τα παρέδωσε ύστερα στην Αθήνα για να εγκαινιάσει φιλικές σχέσεις μαζί της. Μετά την ήττα της Ιωνικής επανάστασης,το 494 Π.Χ., τον επόμενο χρόνο με την εμφάνιση του Περσικού στόλου στην Χερσόνησο κατέφυγε στην Αθήνα.Στην Αθήνα παρά τις κατηγορίες που του απευθύνονταν κυρίως από τους Αλκμεωνίδες για τυραννία στη Χερσόνησο, πέτυχε να διοριστεί ως ένας από τους δέκα στρατηγούς για το διάστημα 490 π.χ. - 489 π.Χ.
Πολιτικός του αντίπαλος ήταν ο Θεμιστοκλής που επιθυμούσε να κάνει την Αθήνα ηγετική δύναμη στην Ελλάδα και να αναπτύξει ένα ναυτικό πρόγραμμα, δημιουργώντας ένα στόλο ανίκητο. Για αυτό και τον υποστήριζαν η ναυτική τάξη της Αθήνας, οι έμποροι και ορισμένοι λίγοι αριστοκράτες. Αντίθετα ο Μιλτιάδης πίστευε στην συνεργασία με τη Σπάρτη και στην ανάπτυξη ενός αγροτικού προγράμματος, που υποστηριζόταν από τους πλούσιους γαιοκτήμονες αριστοκράτες και τους μεσαίους αστούς.
Προσωπικός σύμμαχος του Μιλτιάδη, λόγω αριστοκρατικής καταγωγής αλλά και επειδή είχε διακρίνει το ηγετικό του ταλέντο, ήταν ο Αριστείδης ο Δίκαιος. Αμέσως μετά την εκλογή του το 490 π.Χ., ως στρατηγός των ελληνικών δυνάμεων νίκησε τους Πέρσες στη μάχη του Μαραθώνα αφού πέτυχε να πείσει τον Καλλίμαχο να δοθεί εκεί η μάχη.
Το 489 π.Χ. οργάνωσε εκστρατεία στην Νάξο που είχε κατακτηθεί από τους Πέρσες έχοντας μάλιστα πείσει τους Αθηναίους να του χορηγήσουν 70 πλοία προκειμένου να εδραιώσει τη νίκη τους. Η εκστρατεία στη Νάξο πέτυχε και έβαλε ως επόμενο στόχο τη Πάρο την οποία όμως απέτυχε να καταλάβει ύστερα από 26 μέρες πολιορκίας. Ο Μιλτιάδης μάλιστα τραυματίστηκε από βέλος στο μηρό στη διάρκεια της πολιορκίας και μετά την επιστροφή του στην Αθήνα κατηγορήθηκε για προδοσία από τον Ξάνθιππο, με την κατηγορία ότι εξεστράτευσε για προσωπικούς λόγους εναντίον της Πάρου. Γύρω από τον Ξάνθιππο, συνασπίστηκαν όλοι οι πολιτικοί αντίπαλοι του Μιλτιάδη, δηλαδή ο Θεμιστοκλής και οι Αλκμεωνίδες.
Στη δίκη του μεταφέρθηκε σε φορείο καθώς το πόδι του είχε μολυνθεί και είχε πρηστεί και δεν μπορούσε να μετακινηθεί, ενώ τον υπερασπίστηκε μόνο ο αδερφός του ο Στησαγόρας. Καταδικάστηκε αρχικά σε θάνατο αλλά αργότερα η ποινή μετατράπηκε σε πρόστιμο 50 ταλάντων, ποσό τόσο μεγάλο που ούτε ο πλούσιος Μιλτιάδης δεν μπόρεσε να πληρώσει. Επειδή δεν μπορούσε να πληρώσει το ποσό αυτό, ο Μιλτιάδης κλείστηκε στη φυλακή, όπου πέθανε λίγο αργότερα από τη γάγγραινα, λόγω της πληγής στο πόδι του. Το πρόστιμο πλήρωσε αργότερα ο γιος του Κίμων.
ΛΕΩΝΙΔΑΣ (540 π.Χ. – 480 π.Χ.)
Στο θρόνο ανέβηκε το 488 π.Χ. μετά τον ετεροθαλή αδελφό του, τον οποίο ο πατέρας του είχε αποκτήσει από τη δεύτερη σύζυγό του, τον Κλεομένη. Ο Λεωνίδας, καθότι τριτότοκος γιος, δεν περίμενε ότι θα γινόταν βασιλιάς. Όμως ο Κλεομένης εξορίστηκε και τελικά πέθανε σε μια φυλακή της Σπάρτης και ο έτερος μεγαλύτερος αδελφός του, ο Δωριέας είχε πεθάνει στη Σικελία οδηγώντας μια ομάδα μισθοφόρων.το 490 π.Χ.
Παντρεύτηκε τη Γοργώ, η οποία ήταν κόρη του αδελφού του, Κλεομένη. Εκείνη την εποχή, ήταν φυσιολογικό οι βασιλείς να παντρεύονται κοντινά συγγενικά τους πρόσωπα για να διατηρήσουν το βασιλικό αίμα. Ο Λεωνίδας με τη Γοργώ απέκτησαν ένα γιο, τον Πλείσταρχο, γεγονός που τον καθιστούσε ισότιμο με τους τριακόσιους, οι οποίοι επιλέχθηκαν να τον συνοδέψουν στις Θερμοπύλες επειδή είχαν όλοι τους γιο. Ο Λεωνίδας με αυτό τον τρόπο επέλεξε πως όποιοι μαχητές θα πήγαιναν να πολεμήσουν έπρεπε να είχαν τουλάχιστον ένα γιο, ώστε να διατηρηθεί η γενιά τους.
Από τους δυο βασιλιάδες της Σπάρτης θέλησε να πάει ο Λεωνίδας, υπακούοντας και σε ένα χρησμό του μαντείου των Δελφών που έλεγε: "Ή πόλη της Σπάρτης θα σβηστεί από το χάρτη ή θα θρηνήσει τον βασιλιά της".Ο συμβασιλέας του Λεωνίδα ήταν ο Λεωτυχίδης ο Β'.
ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ (527 π.Χ. - 459 π.Χ.)
Ο Θεμιστοκλής του Νεοκλέους ο Φρεάριος ήταν Έλληνας πολιτικός και στρατηγός. Υπήρξε αρχηγός της δημοκρατικής παράταξης στην κλασική Αθήνα και εκλέχθηκε άρχων το 493 π.Χ. Έθεσε ως κύριο στόχο την ανάδειξη της Αθήνας ως κυρίαρχη ναυτική δύναμη. Υπό την καθοδήγησή του, οι Αθηναίοι άρχισαν την κατασκευή ενός νέου λιμανιού στον Πειραιά, που θα αντικαταστούσε αυτό του Φαλήρου.
Με τη δύναμη της βάσης του να έχει εδραιωθεί μεταξύ των φτωχών, ο Θεμιστοκλής κάλυψε το κενό
που άφησε ο θάνατος του Μιλτιάδη το 489 π.Χ., κι εκείνη τη δεκαετία έγινε ο πολιτικός με τη μεγαλύτερη επιρροή στην Αθήνα.Ωστόσο, η υποστήριξη της αριστοκρατίας άρχισε να συγκεντρώνεται γύρω από τον άνθρωπο που θα γινόταν ο σημαντικότερος πολιτικός αντίπαλος του Θεμιστοκλή: τον Αριστείδη, τον επονομαζόμενο Δίκαιο.
Το 483 π.Χ. ανακαλύφθηκε στη Μαρώνεια του Λαυρίου μία νέα φλέβα αργύρου, αξίας 100 ταλάντων. Σε τέτοιες περιπτώσεις ένα μέρος των χρημάτων, συνήθως το 1/10, αφιερωνόταν στους θεούς και το υπόλοιπο διανέμονταν στους πολίτες. Υπέρμαχος αυτής της παραδοσιακής επιλογής ήταν ο Αριστείδης. Ο Θεμιστοκλής κατόρθωσε να πείσει τους συμπολίτες του να μην ενεργήσουν με ιδιοτέλεια, αλλά να δουν μακρόπνοα και να διαθέσουν τα έσοδα στη ναυπήγηση 200 τριηρών, ταχύτατων κωπήλατων πολεμικών πλοίων, ένας πρωτοφανής αριθμός για τα δεδομένα της εποχής, και να εξοστρακίσουν τον Αριστείδη.
Σύμφωνα με μία εκδοχή, ο στόλος προοριζόταν αρχικά να πολεμήσει τους Αιγινήτες, που αποτελούσαν εμπόδια στα φιλόδοξα εμπορικά σχέδια των Αθηναίων, ενώ άλλοι θεωρούν ότι ο Θεμιστοκλής είχε από νωρίς προβλέψει ότι ο αγώνας των Ελλήνων εναντίον των Περσών θα κρινόταν στη θάλασσα. Έγινε, ωστόσο, αμέσως κατανοητό ότι η απόφαση του Θεμιστοκλή να αναπτύξει τον αθηναϊκό στόλο είχε αντίκτυπο στα εσωτερικά της πόλης, καθώς ενίσχυε αισθητά την πολιτική κυριαρχία των κατώτερων κοινωνικών τάξεων της Αθήνας, των θητών, που επάνδρωσαν τα πλοία ως κωπηλάτες.
Έλαβε μέρος σαν διοικητής του αθηναϊκού στόλου στις ναυμαχίες κατά των Περσών στο Αρτεμίσιο και στην Σαλαμίνα,αλλά στην πραγματικότητα αυτός ήταν ο διοικητής του Ελληνικού στόλου,καθόσον ο σπαρτιάτης Ευρυβιάδης δεν έχαιρε ιδιαιτέρας εκτιμήσεως.
Ο θρίαμβος των Ελλήνων στο Αρτεμίσιο ,αλλά κυρίως στην ναυμαχία της Σαλαμίνας ,είναι έργο του Θεμιστοκλή.Οι Αθηναίοι, μετά τη ναυμαχία της Σαλαμίνας, αποφάσισαν ότι θα ένιωθαν πιο ασφαλείς εάν τείχιζαν την πόλη τους. Όταν έγινε γνωστό το σχέδιό τους, η αντίδραση των Σπαρτιατών ήταν άμεση: έστειλαν πρεσβεία στην Αθήνα και ζήτησαν να μην ξεκινήσει η οικοδόμηση καθώς και τη συνεργασία των Αθηναίων να γκρεμίσουν από κοινού τα τείχη άλλων πόλεων έξω από την Πελοπόννησο, ώστε, εξηγούσαν, αν ξαναέρχονταν οι εχθροί, να μην έβρισκαν οχυρωμένες πόλεις που να χρησιμοποιήσουν ως ορμητήρια.
Ο Θεμιστοκλής επωμίσθηκε, για μια ακόμη φορά, το βάρος για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Με δόλο παρέκαμψε τις σπαρτιατικές αντιδράσεις, μεταβάς στη Σπάρτη και παρέτεινε τις διαπραγματεύσεις ώσπου οι Αθηναίοι με εντατική εργασία ολοκλήρωσαν τα Μακρά Τείχη, όπως είναι γνωστά, και οι Σπαρτιάτες βρέθηκαν μπροστά σε ένα τετελεσμένο.
Στους όρους που επέβαλαν αργότερα οι Σπαρτιάτες, μετά τη νίκη τους στον Πελοποννησιακό πόλεμο, ήταν η κατεδάφιση των τειχών. Τμήματα των τειχών σώζονται μέχρι σήμερα και αποκαλύπτουν τη βιαστική οικοδόμηση. Τον επόμενο χρόνο, το 477 π.Χ., πάλι με τη συμβουλή του Θεμιστοκλή, άρχισε η οχύρωση και η ανάδειξη του Πειραιά, που αντικατέστησε το λιμάνι του Φαλήρου, αυτή τη φορά με προσοχή και χωρίς βιασύνη.
Στην Αθήνα σύντομα επικράτησε η φιλοσπαρτιατική αριστοκρατική μερίδα και ο Θεμιστοκλής παραμερίστηκε. Παρά τη σύνεσή του ο Θεμιστοκλής έχασε την εμπιστοσύνη των Αθηναίων, που τον κατηγόρησαν ότι έκανε σφάλματα και παρεκτροπές. Το 471 π.Χ. ο Θεμιστοκλής εξοστρακίστηκε επειδή κάποιοι τον φθονούσαν και άλλοι επειδή φοβόντουσαν ότι με την υπεροχή του θα κινδύνευε η δημοκρατία εξαιτίας του.
Ενόσω ο Θεμιστοκλής ζούσε εξόριστος στο Άργος, οι Σπαρτιάτες, είτε από φθόνο γιατί είχε δοξαστεί στη Σαλαμίνα, είτε από εκδίκηση γιατί τους ξεγέλασε και έχτισε παρά τη θέλησή τους τείχη στην Αθήνα, είτε για να μετριάσουν τη ντροπή που έφερε στη Σπάρτη η προδοσία του στρατηγού τους Παυσανία, για τον οποίο έλεγαν ότι είχε συμμαχήσει με τους Πέρσες, είτε από ειλικρίνεια για το καλό των Ελλήνων, κατηγόρησαν τον Θεμιστοκλή ότι ήταν συνεννοημένος με τον Παυσανία.
Ο Θεμιστοκλής όμως πίστευε ότι η δίκη ήταν στημένη και έφυγε κρυφά από το Άργος. Πήγε στην Κέρκυρα, από εκεί κατέφυγε στον Άδμητο, τον βασιλιά των Μολοσσών της Ηπείρου και από κει πέρασε τη Μακεδονία ώσπου κατέληξε στην Αυλή του βασιλιά της Περσίας Αρταξέρξη, ο οποίος ανέβηκε στο θρόνο το 465 π.Χ., μετά τη δολοφονία του πατέρα του Ξέρξη.
Λέγεται ότι ο Θουκυδίδης είχε πει αγανακτισμένος ότι οι Αθηναίοι συνηθίζουν να βαριούνται να τους ευεργετεί για πολύ καιρό ο ίδιος άνθρωπος. Πάντως, ο Αρταξέρξης χάρηκε πολύ όταν βρέθηκε στα χέρια του ο μεγάλος ήρωας της Σαλαμίνας και τον δέχθηκε με περισσή ευγένεια λέγοντας: "Μακάρι οι Έλληνες να διώχνουν πάντα έτσι τους καλύτερους ανθρώπους τους".Ο βασιλιάς έκανε μεγάλες τιμές στον Θεμιστοκλή και του παραχώρησε τα εισοδήματα τριών πόλεων της Μικράς Ασίας, της Λαμψάκου, της Μυούντας και της Μαγνησίας, όπου ο Θεμιστοκλής τελικά εγκαταστάθηκε.
Η παράδοση αναφέρει ότι όταν επαναστάτησε η Αίγυπτος, ο Αρταξέρξης ζήτησε από τον Θεμιστοκλή τη συνδρομή του στην καταστολή της επανάστασης, αλλά ο Θεμιστοκλής αρνήθηκε να στραφεί ενάντια στα ελληνικά συμφέροντα και από την άλλη δεν ήθελε να δείξει αχαριστία στο βασιλιά της Περσίας. Έτσι προτίμησε να πιει αίμα ταύρου ή κάποιο άλλο δηλητήριο και να θέσει τέρμα στη ζωή του(Πλουταρχος.Θεμ.31) (σύμφωνα όμως με τον Θουκυδίδη, ο Θεμιστοκλής πέθανε ύστερα από ασθένεια).
Όταν ο Αρταξέρξης έμαθε το θάνατό του, θαύμασε τη φιλοπατρία του. Προς τιμήν του Θεμιστοκλή, στήθηκε λαμπρό μνήμα έξω από τα τείχη της Μαγνησίας και ανδριάντας του στην αγορά.Η σορός του μεταφέρθηκε κρυφά στον Πειραιά, όπου οι Αθηναίοι έκαναν έναν τάφο από ευγνωμοσύνη για τις μεγάλες υπηρεσίες που είχε προσφέρει στην Ελλάδα και ιδιαίτερα στην Αθήνα.
Ο Θεμιστοκλής αναμφίβολα υπήρξε ένας διορατικός πολιτικός και ένας μεγαλοφυής ηγέτης που ενδυνάμωσε το δημοκρατικό πολίτευμα της Αθήνας, κατέστησε την Αθήνα πρώτη ναυτική δύναμη στη Μεσόγειο και απάλλαξε την Ελλάδα από την περσική απειλή, παρότι συναντούσε συνεχώς αντιδράσεις στην εφαρμογή των σχεδίων του. Κατά τον Πλούταρχο, ο Θεμιστοκλής υπήρξε ο κύριος συντελεστής της σωτηρίας της Ελλάδας. Ο προσωπικός του θρίαμβος, η ναυμαχία της Σαλαμίνας, αποτελεί καμπή στους περσικούς πολέμους και μία από τις σπουδαιότερες ναυτικές συγκρούσεις στην ιστορία.
ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ (550 π.Χ.-467 π.Χ.)
Ο Αριστείδης,επονομαζόμενος και "δίκαιος", υπήρξε Αθηναίος στρατηγός και πολιτικός. Ήταν από τα σημαντικότερα δημόσια πρόσωπα της εποχής του και ο σημαντικότερος πολιτικός αντίπαλος του Θεμιστοκλή.
Πολέμησε στη Μάχη του Μαραθώνα (490 π.Χ.) ως στρατηγός της φυλής του και τον επόμενο χρόνο εκλέχτηκε "άρχων" της Αθήνας. Η εκλογή αυτή, πιθανότατα, ήταν αποτέλεσμα της φήμης που είχε αποκτήσει κατά την θητεία του ως ταμίας του ναού της Αθηνάς, όπου διακρίθηκε για την τιμιότητα και
την δικαιοσύνη που επέδειξε.Εξαιτίας της φήμης του, ο στρατηγός Μιλτιάδης τον επέλεξε ανάμεσα στους δέκα στρατηγούς των αττικών φυλών για τη φύλαξη των λαφύρων και των αιχμαλώτων μετά την μάχη του Μαραθώνα.
Ως "άρχων" της Αθήνας ήρθε σε αντιπαράθεση με τον Θεμιστοκλή, που υποστήριζε τη δημιουργία ισχυρού στόλου. Αυτή η στάση του οδήγησε τελικά στον εξοστρακισμό του, όταν το 484/483 π.Χ. επικράτησε η παράταξη του Θεμιστοκλή.Ο Αριστείδης εμφανίστηκε ως υπέρμαχος της συντηρητικής αγροτικής πολιτικής, από φόβο ίσως ότι η δημιουργία ισχυρού στόλου και ιδιαίτερα η δυσβάσταχτη επιβάρυνση των οικονομικών της πόλης θα οδηγούσε σε αρνητικές οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες.
Ο Αριστείδης επέλεξε ως τόπο εξορίας την Αίγινα. Όταν όμως πλησίαζε και πάλι ο περσικός κίνδυνος (φθινόπωρο 480 π.Χ.) στις παραμονές της Ναυμαχίας της Σαλαμίνας, επέδειξε πολιτική ωριμότητα, ξεπέρασε την προηγούμενη αντιπαράθεσή του με τον Θεμιστοκλή, που στο μεταξύ είχε ανακαλέσει όλους τους εξόριστους και τάχθηκε κάτω από τις διαταγές του. Την παραμονή της ναυμαχίας, κατόρθωσε να διαπεράσει τον κλοιό των περσικών πλοίων ανοικτά της Σαλαμίνας τη νύχτα και να ειδοποιήσει τον Θεμιστοκλή ότι ο ελληνικός στόλος ήταν περικυκλωμένος.
Προς το τέλος της σύγκρουσης, ο ίδιος με τμήμα Αθηναίων οπλιτών, αποβιβάστηκαν στην νησίδα Ψυττάλλεια, στο ανατολικό τμήμα του κόλπου της Σαλαμίνας και εξόντωσε την επίλεκτη φρουρά που είχε αφήσει ο Πέρσης βασιλιάς Ξέρξης, κατά την αποχώρησή του προς το Φάληρο. Με το πέρας της ναυμαχίας, η δημοτικότητα του Αριστείδη αυξήθηκε αλματωδώς.
Ο ίδιος ανέλαβε να δώσει την απάντηση των Αθηναίων προς τον απεσταλμένο του Πέρση στρατηγού Μαρδόνιου, βασιλιά της Μακεδονίας Αλέξανδρο Α', ο οποίος με δελεαστικούς όρους πρότεινε την προσχώρηση της Αθήνας στο πλευρό των Περσών. Το 479 π.Χ. εκλέχτηκε και πάλι στρατηγός και οδήγησε τους Αθηναίους στην μεγάλη νίκη κατά την Μάχη των Πλαταιών.
Στη συνέχεια ως αρχηγός του αθηναϊκού στόλου έπλευσε στην Κύπρο και την Μικρά Ασία, όπου με πολιτική επιδεξιότητα κατάφερε να προσελκύσει τους δυσαρεστημένους Ίωνες στην Α' Αθηναϊκή Συμμαχία, οι οποίοι τελικά παράβλεψαν την τυραννική συμπεριφορά του Σπαρτιάτη αρχιστράτηγου Παυσανία.Ο Αριστείδης ανέλαβε και τον ρόλο του καθορισμού του χρηματικού ποσού που κάθε μέλος της Συμμαχίας έπρεπε να συνεισφέρει για την άμυνα εναντίον των Περσών (477 π.Χ.), επιβεβαιώνοντας ακόμη μια φορά τον χαρακτηρισμό του δίκαιου αξιωματούχου.
Τα επόμενα χρόνια είναι πιθανό να υποστήριξε τον γιο του Μιλτιάδη, Κίμωνα, αντίπαλο της πολιτικής του Θεμιστοκλή. Μετά, όμως, τον εξοστρακισμό του Κίμωνα, ο Αριστείδης κατηγορήθηκε άδικα, όπως αναφέρει ο Πλούταρχος, για δωροδοκία από πολιτικούς του αντιπάλους.
Στο εξής (μετά το 477 π.Χ.) δεν διασώζεται καμία συγκεκριμένη πληροφορία για το πρόσωπό του από κάποια πηγή. Πιθανόν γιατί ήταν απασχολημένος αποκλειστικά με την οικονομική οργάνωση της Α' Αθηναϊκής Συμμαχίας. Ακόμη και η ακριβής χρονολόγηση και ο τόπος του θανάτου του δεν είναι βέβαιη. Μία εκδοχή υποστηρίζει ότι πέθανε σε ταξίδι προς τον Εύξεινο Πόντο, όπου πήγαινε για υποθέσεις της Συμμαχίας.Η σορός του μεταφέρθηκε στην Αθήνα και τάφηκε δημοσία δαπάνη στο Φάληρο. Ο γιος του Λυσίμαχος αποζημιώθηκε και οι κόρες του προίκιστηκαν από την πόλη.
ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ (515 ή 510 π.Χ. – 470 π.Χ.)
Ο Παυσανίας ήταν σπαρτιάτης στρατηγός, ανιψιός του βασιλιά Λεωνίδα του Α΄ και γιος του Κλεόμβροτου. Γιος του ήταν ο μετέπειτα βασιλιάς της Σπάρτης, Πλειστοάναξ.
Όταν πέθανε ο βασιλιάς Λεωνίδας στη μάχη των Θερμοπυλών, άφησε τον ανήλικο γιο του Πλείσταρχο στην εξουσία. Έτσι χρέη αντιβασιλέα και επιτρόπου του θρόνου μέχρι να ενηλικιωθεί ο μικρός Πλείσταρχος, ανέλαβε ο ξάδελφός του Παυσανίας.
Μετά τη ναυμαχία της Σαλαμίνας, η συμμαχία των Πελοποννησίων, όρισε τον Παυσανία ως αρχηγό της. Ο ίδιος οδήγησε τον στρατό πέρα από τον Ισθμό της Κορίνθου, στις Πλαταιές το 479 π.Χ., για να δώσει την τελική μάχη με τους Πέρσες. Μαζί του ενώθηκαν και οι δυνάμεις των Ελλήνων από την Στερεά Ελλάδα, εξαιρουμένων των Θηβαίων οι οποίοι είχαν μηδίσει (συμπαραταχθεί με τους Πέρσες). Στις Πλαταιές απέδειξε πόσο μεγάλη ήταν η υπομονή του και πόσο συνετή η στρατηγική του. Νίκησε τους Πέρσες και τους ανάγκασε να τραπούν σε φυγή.
Μετά τη νίκη του στις Πλαταιές, οι Έφοροι της Σπάρτης του ανέθεσαν να ξεκινήσει με 5 τριήρεις από την Ερμιόνη και να οδηγήσει σε επανάσταση, εναντίον των Περσών, τις ελληνικές πόλεις στη Κύπρο και ύστερα στον Ελλήσποντο. Στον Ελλήσποντο κατέλαβε την πόλη Βυζάντιο και ελευθέρωσε ευγενείς Πέρσες, τους οποίους απέδωσε πίσω στον Ξέρξη, τον αυτοκράτορα της Περσίας.
Στη συνέχεια ο Σπαρτιάτης στρατηγός άρχισε να αλληλογραφεί με τον Πέρση μονάρχη και να του υπόσχεται πως θα τον βοηθήσει να υποτάξει τους Έλληνες. Ο Παυσανίας άρχισε να υιοθετεί τον ανατολίτικο τρόπο ζωής και αυτό κίνησε τις υποψίες των Εφόρων, τις οποίες επιβεβαίωσαν οι μαρτυρίες ειλώτων ότι ο στρατηγός αλληλογραφεί με τον Ξέρξη.
Οι Έφοροι ανακάλεσαν τον Παυσανία από το Βυζάντιο, πίσω στη Σπάρτη. Εκεί δικάστηκε αλλά αθωώθηκε καθώς δεν υπήρχαν ισχυρές αποδείξεις εναντίον του. Οι συμπατριώτες του όμως δεν μπορούσαν να πεισθούν για την αθωότητά του και αποφάσισαν να τον εκτελέσουν. Ο στρατηγός βρήκε καταφύγιο στον ναό της Αθηνάς ως ικέτης. Σύμφωνα με τα ήθη των αρχαίων Ελλήνων, απαγορευόταν ο φόνος ικέτη. Έτσι οι Έφοροι έδωσαν διαταγή να χτιστεί η είσοδος και τα παράθυρα του ναού, μέχρι να λιμοκτονήσει ο Παυσανίας.
Ως επακόλουθο ο ένδοξος στρατηγός πέθανε από ασιτία το 470 π.Χ.Πολλοί ερευνητές μέχρι σήμερα προσπαθούν να καταλάβουν τους λόγους μεταστροφής του Παυσανία, εάν όντως πρόδωσε τη Σπάρτη και μήδισε. Αρκετοί πιστεύουν ότι όλες οι κατηγορίες ενισχύθηκαν από τους πολιτικούς του αντιπάλους που δεν τους άρεσε η άνοδος του στην εξουσία και η δύναμη που απέκτησε.
ΛΕΩΤΥΧΙΔΗΣ Β΄ ( ?-469 π.Χ.)
Συμβασιλεύς της Σπάρτης μαζί με τον Κλεομένη αρχικά και στη συνέχεια με τον Λεωνίδα Α' που έπεσε ηρωϊκά στη μάχη των Θερμοπυλών.Αντικατέστησε το 491 π.Χ. τον βασιλιά Δημάρατο που κατηγορήθηκε και εξορίσθηκε.
Το 479 π.Χ.του ανετέθει στην Αίγινα η αρχηγία Ελληνικού στόλου και από εκεί έπλευσε στη Δήλο και στη συνέχεια στη Μυκάλη, όπου νίκησε τους Πέρσες στην ξηρά και τιμήθηκε ως μεγάλος ήρωας των Περσικών πολέμων.
Μετά από μερικά χρόνια εκστράτευσε εναντίον των Αλευάδων στη Θεσσαλία, που φάνηκαν φιλικοί προς τους Πέρσες, αλλά δεν κατόρθωσε να τους νικήσει. Τότε θεωρήθηκε ύποπτος δωροδοκίας και καταδικάστηκε σε θάνατο, αλλά διέφυγε στην Τεγέα, όπου και πέθανε.
ΞΑΝΘΙΠΠΟΣ (?-?)
Ο Ξάνθιππος ήταν Αθηναίος πολιτικός και στρατιωτικός της αρχαιότητας, γιος του Αρίφρονος και πατέρας του Περικλή, από τη σύζυγό του Αγαρίστη, ανηψιά του μεταρρυθμιστή Κλεισθένη.
Το 490 π.Χ. παρέπεμψε σε δίκη το στρατηγό Μιλτιάδη, όταν εκείνος επέστρεψε από την αποτυχημένη του εκστρατεία εναντίον της Πάρου. Το 484 π.Χ. ο Ξάνθιππος εξοστρακίστηκε από την Αθήνα. Ωστόσο, το 479 π.Χ.εκλέχθκε "άρχων" και διαδέχτηκε το Θεμιστοκλή στη διοίκηση του αθηναϊκού ναυτικού.
Ηγήθηκε των αθηναϊκών στρατευμάτων στην αποφασιστική Ναυμαχία της Μυκάλης και την πολιορκια της Σηστού στον Ελλήσποντο.Στην συνέχεια επέστρεψε στην Αθήνα.Δεν υπάρχουν άλλες πληροφορίες γι'αυτόν.
ΚΙΜΩΝ (506 π.Χ.- 450 π.Χ.)
Ένας από τους μεγαλύτερους Έλληνες στρατηγούς.
Ο Κίμων ήταν Αθηναίος πολιτικός και στρατηγός,γιος του θριαμβευτή του Μαραθώνα στρατηγού Μιλτιάδη.Τα πρώτα χρόνια της ζωής του Κίμωνα υπήρξαν πολύ δύσκολα, αφού ο πατέρας του πεθαίνοντας του άφησε χρέος τεράστιο,50 τάλλαντα,το πρόστιμο που του είχε επιβληθεί για την αποτυχημένη εκστρατεία στην Πάρο. Η αδελφή του Κίμωνα, Ελπινίκη, παντρεμένη με τον πάμπλουτο Αθηναίο Καλλία, τακτοποίησε την πληρωμή του προστίμου, παρά τις αντιρρήσεις του αδελφού της,
ώστε να μπορέσει αυτός να αναμιχθεί στην πολιτική.
Εξελέγει στρατηγός το 476 π.Χ.και διαδέχθηκε τον Αριστείδη στην ηγεσία των αριστοκρατικών.Μέχρι το 462 π.Χ.εκλεγόταν στρατηγός συνεχώς. Ήταν θαυμαστής της Σπάρτης και σε όλη του την πολιτική σταδιοδρομία αγωνίσθηκε για να καθιερώσει την ειρηνική συνύπαρξη της Σπάρτης με την Αθήνα.Ο Κίμων από το 476 π.Χ. τέθηκε επικεφαλής των συμμαχικών δυνάμεων και με αφετηρία το Βυζάντιο ξεκίνησε η πρώτη συμμαχική επιχείρηση: να εκκαθαριστούν τα θρακικά παράλια από τις Περσικές φρουρές. Πρώτα πολιορκήθηκε η Ηιόνα επιτυχώς και στη συνέχεια ο Δορίσκος, ο οποίος άντεξε (για εκείνη τη χρονιά τουλάχιστον). Με αυτή την εκστρατεία οι Αθηναίοι έκαναν το πρώτο βήμα στη Θράκη, η οποία ήταν πλούσια σε ξυλεία, ενώ υπήρχαν επίσης μεταλλεία χρυσού και αργύρου.
Το 475, η Σκύρος, σημαντικότατο σημείο ελέγχου διακίνησης πλοίων στο Αιγαίο, παραδόθηκε στη συμμαχία, επειδή οι Δόλοπες, οι οποίοι την είχαν καταλάβει κι επιδίδονταν στην πειρατεία, καταδικάστηκαν από τη Δελφική Αμφικτιονία σε αποζημίωση που δεν μπορούσαν να καταβάλουν. Ο Κίμων, για να εξασφαλίσει την κατοχή της, έδιωξε τους Δόλοπες και εγκατέστησε Αθηναίους κληρούχους.
Ο Κίμων εκπλήρωσε το δελφικό χρησμό, σύμφωνα με τον οποίο τα οστά του Θησέα έπρεπε να μεταφερθούν από τους Αθηναίους από τη Σκύρο στην Αθήνα. Σύμφωνα με το μύθο, Ο Κίμωνας παρατήρησε έναν αετό να χτυπάει με το ράμφος και να σκάβει με τα νύχια του σε ένα συγκεκριμένο σημείο, όπου έσκαψαν και βρήκαν τα οστά του Θησέα δίπλα στα όπλα του. Ο Πλούταρχος αναφέρει ότι ο Κίμων λέγεται ότι αναγνώρισε τα οστά του Θησέα από το μεγάλο τους μέγεθος.Με μεγάλες τιμές μεταφέρθηκαν στην Αθήνα, όπου για τη στέγασή τους ιδρύθηκε το Θησείον λίγες εκατοντάδες μέτρα ανατολικά της Αγοράς.
Το 474 - 472 π.Χ. η Κάρυστος, η μόνη πόλη της Εύβοιας που δεν άνηκε στην Αθηναϊκή συμμαχία, πολιορκήθηκε. Οι κάτοικοί της, οι Δρύοπες, αντιστάθηκαν γενναία, αλλά στο τέλος συνθηκολόγησαν και έγιναν αναγκαστικά μέλος της συμμαχίας. Να σημειωθεί ότι η Κάρυστος είχε και αυτή σπουδαία θέση για τον έλεγχο της ναυσιπλοΐας στο Αιγαίο και δεδομένου ότι υπερίσχυε το αριστοκρατικό κόμμα που είχε προτιμήσει φιλοπερσική πολιτική στο παρελθόν, ήταν δύσκολο να δεχθεί η Συμμαχία την ουδετερότητά της, ενώ δεν είχε εκλείψει ο Περσικός κίνδυνος.
Το 469 π.Χ. εμφανίσθηκε η πρώτη δυσαρέσκεια μέλους της συμμαχίας. Η Νάξος, το ισχυρότερο νησί των Κυκλάδων, αποστάτησε. Οι λόγοι είναι άγνωστοι ως τώρα. Η Νάξος είχε, όπως και η Κάρυστος, δυνατό αριστοκρατικό κόμμα το οποίο οι Αθηναίοι δεν εμπιστεύονταν. Επίσης είχε παραβιαστεί ο όρκος της συμμαχίας και υπήρχε κίνδυνος ρήγματος της συμμαχίας. Ο Κίμων λοιπόν έδρασε σαν «αστυνόμος» της συμμαχίας, η Νάξος πολιορκήθηκε, συνθηκολόγησε και υποχρεώθηκε να περάσει στην τάξη των υποτελών συμμάχων, με βαρύτερο φόρο.
Υστερα από μία περίοδο αδράνειας της Αθηναϊκής Συμμαχίας, καθώς η μόνη ενέργεια κατά των Περσών ήταν η εκστρατεία της Θράκης ενώ ο φόρος πληρωνόταν κανονικά, το 468 π.Χ. οι Πέρσες ξεκίνησαν να συγκεντρώνουν στρατό και στόλο στην Παμφυλία με προφανή σκοπό να κινηθούν προς τη Μικρά Ασία και το Αιγαίο. Ο Κίμων ορίστηκε αρχηγός της εκστρατείας με 300 συμμαχικές τριήρεις (200 Αθηναϊκές) και 5.000 οπλίτες. Στις εκβολές του ποταμού Ευρυμέδοντα (ΝΔ Μ.Ασία), μετά από τις συμπλοκές σε ξηρά και θάλασσα, οι Περσικές δυνάμεις διαλύθηκαν . Η νίκη αυτή απογείωσε το κύρος της συμμαχίας, και είχε ως αποτέλεσμα κάθε πόλη της Ιωνίας, της Καρίας και της Λυκίας, να προσχωρεί στην συμμαχία για να διατηρήσει την ανεξαρτησία της.
Το 465 π.Χ., οι Αθηναίοι αποφάσισαν να στείλουν 10.000 άποικους, Αθηναίους και σύμμαχους, στη Θράκη στις Εννέα Οδούς (αργότερα Αμφίπολη), προκειμένου να αρχίσουν την εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πηγών της Θράκης. Η Θάσος, ένα από τα ισχυρά μέλη της συμμαχίας, βλέποντας τα συμφέροντά της να απειλούνται, αποστάτησε. Ο Κίμων για άλλη μια φορά επέβαλε την τάξη μετά από τριετή πολιορκία. Η Θάσος τιμωρήθηκε βαρύτατα. Ταυτόχρονα οι άποικοι των Εννέα Οδών προχώρησαν προς την ενδοχώρα για να εδραιωθούν κοντά στα μεταλλεία χρυσού. Όταν βρέθηκαν στο Δράβησκο της Ηδωνικής (κοντά στη Δράμα), δέχθηκαν επίθεση από της τοπικές θρακικές φυλές, με αποτέλεσμα να σφαγούν κυριολεκτικά.
Κατά την τελευταία απουσία του Κίμωνα, οι δημοκρατικοί στην Αθήνα δραστηριοποιήθηκαν, εκμεταλλευόμενοι τη δυσφορία των Αθηναίων από τη φοβερή καταστροφή στο Δράβησκο και τον κατηγόρησαν για δωροδοκία. Ένας από τούς κατήγορους ήταν και ο Περικλής. Υποστήριξαν ότι ενώ έπρεπε μετά την παράδοση της Θάσου να εισβάλει στη Μακεδονία, καθώς είχε και εκεί μεταλλεία, αυτός πήρε δώρο από το βασιλιά της Μακεδονίας Αλέξανδρο. Όταν κλήθηκε να λογοδοτήσει, αμύνθηκε με επιτυχία και απαλλάχθηκε των κατηγοριών.
Το 462 π.Χ., η Σπάρτη ζήτησε τη βοήθεια των Αθηναίων, αφού η εξέγερση των ειλώτων την είχε φέρει σε πολύ δύσκολη θέση. Η δημοκρατική παράταξη, η οποία είχε ανακτήσει τη δύναμή της, με αρχηγό τον Εφιάλτη πρότεινε να αφεθεί η Σπάρτη στην κακή της τύχη, όμως οι Αθηναίοι μεταπείσθηκαν από τον Κίμωνα να στείλουν στρατό να τη βοηθήσουν. Η είδηση της άφιξης 4.000 Αθηναίων οπλιτών με επικεφαλής τον Κίμωνα ανησύχησε τους Σπαρτιάτες, οι οποίοι με το πρόσχημα ότι δεν τους χρειάζονταν πια, τους έδιωξαν. Αυτή η προσβολή καταλογίστηκε στον Κίμωνα, ο οποίος τον επόμενο χρόνο εξοστρακίστηκε. Ύστερα λύθηκε και η Ελληνική Συμμαχία του 481 π.Χ.
Η εκστρατεία των Αθηναίων και των συμμάχων τους στην Αίγυπτο (460 - 454 π.Χ.), ως βοήθεια προς τους εξεγερμένους Αιγυπτίους κατά των Περσών, κατέληξε σε μεγάλου μεγέθους καταστροφή (20.000 άνδρες και 100 πλοία). Παράλληλα με τη λύση της Ελληνικής Συμμαχίας είχαν αρχίσει εχθροπραξίες μεταξύ Αθήνας και Πελοποννησίων. Οι Αθηναίοι τότε, με πρωτοβουλία του Περικλή, αποφάσισαν να ανακαλέσουν τον Κίμωνα, με την προϋπόθεση να μην εμπλακεί στα εσωτερικά της πόλης, και του ανέθεσαν να κλείσει το μέτωπο με τη Σπάρτη. Πράγματι ο Κίμων, που ήταν αγαπητός στους Σπαρτιάτες, κατάφερε να συνάψει πενταετείς σπονδές.
Το 450 π.Χ. ο Κίμων έπλευσε στην Κύπρο, με 200 τουλάχιστον συμμαχικές τριήρεις, για να εκδιώξει τους Πέρσες και να αποκαταστήσει την Αθηναϊκή κυριαρχία στην ανατολική Μεσόγειο. Στην Κύπρο πολιόρκησε το Μάριον (κοντά στην σημερινή Πόλη της Χρυσοχούς ) και το Κίτιον (Λάρνακα). Εικάζεται πως το Μάριον κυριεύτηκε, όμως η πολιορκία του Κιτίου τραβούσε σε μάκρος, και επιπλέον οι αμυνόμενοι είχαν στις επάλξεις τους τοξότες, που προκαλούσαν φθορά στους πολιορκητές. Οι πολιορκητές υπέφεραν και από έλλειψη εφοδίων. Στο Κίτιον ο Κίμων άφησε την τελευταία του πνοή, είτε από τραύμα είτε από αρρώστια είτε από πείνα. Πριν πεθάνει έδωσε εντολή να λυθεί η πολιορκία και να επιστρέψουν στην Αθήνα, χωρίς να γνωστοποιήσουν το θάνατό του,επί 30 ημέρες όλοι νόμιζαν ότι στρατηγούσε ο Κίμων. Κατά την επιστροφή, έγινε ναυμαχία και πεζομαχία στη Σαλαμίνα της Κύπρου, όπου οι Αθηναίοι νίκησαν (μεταθανάτια αμοιβή του Κίμωνα -από τη νίκη αυτή έμεινε η φράση "και νεκρός ενίκα"). Η σορός του επιστράφηκε στη πόλη των Αθηνών και τάφηκε με μεγάλες τιμές στις Μελίτιδες Πύλες.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ ΠΕΡΣΙΚΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ
Οι Περσικοί Πόλεμοι αποτελούν την κορυφαία στιγμή του αρχαϊκού και κλασσικού ελληνισμού.Μπροστά στην κοινή απειλή οι Έλληνες κατόρθωσαν,έστω και για λίγο, έστω και οι μισοί, να ομονοήσουν και ενωμένοι να συντρίψουν τον κατακτητή.
Η μεγάλη σημασία της Ελληνικής νίκης σε παγκόσμιο επίπεδο,ήταν ότι δημιουργήθηκαν οι προυποθέσειςγια να αναπτυχθεί σε συνθήκες ελευθερίας ο Ελληνικός πολιτισμός και να φθάσει στα πνευματικά επιτεύγματα που αποτελούν τη βάση της νεώτερης Ευρώπης αλλά και ολοκλήρου του κόσμου.
Εχουν κυλήσει 2500 σχεδόν χρόνια από τότε που οι πρόγονοι μας εφορμούσαν,τραγουδώντας το "Ίτε παίδες Ελλήνων...",κατά των εχθρών της Ελλάδας μας.Κι'όμως τόσα λίγα έχουν αλλάξει στην ψυχή του Έλληνα !!!Τα ίδια προτερήματα ,τα ίδια ελαττώματα . Το ίδιο πάθος και η ίδια λεβεντιά τον οδηγεί και το ίδιο σαράκι της διχόνειας τον τρώει.Και αυτό γιατί ποτέ δεν κατάφερε να διδαχθεί από την πλούσια ιστορία που μόνος του έχει γράψει !!!
Η Ελλάδα και οι Έλληνες δεν έπαψαν να υπάρχουν εδώ και 27.000 περίπου χρόνια !!! Ο Θεός και οι θειϊκές ουράνιες οντότητες που οι πρόγονοι μας αποκάλεσαν "θεούς"ποτέ δεν μας εγκατέλειψαν,παρόλο που τους ξεχάσαμε.Πάντα μας προστάτευαν και μας προστατεύουν,γι'αυτό
"Η ΕΛΛΑΔΑ ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΠΕΘΑΙΝΕΙ " !!!!
5/7/2013
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΡΔΑΜΙΤΣΗΣ
ΥΠΟΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ΣΞ εα
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΕΡΣΙΚΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ
----------------------------------
-ΗΡΟΔΟΤΟΣ ΒΙΒΛΙΑ: ΣΤ' "ΠΟΛΥΜΝΙΑ",Ζ' "ΠΟΛΥΜΝΙΑ","Η" "ΟΥΡΑΝΙΑ"
-ΔΙΟΔΩΡΟΣ ΣΙΚΕΛΙΩΤΗΣ:ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ,ΒΙΒΛΟΣ "ΙΑ"
-ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ: "ΒΙΟΙ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ",ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ",,
-ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ:"ΗΘΙΚΑ","ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ","ΚΙΜΩΝ","ΠΟΤΕΡΟΝ ΑΘΗΝΑΙΟΙ"
-ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ ΤΟΜΟΣ Β' ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ
-ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ ΤΟΜΟΣ 3 Κ.ΠΑΠΑΡΡΗΓΟΠΟΥΛΟΥ
-ΜΗΔΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ του ΠΑΝΤΕΛΗ ΚΑΡΥΚΑ
-ΠΕΡΣΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ του ΔΗΜ.ΓΑΡΟΥΦΑΛΗ
-ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ: "ΑΘΗΝΑΙΩΝ ΠΟΛΙΤΕΙΑ
-ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ: "ΑΤΤΙΚΑ"
-ΞΕΝΟΦΩΝ :"ΚΥΡΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑ"
-ΘΕΡΜΟΠΥΛΑΙ του ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΖΑΜΑΝΟΥ
-ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΑΙΣΧΥΛΟΥ: "ΠΕΡΣΑΙ"
-ΚΤΗΣΙΑΣ:"ΠΕΡΣΙΑ"
-ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ: "ΚΑΤΑ ΛΕΩΚΡΑΤΟΥΣ"
-ΘΟΥΚΙΔΙΔΗΣ: ΒΙΒΛΙΟ "Η"
-ΝΟΝΝΟΣ: "ΔΙΟΝΥΣΙΑΚΑ"
-ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΛΙΝΔΟΥ, (μαρμάρινη επιγραφή που βρίσκεται στο Μουσείο της Κοπεγχάγης).
-ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΑ ΑΝΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΕΠΙΤΥΜΒΙΑ ΕΠΙΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΝ
ΠΟΛΕΜΟΙΣ ΠΕΣΟΝΤΩΝ. ΔΝΣΗ ΕΚΔΟΣΕΩΝ ΓΕΣ 1979
-ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΤΡΑΤ.ΙΣΤΟΡΙΑ "ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ ΤΕΥΧΟΣ 25"
ΙΣΤΟΛΟΓΙΑ
----------
-http://el.wikipedia.org/wiki/
-http://www.livepedia.gr/
-http://www.sa-snd.gr/hw3-maxi-marathona.htm
-http://www.matia.gr/egrapsan/arthra-meletes/marathonas-2500-chronia.html
-http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/maxes/marathonas.htm (βιντεο)
-http://www.ethnos.gr/entheta.asp?
-http://el.wikipedia.org/wiki/
-http://www.slideshare.net/gregzer/ss-presentation-962456
-http://www.egolpion.net/artemisio.el.aspx
-http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/maxes/artemisio1.htm
-http://defence.e-e-e.gr/files/aug-2008.html
-http://ketivasilakou.blogspot.gr/2012/06/blog-post.html
-http://apollonios.pblogs.gr/2011/07/
-http://ellinonpaligenesia.blogspot.gr/2012/11/blog-post.html
-http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/maxes/Salamina.htm#Θεμιστοκλή
-http://wikimapia.org/9583531/el/
-http://globalculturalheritage.blogspot.gr/2007/05/blog-post_19.html
-http://www.elzoni.gr/html/ent/275/ent.13275.asp
-http://pyrron.blogspot.gr/2009/09/blog-post_1159.html
-http://perseasorion.blogspot.gr/2013/04/blog-post.html
-http://www.hellinon.net/Mykali.htm-http://el.wikipedia.org/wiki/
-http://chilonas.wordpress.com/
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Κλείνοντας το Κεφάλαιο "Περσικοί πόλεμοι" ας δούμε εν συντομία τα βιογραφικά των πρωταγωνιστών,Ελλήνων και Περσών.
ΔΑΡΕΙΟΣ Α'( 549 π.Χ.- 485 π.Χ.)
Ο Δαρείος ήταν γιος του Πέρση σατράπη της Παρθίας Υστάσπη (Vistaspa), του γένους των Αχαιμενιδών, ενώ βασίλεψε από το 521 π.Χ. για 36 συνεχή χρόνια, έως το 485 π.Χ.. Το όνομά του στα περσικά ήταν Darayawus και σημαίνει: «αυτός που παρέχει το καλό». Όταν ήταν στρατηγός κατέπνιξε μια εξέγερση στη δυτική Περσία που είχε ξεσπάσει εναντίον του θρησκευτικού ηγέτη Γαυμάτα. Το 522 π.Χ. δολοφόνησε τον Σμέρδις, τον αδερφό του Καμβύση που είχε σφετεριστεί το περσικό θρόνο, μαζί με άλλους συνωμότες και ανέβηκε στον περσικό θρόνο.
 |
| ΔΑΡΕΙΟΣ Α |
Όταν ανέβηκε στον περσικό θρόνο κατέπνιξε πολλές επαναστάσεις στις περιοχές της Αιγύπτου, στο Ελάμ, στη Μηδία, στην Παρθία, στη Βαβυλώνα και στη Μοργιανή. Το 519 π.Χ. εισέβαλε με ισχυρό στρατό στη χώρα των Ορθοκορυβάντιων Σκυθών από τα ανατολικά της Κασπίας, με αποτέλεσμα να τους νικήσει και να σκοτώσει τον αρχηγό τους.
Στα ανατολικά προς την κοιλάδα του Ινδού ποταμού, εισέβαλε το 513 π.Χ., υποτάσσοντας τις εκεί περιοχές αποφέροντας πιο πολλά έσοδα στο ταμείο του περσικού κράτους. Τα βουνά των Ιμαλαΐων και το περίεργο, ασυνήθιστο για τους Πέρσες κλίμα της Ινδίας εμπόδισε τον Δαρείο να επεκταθεί προς τα ανατολικά. Αντίθετα η Δύση του προσέφερε μεγαλύτερο δέλεαρ.
Εφόσον ήταν κυρίαρχος στη μια πλευρά του Αιγαίου έπρεπε να αποκτήσει επιρροή και στην απέναντι. Έτσι προσπάθησε να δημιουργήσει ένα προγεφύρωμα στη Θράκη και στη Μακεδονία αλλά και να προφυλάξει τα νώτα του από τα βόρεια της Βαλκανικής Χερσονήσου, όπου έκαναν επιδρομές οι Σκύθες. Έτσι το καλοκαίρι του 512 π.Χ. ο στρατός του Δαρείου πέρασε πάνω από μια πλωτή γέφυρα, που κατασκεύασε ο Σάμιος Μανδροκλής, τον Βόσπορο με 700.000 στρατιώτες, βοηθητικούς και μάχιμους, ενώ στις εκβολές του Δούναβη τον περίμεναν να τον συνδράμουν και 600 πλοία, κυρίως των υποτελών του Φοινίκων.
Ηγέτες του ελληνικού τμήματος στρατού που ακολουθούσε αναγκασθηκά τον Δαρείο ήταν όλοι οι τύραννοι των πόλεων της Ιωνίας, δηλαδή οι ο Ιστιαίος της Μιλήτου, ο Μιλτιάδης (ο Αθηναίος) της Καλλίπολης, ο Αρισταγόρας της Κυζίκου, ο Ίπποκλος της Λαμψάκου, ο Αιάκης της Σάμου, ο Λαοδάμας της Φώκαιας και ο Ηρόφαντος του Παρίου.
Η Θράκη με τους λαούς των Κικόνων, των Αστών, των Παιόνων, των Καινών, των Θυνών και των Νιψαίων υποτάχθηκε στο Δαρείο, ο οποίος συνέχισε μέχρι τον Δούναβη και έχτισε μια δεύτερη γέφυρα για να περάσει ο στρατός του. Εκεί κατάφερε να νικήσει αρκετούς θρακοσκυθικούς πολιτισμούς (Αγαθύρσους, Κροβύσσους και Κιμμέριους) αλλά παρότι δεν κατάφερε να τους υποτάξει, κατάφερε να τους εμποδίσει να επιτεθούν όσο θα κατακτούσε την ηπειρωτική Ελλάδα.
Στην επιστροφή του στον Ελλήσποντο υπέταξε τις επαναστατημένες πόλεις του Βυζαντίου, της Περίνθου και της Καλχηδόνας και πέρασε στην Ασία αφήνοντας 80.000 στρατιώτες υπό τις εντολές των στρατηγών Μεγάβαζου και Οτάνη. Οι δυο τους κατέλαβαν την Ίμβρο, τη Λήμνο και το βασίλειο της Μακεδονίας. Οι περιοχές της Θράκης (από το Βόσπορο μέχρι το Δούναβη) άνηκαν διοικητικά στη σατραπεία των Σάρδεων.
Το 499 π.Χ. ξέσπασε η Ιωνική Επανάσταση την οποία ο Δαρείος κατέπνιξε με συνεχόμενες αποστολές στρατηγών και ύστερα από πολλές μάχες και πολιορκίες το 493 π.Χ.. Ο Δαρείος Α' ήταν αυτός που ξεκίνησε την εκστρατεία των Περσών εναντίον των αρχαίων Ελλήνων για να τιμωρήσει τους Αθηναίους και τους Ερετριείς, που βοήθησαν τους Ίωνες να ξεσηκωθούν.
Η πρώτη εκστρατεία του γαμπρού του, του στρατηγού Μαρδόνιου απέτυχε καθώς καταστράφηκε ο στόλος στο ακρωτήρι Άθως και ο στρατός ηττήθηκε από τους Βρύγες, θρακικό βαρβαρικό φύλο. Η δεύτερη εκστρατεία του, με επικεφαλής των Δάτη και τον Αρταφέρνη,απέτυχε μετά την ήττα στη μάχη του Μαραθώνα, το 490 π.Χ., εναντίον της Αθήνας .
Το 486 π.Χ. ξέσπασε επανάσταση στην Αίγυπτο και το 484 π.Χ. στη Βαβυλώνα ως συνεπακόλουθο της ήττας των Περσών στο Μαραθώνα. Ο Δαρείος πέθανε προτού τελειώσει τις προετοιμασίες για την τρίτη εκστρατεία εναντίον της Ελλάδος,έπειτα από ασθένεια που κράτησε ένα μήνα, 64 χρονών, το 485 π.Χ.Ο τάφος του είναι λαξευμένος σε ένα βράχο στην Περσέπολη και σώζεται μέχρι σήμερα.
ΞΕΡΞΗΣ (521 π.Χ.-465 π.Χ.)
Ο Ξέρξης ήταν γιος του βασιλιά Δαρείου του A' του Υστάσπη και της Άτοσσας, κόρης του Κύρου του πρεσβυτέρου. Διαδέχτηκε στο θρόνο τον πατέρα του στα 485 π.Χ. και έγινε Βασιλιάς των Περσών και Μήδων και Φαραώ της Αιγύπτου στα 35 του ενώ προηγουμένως, όσο βασίλευε ο πατέρας του, ήταν σατράπης της Βαβυλώνας.
Ένα χρόνο μετά την ανάρρησή του στο θρόνο, ο Ξέρξης κατέλαβε την Αίγυπτο που είχε
 |
| ΞΕΡΞΗΣ |
Ο πατέρας του Ξέρξη του άφησε πριν πεθάνει μια διαταγή: να τιμωρήσει τους Αθηναίους και τους υπόλοιπους Έλληνες για τη ντροπή που προξένησαν στην μεγάλη τους αυτοκρατορία στον Μαραθώνα.Η εκστρατεία κατά της Ελλάδος προετοιμαζόταν για τέσσερα ολόκληρα χρόνια και τέθηκε επικεφαλής της.
Ο Ξέρξης μετά την ήττα στη Σαλαμίνα, αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Βαβυλώνα για να καταπνίξει νέα επανάσταση που υποκινούσαν οι ιερείς του Μαρδούκ. Ύστερα από την καταστολή της επανάστασης σκότωσε τους αυλικούς του που, όσο έλειπε, έκλεψαν το βασιλικό θησαυρό του.
Τα νέα για τις ήττες στις Πλαταιές και στη Μυκάλη τον συντάραξαν ψυχολογικά, με αποτέλεσμα να κλειστεί στον εαυτό του και να περνάει ώρες μελετώντας πολεοδομικά σχέδια καθώς είχε στο μυαλό του την ανοικοδόμηση της Περσέπολης και την δημιουργία νός θαυμαστού πολεοδομικού συγκροτήματος εκεί. Όμως καθώς ήταν κλειστός στον εαυτό του και εύκολος στόχος των ραδιούργων εμφανίστηκαν πολλοί επίδοξοι διαδόχοι του.
Αυτός αγανακτισμένος και στα όρια της παράνοιας δολοφόνησε όλους τους επίδοξους διαδόχους, ανάμεσα στους οποίους ήταν και αρκετοί στενοί συγγενείς του. Τελικά έπεσε ο ίδιος θύμα μιας αυλικής συνωμοσίας το 465 π.Χ.. Μετά από εικοσάχρονη βασιλεία, δολοφονήθηκε από τον Αρτάβανο που φιλοδοξούσε να ανέβει στο θρόνο της Περσίας. Ο Αρτάβανος βασίλεψε για ένα χρόνο μέχρι που ο γιος του Ξέρξη, ο Αρταξέρξης ο Μακρόχειρ, τον παραμέρισε για να ανεβεί ο ίδιος στο θρόνο το 464 π.Χ.
ΜΑΡΔΟΝΙΟΣ (?-479 π.Χ.)
Ο Μαρδόνιος ήταν ένας από τους επικεφαλής Πέρσες στρατηγούς, κατά τη διάρκεια των Περσικών Πολέμων.Ήταν γιος του Πέρση ευγενή Γοβρύα, που βοήθησε τον Αχαιμενίδη πρίγκιπα Δαρείο όταν διεκδίκησε τον περσικό θρόνο. Όταν έγινε ο Δαρείος βασιλιάς, η φιλία τους επισφραγίστηκε με τους γάμους του Δαρείου με την κόρη του Γοβρύα, και του Γοβρύα με την αδελφή του Δαρείου. Ο Μαρδόνιος ήταν ανιψιός του Δαρείου Α' αλλά και γαμπρός του, καθώς παντρεύτηκε την κόρη του.
Ο Δαρείος ονόμασε τον Μαρδόνιο στρατηγό και μετά την Ιωνική Επανάσταση, τον έστειλε το 492
 |
| ΜΑΡΔΟΝΙΟΣ |
Η εκστρατεία αυτή τερματίστηκε άδοξα, καθώς ο στόλος του καταστράφηκε σε καταιγίδα κοντά στο Άγιο Όρος. Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, οι Πέρσες έχασαν 300 πλοία και 20.000 άντρες. Περίπου την ίδια εποχή ο Μαρδόνιος ήταν επικεφαλής των Περσών σε πολεμικές επιχειρήσεις στη Θράκη. Εκεί τραυματίστηκε, αλλά ο στρατός του τελικά επικράτησε. Παρ' όλα αυτά ανακλήθηκε από τον Δαρείο.
Στην αμέσως επόμενη περσική εκστρατεία, με επικεφαλής τον Ξέρξη Α', ο Μαρδόνιος ήταν από τους επικεφαλής στρατηγούς. Ο Ηρόδοτος τον παρουσιάζει ως φιλοπόλεμο και σκληροπυρηνικό σύμβουλο του Πέρση βασιλιά, που ήθελε να γίνει Σατράπης (Πέρσης διοικητής) της Ελλάδας.
Ήταν παρών στη Μάχη των Θερμοπυλών και μετά την περσική ήττα στη Ναυμαχία της Σαλαμίνας, προσπάθησε να πείσει τον Ξέρξη να επιμείνει στο εγχείρημα κατάκτησης της Ελλάδας. Ο Ξέρξης τελικά γύρισε στην Περσία, άφησε όμως διοικητή των ελληνικών περιοχών που είχε κατακτήσει, τον Μαρδόνιο. Ο βασιλιάς Αλέξανδρος Α' της Μακεδονίας, αναγνώρισε την επικυριαρχία του Μαρδόνιου, αλλά προσέφερε πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με τα σχέδια του Πέρση, στους Αθηναίους.
Ο Μαρδόνιος εν συνεχεία μπήκε στην Αθήνα που είχε εγκαταλειφθεί από τους κατοίκους της πριν από τη Ναυμαχία της Σαλαμίνας. Τέλος, πρότεινε να επιστρέψουν οι κάτοικοί της και να τους βοηθήσει στην ανοικοδόμηση της πόλης, εφόσον δέχονταν ανακωχή. Οι Αθηναίοι, όμως, απέρριψαν την πρότασή του και ετοιμάστηκαν για μάχη μαζί με τους υπόλοιπους Έλληνες, με στόχο την οριστική εκδίωξη των Περσών από την Ελλάδα.
Ο Μαρδόνιος περίμενε τους Έλληνες στις Πλαταιές, παρότι εκδηλώθηκαν αντιδράσεις από άλλους Πέρσες στρατηγούς, όπως ο Αρτάβαζος, ο οποίος, όπως και ο Αρτάβανος, πίστευε ότι απλά και μόνο η αριθμητική υπεροχή των Περσών δεν θα ήταν αρκετή για να εξασφαλίσει την νίκη. Ο Μαρδόνιος σκοτώθηκε στη Μάχη των Πλαταιών και ο στρατός του ηττήθηκε.
ΜΙΛΤΙΑΔΗΣ (540 π.Χ. - 489 π.Χ.)
Αθηναίος πολιτικός και στρατηγός που οδήγησε τους Αθηναίους στον θρίαμβο του Μαραθώνα (490 π.Χ.).
Ο Μιλτιάδης ήταν αριστοκράτης από μία μεγάλη οικογένεια της Αθήνας, γιος του Κίμωνα του πρεσβύτερου ο οποίος μάλιστα ήταν και τρεις φορές ολυμπιονίκης στο άρμα. Το 518 διαδέχθηκε τον αδελφό του Στησαγόρα, όταν ο τελευταίος έφυγε για την Αθήνα, στη διακυβέρνηση της Θρακικής Χερσονήσου(σήμερα Καλίπολις) όπου ο θείος τους,Μιλτιάδης ο πρεσβύτερος είχε ιδρύσει ένα ημιανεξάρτητο κρατίδιο . Το 513 π.Χ ακολούθησε αναγκαστηκά,τον Δαρείο Α', βασιλιά των Περσών,
 |
| ΜΙΛΤΙΑΔΗΣ |
Πήρε μέρος στην Επανάσταση των Ιώνων το 499 π.Χ. και κατέλαβε τα νησιά Ίμβρο και Τένεδο και τα παρέδωσε ύστερα στην Αθήνα για να εγκαινιάσει φιλικές σχέσεις μαζί της. Μετά την ήττα της Ιωνικής επανάστασης,το 494 Π.Χ., τον επόμενο χρόνο με την εμφάνιση του Περσικού στόλου στην Χερσόνησο κατέφυγε στην Αθήνα.Στην Αθήνα παρά τις κατηγορίες που του απευθύνονταν κυρίως από τους Αλκμεωνίδες για τυραννία στη Χερσόνησο, πέτυχε να διοριστεί ως ένας από τους δέκα στρατηγούς για το διάστημα 490 π.χ. - 489 π.Χ.
Πολιτικός του αντίπαλος ήταν ο Θεμιστοκλής που επιθυμούσε να κάνει την Αθήνα ηγετική δύναμη στην Ελλάδα και να αναπτύξει ένα ναυτικό πρόγραμμα, δημιουργώντας ένα στόλο ανίκητο. Για αυτό και τον υποστήριζαν η ναυτική τάξη της Αθήνας, οι έμποροι και ορισμένοι λίγοι αριστοκράτες. Αντίθετα ο Μιλτιάδης πίστευε στην συνεργασία με τη Σπάρτη και στην ανάπτυξη ενός αγροτικού προγράμματος, που υποστηριζόταν από τους πλούσιους γαιοκτήμονες αριστοκράτες και τους μεσαίους αστούς.
Προσωπικός σύμμαχος του Μιλτιάδη, λόγω αριστοκρατικής καταγωγής αλλά και επειδή είχε διακρίνει το ηγετικό του ταλέντο, ήταν ο Αριστείδης ο Δίκαιος. Αμέσως μετά την εκλογή του το 490 π.Χ., ως στρατηγός των ελληνικών δυνάμεων νίκησε τους Πέρσες στη μάχη του Μαραθώνα αφού πέτυχε να πείσει τον Καλλίμαχο να δοθεί εκεί η μάχη.
Το 489 π.Χ. οργάνωσε εκστρατεία στην Νάξο που είχε κατακτηθεί από τους Πέρσες έχοντας μάλιστα πείσει τους Αθηναίους να του χορηγήσουν 70 πλοία προκειμένου να εδραιώσει τη νίκη τους. Η εκστρατεία στη Νάξο πέτυχε και έβαλε ως επόμενο στόχο τη Πάρο την οποία όμως απέτυχε να καταλάβει ύστερα από 26 μέρες πολιορκίας. Ο Μιλτιάδης μάλιστα τραυματίστηκε από βέλος στο μηρό στη διάρκεια της πολιορκίας και μετά την επιστροφή του στην Αθήνα κατηγορήθηκε για προδοσία από τον Ξάνθιππο, με την κατηγορία ότι εξεστράτευσε για προσωπικούς λόγους εναντίον της Πάρου. Γύρω από τον Ξάνθιππο, συνασπίστηκαν όλοι οι πολιτικοί αντίπαλοι του Μιλτιάδη, δηλαδή ο Θεμιστοκλής και οι Αλκμεωνίδες.
Στη δίκη του μεταφέρθηκε σε φορείο καθώς το πόδι του είχε μολυνθεί και είχε πρηστεί και δεν μπορούσε να μετακινηθεί, ενώ τον υπερασπίστηκε μόνο ο αδερφός του ο Στησαγόρας. Καταδικάστηκε αρχικά σε θάνατο αλλά αργότερα η ποινή μετατράπηκε σε πρόστιμο 50 ταλάντων, ποσό τόσο μεγάλο που ούτε ο πλούσιος Μιλτιάδης δεν μπόρεσε να πληρώσει. Επειδή δεν μπορούσε να πληρώσει το ποσό αυτό, ο Μιλτιάδης κλείστηκε στη φυλακή, όπου πέθανε λίγο αργότερα από τη γάγγραινα, λόγω της πληγής στο πόδι του. Το πρόστιμο πλήρωσε αργότερα ο γιος του Κίμων.
ΛΕΩΝΙΔΑΣ (540 π.Χ. – 480 π.Χ.)
Στο θρόνο ανέβηκε το 488 π.Χ. μετά τον ετεροθαλή αδελφό του, τον οποίο ο πατέρας του είχε αποκτήσει από τη δεύτερη σύζυγό του, τον Κλεομένη. Ο Λεωνίδας, καθότι τριτότοκος γιος, δεν περίμενε ότι θα γινόταν βασιλιάς. Όμως ο Κλεομένης εξορίστηκε και τελικά πέθανε σε μια φυλακή της Σπάρτης και ο έτερος μεγαλύτερος αδελφός του, ο Δωριέας είχε πεθάνει στη Σικελία οδηγώντας μια ομάδα μισθοφόρων.το 490 π.Χ.
 |
| ΛΕΩΝΙΔΑΣ |
Από τους δυο βασιλιάδες της Σπάρτης θέλησε να πάει ο Λεωνίδας, υπακούοντας και σε ένα χρησμό του μαντείου των Δελφών που έλεγε: "Ή πόλη της Σπάρτης θα σβηστεί από το χάρτη ή θα θρηνήσει τον βασιλιά της".Ο συμβασιλέας του Λεωνίδα ήταν ο Λεωτυχίδης ο Β'.
ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ (527 π.Χ. - 459 π.Χ.)
Ο Θεμιστοκλής του Νεοκλέους ο Φρεάριος ήταν Έλληνας πολιτικός και στρατηγός. Υπήρξε αρχηγός της δημοκρατικής παράταξης στην κλασική Αθήνα και εκλέχθηκε άρχων το 493 π.Χ. Έθεσε ως κύριο στόχο την ανάδειξη της Αθήνας ως κυρίαρχη ναυτική δύναμη. Υπό την καθοδήγησή του, οι Αθηναίοι άρχισαν την κατασκευή ενός νέου λιμανιού στον Πειραιά, που θα αντικαταστούσε αυτό του Φαλήρου.
Με τη δύναμη της βάσης του να έχει εδραιωθεί μεταξύ των φτωχών, ο Θεμιστοκλής κάλυψε το κενό
Το 483 π.Χ. ανακαλύφθηκε στη Μαρώνεια του Λαυρίου μία νέα φλέβα αργύρου, αξίας 100 ταλάντων. Σε τέτοιες περιπτώσεις ένα μέρος των χρημάτων, συνήθως το 1/10, αφιερωνόταν στους θεούς και το υπόλοιπο διανέμονταν στους πολίτες. Υπέρμαχος αυτής της παραδοσιακής επιλογής ήταν ο Αριστείδης. Ο Θεμιστοκλής κατόρθωσε να πείσει τους συμπολίτες του να μην ενεργήσουν με ιδιοτέλεια, αλλά να δουν μακρόπνοα και να διαθέσουν τα έσοδα στη ναυπήγηση 200 τριηρών, ταχύτατων κωπήλατων πολεμικών πλοίων, ένας πρωτοφανής αριθμός για τα δεδομένα της εποχής, και να εξοστρακίσουν τον Αριστείδη.
Σύμφωνα με μία εκδοχή, ο στόλος προοριζόταν αρχικά να πολεμήσει τους Αιγινήτες, που αποτελούσαν εμπόδια στα φιλόδοξα εμπορικά σχέδια των Αθηναίων, ενώ άλλοι θεωρούν ότι ο Θεμιστοκλής είχε από νωρίς προβλέψει ότι ο αγώνας των Ελλήνων εναντίον των Περσών θα κρινόταν στη θάλασσα. Έγινε, ωστόσο, αμέσως κατανοητό ότι η απόφαση του Θεμιστοκλή να αναπτύξει τον αθηναϊκό στόλο είχε αντίκτυπο στα εσωτερικά της πόλης, καθώς ενίσχυε αισθητά την πολιτική κυριαρχία των κατώτερων κοινωνικών τάξεων της Αθήνας, των θητών, που επάνδρωσαν τα πλοία ως κωπηλάτες.
Έλαβε μέρος σαν διοικητής του αθηναϊκού στόλου στις ναυμαχίες κατά των Περσών στο Αρτεμίσιο και στην Σαλαμίνα,αλλά στην πραγματικότητα αυτός ήταν ο διοικητής του Ελληνικού στόλου,καθόσον ο σπαρτιάτης Ευρυβιάδης δεν έχαιρε ιδιαιτέρας εκτιμήσεως.
 |
| ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ |
Ο Θεμιστοκλής επωμίσθηκε, για μια ακόμη φορά, το βάρος για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Με δόλο παρέκαμψε τις σπαρτιατικές αντιδράσεις, μεταβάς στη Σπάρτη και παρέτεινε τις διαπραγματεύσεις ώσπου οι Αθηναίοι με εντατική εργασία ολοκλήρωσαν τα Μακρά Τείχη, όπως είναι γνωστά, και οι Σπαρτιάτες βρέθηκαν μπροστά σε ένα τετελεσμένο.
Στους όρους που επέβαλαν αργότερα οι Σπαρτιάτες, μετά τη νίκη τους στον Πελοποννησιακό πόλεμο, ήταν η κατεδάφιση των τειχών. Τμήματα των τειχών σώζονται μέχρι σήμερα και αποκαλύπτουν τη βιαστική οικοδόμηση. Τον επόμενο χρόνο, το 477 π.Χ., πάλι με τη συμβουλή του Θεμιστοκλή, άρχισε η οχύρωση και η ανάδειξη του Πειραιά, που αντικατέστησε το λιμάνι του Φαλήρου, αυτή τη φορά με προσοχή και χωρίς βιασύνη.
Στην Αθήνα σύντομα επικράτησε η φιλοσπαρτιατική αριστοκρατική μερίδα και ο Θεμιστοκλής παραμερίστηκε. Παρά τη σύνεσή του ο Θεμιστοκλής έχασε την εμπιστοσύνη των Αθηναίων, που τον κατηγόρησαν ότι έκανε σφάλματα και παρεκτροπές. Το 471 π.Χ. ο Θεμιστοκλής εξοστρακίστηκε επειδή κάποιοι τον φθονούσαν και άλλοι επειδή φοβόντουσαν ότι με την υπεροχή του θα κινδύνευε η δημοκρατία εξαιτίας του.
Ενόσω ο Θεμιστοκλής ζούσε εξόριστος στο Άργος, οι Σπαρτιάτες, είτε από φθόνο γιατί είχε δοξαστεί στη Σαλαμίνα, είτε από εκδίκηση γιατί τους ξεγέλασε και έχτισε παρά τη θέλησή τους τείχη στην Αθήνα, είτε για να μετριάσουν τη ντροπή που έφερε στη Σπάρτη η προδοσία του στρατηγού τους Παυσανία, για τον οποίο έλεγαν ότι είχε συμμαχήσει με τους Πέρσες, είτε από ειλικρίνεια για το καλό των Ελλήνων, κατηγόρησαν τον Θεμιστοκλή ότι ήταν συνεννοημένος με τον Παυσανία.
Ο Θεμιστοκλής όμως πίστευε ότι η δίκη ήταν στημένη και έφυγε κρυφά από το Άργος. Πήγε στην Κέρκυρα, από εκεί κατέφυγε στον Άδμητο, τον βασιλιά των Μολοσσών της Ηπείρου και από κει πέρασε τη Μακεδονία ώσπου κατέληξε στην Αυλή του βασιλιά της Περσίας Αρταξέρξη, ο οποίος ανέβηκε στο θρόνο το 465 π.Χ., μετά τη δολοφονία του πατέρα του Ξέρξη.
Λέγεται ότι ο Θουκυδίδης είχε πει αγανακτισμένος ότι οι Αθηναίοι συνηθίζουν να βαριούνται να τους ευεργετεί για πολύ καιρό ο ίδιος άνθρωπος. Πάντως, ο Αρταξέρξης χάρηκε πολύ όταν βρέθηκε στα χέρια του ο μεγάλος ήρωας της Σαλαμίνας και τον δέχθηκε με περισσή ευγένεια λέγοντας: "Μακάρι οι Έλληνες να διώχνουν πάντα έτσι τους καλύτερους ανθρώπους τους".Ο βασιλιάς έκανε μεγάλες τιμές στον Θεμιστοκλή και του παραχώρησε τα εισοδήματα τριών πόλεων της Μικράς Ασίας, της Λαμψάκου, της Μυούντας και της Μαγνησίας, όπου ο Θεμιστοκλής τελικά εγκαταστάθηκε.
Η παράδοση αναφέρει ότι όταν επαναστάτησε η Αίγυπτος, ο Αρταξέρξης ζήτησε από τον Θεμιστοκλή τη συνδρομή του στην καταστολή της επανάστασης, αλλά ο Θεμιστοκλής αρνήθηκε να στραφεί ενάντια στα ελληνικά συμφέροντα και από την άλλη δεν ήθελε να δείξει αχαριστία στο βασιλιά της Περσίας. Έτσι προτίμησε να πιει αίμα ταύρου ή κάποιο άλλο δηλητήριο και να θέσει τέρμα στη ζωή του(Πλουταρχος.Θεμ.31) (σύμφωνα όμως με τον Θουκυδίδη, ο Θεμιστοκλής πέθανε ύστερα από ασθένεια).
Όταν ο Αρταξέρξης έμαθε το θάνατό του, θαύμασε τη φιλοπατρία του. Προς τιμήν του Θεμιστοκλή, στήθηκε λαμπρό μνήμα έξω από τα τείχη της Μαγνησίας και ανδριάντας του στην αγορά.Η σορός του μεταφέρθηκε κρυφά στον Πειραιά, όπου οι Αθηναίοι έκαναν έναν τάφο από ευγνωμοσύνη για τις μεγάλες υπηρεσίες που είχε προσφέρει στην Ελλάδα και ιδιαίτερα στην Αθήνα.
Ο Θεμιστοκλής αναμφίβολα υπήρξε ένας διορατικός πολιτικός και ένας μεγαλοφυής ηγέτης που ενδυνάμωσε το δημοκρατικό πολίτευμα της Αθήνας, κατέστησε την Αθήνα πρώτη ναυτική δύναμη στη Μεσόγειο και απάλλαξε την Ελλάδα από την περσική απειλή, παρότι συναντούσε συνεχώς αντιδράσεις στην εφαρμογή των σχεδίων του. Κατά τον Πλούταρχο, ο Θεμιστοκλής υπήρξε ο κύριος συντελεστής της σωτηρίας της Ελλάδας. Ο προσωπικός του θρίαμβος, η ναυμαχία της Σαλαμίνας, αποτελεί καμπή στους περσικούς πολέμους και μία από τις σπουδαιότερες ναυτικές συγκρούσεις στην ιστορία.
ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ (550 π.Χ.-467 π.Χ.)
Ο Αριστείδης,επονομαζόμενος και "δίκαιος", υπήρξε Αθηναίος στρατηγός και πολιτικός. Ήταν από τα σημαντικότερα δημόσια πρόσωπα της εποχής του και ο σημαντικότερος πολιτικός αντίπαλος του Θεμιστοκλή.
Πολέμησε στη Μάχη του Μαραθώνα (490 π.Χ.) ως στρατηγός της φυλής του και τον επόμενο χρόνο εκλέχτηκε "άρχων" της Αθήνας. Η εκλογή αυτή, πιθανότατα, ήταν αποτέλεσμα της φήμης που είχε αποκτήσει κατά την θητεία του ως ταμίας του ναού της Αθηνάς, όπου διακρίθηκε για την τιμιότητα και
 |
| ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ |
Ως "άρχων" της Αθήνας ήρθε σε αντιπαράθεση με τον Θεμιστοκλή, που υποστήριζε τη δημιουργία ισχυρού στόλου. Αυτή η στάση του οδήγησε τελικά στον εξοστρακισμό του, όταν το 484/483 π.Χ. επικράτησε η παράταξη του Θεμιστοκλή.Ο Αριστείδης εμφανίστηκε ως υπέρμαχος της συντηρητικής αγροτικής πολιτικής, από φόβο ίσως ότι η δημιουργία ισχυρού στόλου και ιδιαίτερα η δυσβάσταχτη επιβάρυνση των οικονομικών της πόλης θα οδηγούσε σε αρνητικές οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες.
Ο Αριστείδης επέλεξε ως τόπο εξορίας την Αίγινα. Όταν όμως πλησίαζε και πάλι ο περσικός κίνδυνος (φθινόπωρο 480 π.Χ.) στις παραμονές της Ναυμαχίας της Σαλαμίνας, επέδειξε πολιτική ωριμότητα, ξεπέρασε την προηγούμενη αντιπαράθεσή του με τον Θεμιστοκλή, που στο μεταξύ είχε ανακαλέσει όλους τους εξόριστους και τάχθηκε κάτω από τις διαταγές του. Την παραμονή της ναυμαχίας, κατόρθωσε να διαπεράσει τον κλοιό των περσικών πλοίων ανοικτά της Σαλαμίνας τη νύχτα και να ειδοποιήσει τον Θεμιστοκλή ότι ο ελληνικός στόλος ήταν περικυκλωμένος.
Προς το τέλος της σύγκρουσης, ο ίδιος με τμήμα Αθηναίων οπλιτών, αποβιβάστηκαν στην νησίδα Ψυττάλλεια, στο ανατολικό τμήμα του κόλπου της Σαλαμίνας και εξόντωσε την επίλεκτη φρουρά που είχε αφήσει ο Πέρσης βασιλιάς Ξέρξης, κατά την αποχώρησή του προς το Φάληρο. Με το πέρας της ναυμαχίας, η δημοτικότητα του Αριστείδη αυξήθηκε αλματωδώς.
Ο ίδιος ανέλαβε να δώσει την απάντηση των Αθηναίων προς τον απεσταλμένο του Πέρση στρατηγού Μαρδόνιου, βασιλιά της Μακεδονίας Αλέξανδρο Α', ο οποίος με δελεαστικούς όρους πρότεινε την προσχώρηση της Αθήνας στο πλευρό των Περσών. Το 479 π.Χ. εκλέχτηκε και πάλι στρατηγός και οδήγησε τους Αθηναίους στην μεγάλη νίκη κατά την Μάχη των Πλαταιών.
Στη συνέχεια ως αρχηγός του αθηναϊκού στόλου έπλευσε στην Κύπρο και την Μικρά Ασία, όπου με πολιτική επιδεξιότητα κατάφερε να προσελκύσει τους δυσαρεστημένους Ίωνες στην Α' Αθηναϊκή Συμμαχία, οι οποίοι τελικά παράβλεψαν την τυραννική συμπεριφορά του Σπαρτιάτη αρχιστράτηγου Παυσανία.Ο Αριστείδης ανέλαβε και τον ρόλο του καθορισμού του χρηματικού ποσού που κάθε μέλος της Συμμαχίας έπρεπε να συνεισφέρει για την άμυνα εναντίον των Περσών (477 π.Χ.), επιβεβαιώνοντας ακόμη μια φορά τον χαρακτηρισμό του δίκαιου αξιωματούχου.
Τα επόμενα χρόνια είναι πιθανό να υποστήριξε τον γιο του Μιλτιάδη, Κίμωνα, αντίπαλο της πολιτικής του Θεμιστοκλή. Μετά, όμως, τον εξοστρακισμό του Κίμωνα, ο Αριστείδης κατηγορήθηκε άδικα, όπως αναφέρει ο Πλούταρχος, για δωροδοκία από πολιτικούς του αντιπάλους.
Στο εξής (μετά το 477 π.Χ.) δεν διασώζεται καμία συγκεκριμένη πληροφορία για το πρόσωπό του από κάποια πηγή. Πιθανόν γιατί ήταν απασχολημένος αποκλειστικά με την οικονομική οργάνωση της Α' Αθηναϊκής Συμμαχίας. Ακόμη και η ακριβής χρονολόγηση και ο τόπος του θανάτου του δεν είναι βέβαιη. Μία εκδοχή υποστηρίζει ότι πέθανε σε ταξίδι προς τον Εύξεινο Πόντο, όπου πήγαινε για υποθέσεις της Συμμαχίας.Η σορός του μεταφέρθηκε στην Αθήνα και τάφηκε δημοσία δαπάνη στο Φάληρο. Ο γιος του Λυσίμαχος αποζημιώθηκε και οι κόρες του προίκιστηκαν από την πόλη.
ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ (515 ή 510 π.Χ. – 470 π.Χ.)
Ο Παυσανίας ήταν σπαρτιάτης στρατηγός, ανιψιός του βασιλιά Λεωνίδα του Α΄ και γιος του Κλεόμβροτου. Γιος του ήταν ο μετέπειτα βασιλιάς της Σπάρτης, Πλειστοάναξ.
Όταν πέθανε ο βασιλιάς Λεωνίδας στη μάχη των Θερμοπυλών, άφησε τον ανήλικο γιο του Πλείσταρχο στην εξουσία. Έτσι χρέη αντιβασιλέα και επιτρόπου του θρόνου μέχρι να ενηλικιωθεί ο μικρός Πλείσταρχος, ανέλαβε ο ξάδελφός του Παυσανίας.
 |
| ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ |
Μετά τη νίκη του στις Πλαταιές, οι Έφοροι της Σπάρτης του ανέθεσαν να ξεκινήσει με 5 τριήρεις από την Ερμιόνη και να οδηγήσει σε επανάσταση, εναντίον των Περσών, τις ελληνικές πόλεις στη Κύπρο και ύστερα στον Ελλήσποντο. Στον Ελλήσποντο κατέλαβε την πόλη Βυζάντιο και ελευθέρωσε ευγενείς Πέρσες, τους οποίους απέδωσε πίσω στον Ξέρξη, τον αυτοκράτορα της Περσίας.
Στη συνέχεια ο Σπαρτιάτης στρατηγός άρχισε να αλληλογραφεί με τον Πέρση μονάρχη και να του υπόσχεται πως θα τον βοηθήσει να υποτάξει τους Έλληνες. Ο Παυσανίας άρχισε να υιοθετεί τον ανατολίτικο τρόπο ζωής και αυτό κίνησε τις υποψίες των Εφόρων, τις οποίες επιβεβαίωσαν οι μαρτυρίες ειλώτων ότι ο στρατηγός αλληλογραφεί με τον Ξέρξη.
Οι Έφοροι ανακάλεσαν τον Παυσανία από το Βυζάντιο, πίσω στη Σπάρτη. Εκεί δικάστηκε αλλά αθωώθηκε καθώς δεν υπήρχαν ισχυρές αποδείξεις εναντίον του. Οι συμπατριώτες του όμως δεν μπορούσαν να πεισθούν για την αθωότητά του και αποφάσισαν να τον εκτελέσουν. Ο στρατηγός βρήκε καταφύγιο στον ναό της Αθηνάς ως ικέτης. Σύμφωνα με τα ήθη των αρχαίων Ελλήνων, απαγορευόταν ο φόνος ικέτη. Έτσι οι Έφοροι έδωσαν διαταγή να χτιστεί η είσοδος και τα παράθυρα του ναού, μέχρι να λιμοκτονήσει ο Παυσανίας.
Ως επακόλουθο ο ένδοξος στρατηγός πέθανε από ασιτία το 470 π.Χ.Πολλοί ερευνητές μέχρι σήμερα προσπαθούν να καταλάβουν τους λόγους μεταστροφής του Παυσανία, εάν όντως πρόδωσε τη Σπάρτη και μήδισε. Αρκετοί πιστεύουν ότι όλες οι κατηγορίες ενισχύθηκαν από τους πολιτικούς του αντιπάλους που δεν τους άρεσε η άνοδος του στην εξουσία και η δύναμη που απέκτησε.
ΛΕΩΤΥΧΙΔΗΣ Β΄ ( ?-469 π.Χ.)
Συμβασιλεύς της Σπάρτης μαζί με τον Κλεομένη αρχικά και στη συνέχεια με τον Λεωνίδα Α' που έπεσε ηρωϊκά στη μάχη των Θερμοπυλών.Αντικατέστησε το 491 π.Χ. τον βασιλιά Δημάρατο που κατηγορήθηκε και εξορίσθηκε.
Το 479 π.Χ.του ανετέθει στην Αίγινα η αρχηγία Ελληνικού στόλου και από εκεί έπλευσε στη Δήλο και στη συνέχεια στη Μυκάλη, όπου νίκησε τους Πέρσες στην ξηρά και τιμήθηκε ως μεγάλος ήρωας των Περσικών πολέμων.
Μετά από μερικά χρόνια εκστράτευσε εναντίον των Αλευάδων στη Θεσσαλία, που φάνηκαν φιλικοί προς τους Πέρσες, αλλά δεν κατόρθωσε να τους νικήσει. Τότε θεωρήθηκε ύποπτος δωροδοκίας και καταδικάστηκε σε θάνατο, αλλά διέφυγε στην Τεγέα, όπου και πέθανε.
 |
| ΞΑΝΘΙΠΠΟΣ |
Ο Ξάνθιππος ήταν Αθηναίος πολιτικός και στρατιωτικός της αρχαιότητας, γιος του Αρίφρονος και πατέρας του Περικλή, από τη σύζυγό του Αγαρίστη, ανηψιά του μεταρρυθμιστή Κλεισθένη.
Το 490 π.Χ. παρέπεμψε σε δίκη το στρατηγό Μιλτιάδη, όταν εκείνος επέστρεψε από την αποτυχημένη του εκστρατεία εναντίον της Πάρου. Το 484 π.Χ. ο Ξάνθιππος εξοστρακίστηκε από την Αθήνα. Ωστόσο, το 479 π.Χ.εκλέχθκε "άρχων" και διαδέχτηκε το Θεμιστοκλή στη διοίκηση του αθηναϊκού ναυτικού.
Ηγήθηκε των αθηναϊκών στρατευμάτων στην αποφασιστική Ναυμαχία της Μυκάλης και την πολιορκια της Σηστού στον Ελλήσποντο.Στην συνέχεια επέστρεψε στην Αθήνα.Δεν υπάρχουν άλλες πληροφορίες γι'αυτόν.
ΚΙΜΩΝ (506 π.Χ.- 450 π.Χ.)
Ένας από τους μεγαλύτερους Έλληνες στρατηγούς.
Ο Κίμων ήταν Αθηναίος πολιτικός και στρατηγός,γιος του θριαμβευτή του Μαραθώνα στρατηγού Μιλτιάδη.Τα πρώτα χρόνια της ζωής του Κίμωνα υπήρξαν πολύ δύσκολα, αφού ο πατέρας του πεθαίνοντας του άφησε χρέος τεράστιο,50 τάλλαντα,το πρόστιμο που του είχε επιβληθεί για την αποτυχημένη εκστρατεία στην Πάρο. Η αδελφή του Κίμωνα, Ελπινίκη, παντρεμένη με τον πάμπλουτο Αθηναίο Καλλία, τακτοποίησε την πληρωμή του προστίμου, παρά τις αντιρρήσεις του αδελφού της,
 |
| ΚΙΜΩΝ |
Εξελέγει στρατηγός το 476 π.Χ.και διαδέχθηκε τον Αριστείδη στην ηγεσία των αριστοκρατικών.Μέχρι το 462 π.Χ.εκλεγόταν στρατηγός συνεχώς. Ήταν θαυμαστής της Σπάρτης και σε όλη του την πολιτική σταδιοδρομία αγωνίσθηκε για να καθιερώσει την ειρηνική συνύπαρξη της Σπάρτης με την Αθήνα.Ο Κίμων από το 476 π.Χ. τέθηκε επικεφαλής των συμμαχικών δυνάμεων και με αφετηρία το Βυζάντιο ξεκίνησε η πρώτη συμμαχική επιχείρηση: να εκκαθαριστούν τα θρακικά παράλια από τις Περσικές φρουρές. Πρώτα πολιορκήθηκε η Ηιόνα επιτυχώς και στη συνέχεια ο Δορίσκος, ο οποίος άντεξε (για εκείνη τη χρονιά τουλάχιστον). Με αυτή την εκστρατεία οι Αθηναίοι έκαναν το πρώτο βήμα στη Θράκη, η οποία ήταν πλούσια σε ξυλεία, ενώ υπήρχαν επίσης μεταλλεία χρυσού και αργύρου.
Το 475, η Σκύρος, σημαντικότατο σημείο ελέγχου διακίνησης πλοίων στο Αιγαίο, παραδόθηκε στη συμμαχία, επειδή οι Δόλοπες, οι οποίοι την είχαν καταλάβει κι επιδίδονταν στην πειρατεία, καταδικάστηκαν από τη Δελφική Αμφικτιονία σε αποζημίωση που δεν μπορούσαν να καταβάλουν. Ο Κίμων, για να εξασφαλίσει την κατοχή της, έδιωξε τους Δόλοπες και εγκατέστησε Αθηναίους κληρούχους.
Ο Κίμων εκπλήρωσε το δελφικό χρησμό, σύμφωνα με τον οποίο τα οστά του Θησέα έπρεπε να μεταφερθούν από τους Αθηναίους από τη Σκύρο στην Αθήνα. Σύμφωνα με το μύθο, Ο Κίμωνας παρατήρησε έναν αετό να χτυπάει με το ράμφος και να σκάβει με τα νύχια του σε ένα συγκεκριμένο σημείο, όπου έσκαψαν και βρήκαν τα οστά του Θησέα δίπλα στα όπλα του. Ο Πλούταρχος αναφέρει ότι ο Κίμων λέγεται ότι αναγνώρισε τα οστά του Θησέα από το μεγάλο τους μέγεθος.Με μεγάλες τιμές μεταφέρθηκαν στην Αθήνα, όπου για τη στέγασή τους ιδρύθηκε το Θησείον λίγες εκατοντάδες μέτρα ανατολικά της Αγοράς.
Το 474 - 472 π.Χ. η Κάρυστος, η μόνη πόλη της Εύβοιας που δεν άνηκε στην Αθηναϊκή συμμαχία, πολιορκήθηκε. Οι κάτοικοί της, οι Δρύοπες, αντιστάθηκαν γενναία, αλλά στο τέλος συνθηκολόγησαν και έγιναν αναγκαστικά μέλος της συμμαχίας. Να σημειωθεί ότι η Κάρυστος είχε και αυτή σπουδαία θέση για τον έλεγχο της ναυσιπλοΐας στο Αιγαίο και δεδομένου ότι υπερίσχυε το αριστοκρατικό κόμμα που είχε προτιμήσει φιλοπερσική πολιτική στο παρελθόν, ήταν δύσκολο να δεχθεί η Συμμαχία την ουδετερότητά της, ενώ δεν είχε εκλείψει ο Περσικός κίνδυνος.
Το 469 π.Χ. εμφανίσθηκε η πρώτη δυσαρέσκεια μέλους της συμμαχίας. Η Νάξος, το ισχυρότερο νησί των Κυκλάδων, αποστάτησε. Οι λόγοι είναι άγνωστοι ως τώρα. Η Νάξος είχε, όπως και η Κάρυστος, δυνατό αριστοκρατικό κόμμα το οποίο οι Αθηναίοι δεν εμπιστεύονταν. Επίσης είχε παραβιαστεί ο όρκος της συμμαχίας και υπήρχε κίνδυνος ρήγματος της συμμαχίας. Ο Κίμων λοιπόν έδρασε σαν «αστυνόμος» της συμμαχίας, η Νάξος πολιορκήθηκε, συνθηκολόγησε και υποχρεώθηκε να περάσει στην τάξη των υποτελών συμμάχων, με βαρύτερο φόρο.
Υστερα από μία περίοδο αδράνειας της Αθηναϊκής Συμμαχίας, καθώς η μόνη ενέργεια κατά των Περσών ήταν η εκστρατεία της Θράκης ενώ ο φόρος πληρωνόταν κανονικά, το 468 π.Χ. οι Πέρσες ξεκίνησαν να συγκεντρώνουν στρατό και στόλο στην Παμφυλία με προφανή σκοπό να κινηθούν προς τη Μικρά Ασία και το Αιγαίο. Ο Κίμων ορίστηκε αρχηγός της εκστρατείας με 300 συμμαχικές τριήρεις (200 Αθηναϊκές) και 5.000 οπλίτες. Στις εκβολές του ποταμού Ευρυμέδοντα (ΝΔ Μ.Ασία), μετά από τις συμπλοκές σε ξηρά και θάλασσα, οι Περσικές δυνάμεις διαλύθηκαν . Η νίκη αυτή απογείωσε το κύρος της συμμαχίας, και είχε ως αποτέλεσμα κάθε πόλη της Ιωνίας, της Καρίας και της Λυκίας, να προσχωρεί στην συμμαχία για να διατηρήσει την ανεξαρτησία της.
Το 465 π.Χ., οι Αθηναίοι αποφάσισαν να στείλουν 10.000 άποικους, Αθηναίους και σύμμαχους, στη Θράκη στις Εννέα Οδούς (αργότερα Αμφίπολη), προκειμένου να αρχίσουν την εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πηγών της Θράκης. Η Θάσος, ένα από τα ισχυρά μέλη της συμμαχίας, βλέποντας τα συμφέροντά της να απειλούνται, αποστάτησε. Ο Κίμων για άλλη μια φορά επέβαλε την τάξη μετά από τριετή πολιορκία. Η Θάσος τιμωρήθηκε βαρύτατα. Ταυτόχρονα οι άποικοι των Εννέα Οδών προχώρησαν προς την ενδοχώρα για να εδραιωθούν κοντά στα μεταλλεία χρυσού. Όταν βρέθηκαν στο Δράβησκο της Ηδωνικής (κοντά στη Δράμα), δέχθηκαν επίθεση από της τοπικές θρακικές φυλές, με αποτέλεσμα να σφαγούν κυριολεκτικά.
Κατά την τελευταία απουσία του Κίμωνα, οι δημοκρατικοί στην Αθήνα δραστηριοποιήθηκαν, εκμεταλλευόμενοι τη δυσφορία των Αθηναίων από τη φοβερή καταστροφή στο Δράβησκο και τον κατηγόρησαν για δωροδοκία. Ένας από τούς κατήγορους ήταν και ο Περικλής. Υποστήριξαν ότι ενώ έπρεπε μετά την παράδοση της Θάσου να εισβάλει στη Μακεδονία, καθώς είχε και εκεί μεταλλεία, αυτός πήρε δώρο από το βασιλιά της Μακεδονίας Αλέξανδρο. Όταν κλήθηκε να λογοδοτήσει, αμύνθηκε με επιτυχία και απαλλάχθηκε των κατηγοριών.
Το 462 π.Χ., η Σπάρτη ζήτησε τη βοήθεια των Αθηναίων, αφού η εξέγερση των ειλώτων την είχε φέρει σε πολύ δύσκολη θέση. Η δημοκρατική παράταξη, η οποία είχε ανακτήσει τη δύναμή της, με αρχηγό τον Εφιάλτη πρότεινε να αφεθεί η Σπάρτη στην κακή της τύχη, όμως οι Αθηναίοι μεταπείσθηκαν από τον Κίμωνα να στείλουν στρατό να τη βοηθήσουν. Η είδηση της άφιξης 4.000 Αθηναίων οπλιτών με επικεφαλής τον Κίμωνα ανησύχησε τους Σπαρτιάτες, οι οποίοι με το πρόσχημα ότι δεν τους χρειάζονταν πια, τους έδιωξαν. Αυτή η προσβολή καταλογίστηκε στον Κίμωνα, ο οποίος τον επόμενο χρόνο εξοστρακίστηκε. Ύστερα λύθηκε και η Ελληνική Συμμαχία του 481 π.Χ.
Η εκστρατεία των Αθηναίων και των συμμάχων τους στην Αίγυπτο (460 - 454 π.Χ.), ως βοήθεια προς τους εξεγερμένους Αιγυπτίους κατά των Περσών, κατέληξε σε μεγάλου μεγέθους καταστροφή (20.000 άνδρες και 100 πλοία). Παράλληλα με τη λύση της Ελληνικής Συμμαχίας είχαν αρχίσει εχθροπραξίες μεταξύ Αθήνας και Πελοποννησίων. Οι Αθηναίοι τότε, με πρωτοβουλία του Περικλή, αποφάσισαν να ανακαλέσουν τον Κίμωνα, με την προϋπόθεση να μην εμπλακεί στα εσωτερικά της πόλης, και του ανέθεσαν να κλείσει το μέτωπο με τη Σπάρτη. Πράγματι ο Κίμων, που ήταν αγαπητός στους Σπαρτιάτες, κατάφερε να συνάψει πενταετείς σπονδές.
Το 450 π.Χ. ο Κίμων έπλευσε στην Κύπρο, με 200 τουλάχιστον συμμαχικές τριήρεις, για να εκδιώξει τους Πέρσες και να αποκαταστήσει την Αθηναϊκή κυριαρχία στην ανατολική Μεσόγειο. Στην Κύπρο πολιόρκησε το Μάριον (κοντά στην σημερινή Πόλη της Χρυσοχούς ) και το Κίτιον (Λάρνακα). Εικάζεται πως το Μάριον κυριεύτηκε, όμως η πολιορκία του Κιτίου τραβούσε σε μάκρος, και επιπλέον οι αμυνόμενοι είχαν στις επάλξεις τους τοξότες, που προκαλούσαν φθορά στους πολιορκητές. Οι πολιορκητές υπέφεραν και από έλλειψη εφοδίων. Στο Κίτιον ο Κίμων άφησε την τελευταία του πνοή, είτε από τραύμα είτε από αρρώστια είτε από πείνα. Πριν πεθάνει έδωσε εντολή να λυθεί η πολιορκία και να επιστρέψουν στην Αθήνα, χωρίς να γνωστοποιήσουν το θάνατό του,επί 30 ημέρες όλοι νόμιζαν ότι στρατηγούσε ο Κίμων. Κατά την επιστροφή, έγινε ναυμαχία και πεζομαχία στη Σαλαμίνα της Κύπρου, όπου οι Αθηναίοι νίκησαν (μεταθανάτια αμοιβή του Κίμωνα -από τη νίκη αυτή έμεινε η φράση "και νεκρός ενίκα"). Η σορός του επιστράφηκε στη πόλη των Αθηνών και τάφηκε με μεγάλες τιμές στις Μελίτιδες Πύλες.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ ΠΕΡΣΙΚΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ
Οι Περσικοί Πόλεμοι αποτελούν την κορυφαία στιγμή του αρχαϊκού και κλασσικού ελληνισμού.Μπροστά στην κοινή απειλή οι Έλληνες κατόρθωσαν,έστω και για λίγο, έστω και οι μισοί, να ομονοήσουν και ενωμένοι να συντρίψουν τον κατακτητή.
Η μεγάλη σημασία της Ελληνικής νίκης σε παγκόσμιο επίπεδο,ήταν ότι δημιουργήθηκαν οι προυποθέσειςγια να αναπτυχθεί σε συνθήκες ελευθερίας ο Ελληνικός πολιτισμός και να φθάσει στα πνευματικά επιτεύγματα που αποτελούν τη βάση της νεώτερης Ευρώπης αλλά και ολοκλήρου του κόσμου.
Εχουν κυλήσει 2500 σχεδόν χρόνια από τότε που οι πρόγονοι μας εφορμούσαν,τραγουδώντας το "Ίτε παίδες Ελλήνων...",κατά των εχθρών της Ελλάδας μας.Κι'όμως τόσα λίγα έχουν αλλάξει στην ψυχή του Έλληνα !!!Τα ίδια προτερήματα ,τα ίδια ελαττώματα . Το ίδιο πάθος και η ίδια λεβεντιά τον οδηγεί και το ίδιο σαράκι της διχόνειας τον τρώει.Και αυτό γιατί ποτέ δεν κατάφερε να διδαχθεί από την πλούσια ιστορία που μόνος του έχει γράψει !!!
Η Ελλάδα και οι Έλληνες δεν έπαψαν να υπάρχουν εδώ και 27.000 περίπου χρόνια !!! Ο Θεός και οι θειϊκές ουράνιες οντότητες που οι πρόγονοι μας αποκάλεσαν "θεούς"ποτέ δεν μας εγκατέλειψαν,παρόλο που τους ξεχάσαμε.Πάντα μας προστάτευαν και μας προστατεύουν,γι'αυτό
"Η ΕΛΛΑΔΑ ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΠΕΘΑΙΝΕΙ " !!!!
5/7/2013
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΡΔΑΜΙΤΣΗΣ
ΥΠΟΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ΣΞ εα
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΕΡΣΙΚΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ
----------------------------------
-ΗΡΟΔΟΤΟΣ ΒΙΒΛΙΑ: ΣΤ' "ΠΟΛΥΜΝΙΑ",Ζ' "ΠΟΛΥΜΝΙΑ","Η" "ΟΥΡΑΝΙΑ"
-ΔΙΟΔΩΡΟΣ ΣΙΚΕΛΙΩΤΗΣ:ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ,ΒΙΒΛΟΣ "ΙΑ"
-ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ: "ΒΙΟΙ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ",ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ",,
-ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ:"ΗΘΙΚΑ","ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ","ΚΙΜΩΝ","ΠΟΤΕΡΟΝ ΑΘΗΝΑΙΟΙ"
-ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ ΤΟΜΟΣ Β' ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ
-ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ ΤΟΜΟΣ 3 Κ.ΠΑΠΑΡΡΗΓΟΠΟΥΛΟΥ
-ΜΗΔΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ του ΠΑΝΤΕΛΗ ΚΑΡΥΚΑ
-ΠΕΡΣΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ του ΔΗΜ.ΓΑΡΟΥΦΑΛΗ
-ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ: "ΑΘΗΝΑΙΩΝ ΠΟΛΙΤΕΙΑ
-ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ: "ΑΤΤΙΚΑ"
-ΞΕΝΟΦΩΝ :"ΚΥΡΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑ"
-ΘΕΡΜΟΠΥΛΑΙ του ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΖΑΜΑΝΟΥ
-ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΑΙΣΧΥΛΟΥ: "ΠΕΡΣΑΙ"
-ΚΤΗΣΙΑΣ:"ΠΕΡΣΙΑ"
-ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ: "ΚΑΤΑ ΛΕΩΚΡΑΤΟΥΣ"
-ΘΟΥΚΙΔΙΔΗΣ: ΒΙΒΛΙΟ "Η"
-ΝΟΝΝΟΣ: "ΔΙΟΝΥΣΙΑΚΑ"
-ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΛΙΝΔΟΥ, (μαρμάρινη επιγραφή που βρίσκεται στο Μουσείο της Κοπεγχάγης).
-ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΑ ΑΝΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΕΠΙΤΥΜΒΙΑ ΕΠΙΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΝ
ΠΟΛΕΜΟΙΣ ΠΕΣΟΝΤΩΝ. ΔΝΣΗ ΕΚΔΟΣΕΩΝ ΓΕΣ 1979
-ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΤΡΑΤ.ΙΣΤΟΡΙΑ "ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ ΤΕΥΧΟΣ 25"
ΙΣΤΟΛΟΓΙΑ
----------
-http://el.wikipedia.org/wiki/
-http://www.livepedia.gr/
-http://www.sa-snd.gr/hw3-maxi-marathona.htm
-http://www.matia.gr/egrapsan/arthra-meletes/marathonas-2500-chronia.html
-http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/maxes/marathonas.htm (βιντεο)
-http://www.ethnos.gr/entheta.asp?
-http://el.wikipedia.org/wiki/
-http://www.slideshare.net/gregzer/ss-presentation-962456
-http://www.egolpion.net/artemisio.el.aspx
-http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/maxes/artemisio1.htm
-http://defence.e-e-e.gr/files/aug-2008.html
-http://ketivasilakou.blogspot.gr/2012/06/blog-post.html
-http://apollonios.pblogs.gr/2011/07/
-http://ellinonpaligenesia.blogspot.gr/2012/11/blog-post.html
-http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/maxes/Salamina.htm#Θεμιστοκλή
-http://wikimapia.org/9583531/el/
-http://globalculturalheritage.blogspot.gr/2007/05/blog-post_19.html
-http://www.elzoni.gr/html/ent/275/ent.13275.asp
-http://pyrron.blogspot.gr/2009/09/blog-post_1159.html
-http://perseasorion.blogspot.gr/2013/04/blog-post.html
-http://www.hellinon.net/Mykali.htm-http://el.wikipedia.org/wiki/
-http://chilonas.wordpress.com/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.